Tadhail air Ghetto na Gàidhlig – Bella Caledonia
Powered by WPeMatico
Trusaiche blogaichean
Tadhail air Ghetto na Gàidhlig – Bella Caledonia
Powered by WPeMatico
Le Neil McRae
Bòrd soar to new depths
A chàirdean, bha Gilleasbuig air a dhòigh ghlan nuair a thog planaichean-cànain a’ Bhùird ceann anns na naidheachdan Gàidhlig an seachdain seo chaidh. Oir is math a tha iad sin àraidh air àrd-mholadh, mar a tha fios againn uile.
p.p1 {margin: 0.0px 0.0px 0.0px 0.0px; font: 13.0px ‘.SF NS Text’; color: #323333; -webkit-text-stroke: #323333}
span.s1 {font-kerning:
Tadhail air Gilleasbuig Aotrom
Powered by WPeMatico
Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba
Powered by WPeMatico
Le Eoghan
Anns an artagail dheireannach aige mar dheasaiche Dhàna, tha Eòghan a’ coimhead ris an rathad air adhart.
“Oir ge b’ e neach nach eil nar n‑aghaidh, tha e leinn.” Marc 9:40
Tha e coltach gu bheil an saoghal air a dhol bun-os-cionn agus an ceòl air feadh na fidhle. Mòd Madness. Anns na seann làithean, cha bhiodh ach deasbad air a thòiseachadh le Ailean The Whaler mu dheidhinn an robh feum sa mhòd tuilleadh, ach a-nis tha daoine air a dhol an-sàs ann an deasbad mu sheimeantaigs a thaobh cò th’ ann an Gàidheal. Cha do dh’adhbhraich seo aiteamh bhleideagan ach èiginn gnàth-shìde na Gàidhlig, le cuid de dhaoine a’ lasadh mar grian mhì-nàdarrach theth an Dàmhair, cuid eile a’ leaghadh air falbh agus aonan no dithis a’ dol fodha mar Micronesia ann an ceann deich bliadhna.
Luchd-ionnsachaidh, tùsanaich, luchd-labhairt ùra, co-chaidreabhaich, daoine aig an robh a’ Ghàidhlig on ghlùin, Mòds, Rockers, Gàidheil, Albannaich. Tha na facail seo a’ ciallachadh rudeigin. agus ge b’ e cho cudromach ’s a tha an ciall is a’ bhrìgh a tha agamsa orra, tha ciall eile aig daoine eile orra cuideachd. Agus uaireannan, fiù ’s leis an aon chiall againn, tha sinn a’ togail brìgh eile nuair a leughas sinn iad air loidhne gun ghùht gan lìbhrigeadh aghaidh ri aghaidh. Sin agaibh cànan. Mar a tha gasta a’ ciallachadh luath ann an Èirinn, agus àlainn ann an Alba.
Bha mi a’ smaoineachadh air na facail o Iosa a tha aig mullach na duilleige nuair a bha mi a’ smaoineachadh air an t-suidheachadh ghòrach seo. Tha mise coma, ’s a bha riamh, cò às a thàinig cuideigin cho fhad ’s gun robh iad deònach le neart an dùirn, fallas an gnùis agus deagh ghean an cridhe a chuir ri ath-bheòthachadh na Gàidhlig. Ge b’ e dè label a bha iad airson sadail orra fèin, air neo ge b’e dè ro-riochdair, chan e a’ cheist “An e Gàidheal a th’ annad?” ach “An e deagh neach a th’ annad?” a bu chòir dhuinn a bhith a’ faighneach.
Mar a thuirt mi ri cuideigin an latha eile, tha craic os cionn cinnidh an-còmhnaidh. Cleas Mhàrtainn Luther King Jr, an aisling aige gum biodh a cheathrar chloinne beò ann an dùthaich far nach biodh iad gam breithneachadh air sgàth dath an craicinn, ach air sgàth sùsbaint an caractair. Saoil an robh an t-Urramach a’ feuchainn ri ràdh “Craic os cionn craicinn” ’s mathaid?
Chan eil sin ag ràdh nach eil na rudan sin cudromach dha na daoine sin, tha buaidh aca oirnn uile – tha sinn uile a’ tighinn às ar dualchas, às ar n-eachdraidh, às ar creideamhan – agus tha e cunnartach a dhol ro fhada bhuapa a dh’aona-ghnothaich. Chì sinn a’ bhuaidh a tha air a bhith aig eileachadh o chultar is chànan air a’ mhòr-chuid de dh’Alba. Fiù ’s nuair a tha daoine a’ feuchainn ri tèicheadh o chultar air sgàth ealain no adhbharan eile, ’s ann air a’ chultar sin a tha iad a’ stèidheachadh an tèichidh, leithid Iain C. Mac a’ Ghobhainn. Ach tha na rudan sin uile – cinneadh, cultar, creideamh, gnè, seòrsa, cànan – tha iad uile nas lugha na tha caractar. Feumaidh sinn a bhith comasach freagairt a thoirt ceart cho math ri Quo Vadis? ’s a tha sinn ri Cò às a tha thu?
Airson strì na Gàidhlig chan eil ach dà cheist a dh’fheumas freagairt mu dheidhinn nan daoine a tha thu airson obair còmhla ris: A bheil iad airson obair airson maith na Gàidhlig agus am bu toigh leat a bhith nan cuideachd? Ma ’s e tha agus bu toigh. na freagairtean a tha agad, uill chan fheum thu an còrr. Chan obraich iomairt sam bith airson na Gàidhlig gun a bhith a’ coimhead aig an uile gu lèir, ag obair gu h-iomlanach. Feumaidh sinn coimhead ri dòighean gus na sgìrean dùthchail a neartachadh leis na àiteachan bailteil, agus vice versa. Sin cnag na cùise. A h-uile duine ag obair còmhla. Na tha mise a’ faicinn, rinneadh tòrr cròn gun cus adhbhar. Tha a’ mhòr-chuid air aithneachadh sin, agus chan eil e idir ro anmoch còmhraidhean is càirdeas a chumail an àird gus tilleadh dhan cho-obrachadh a tha deatamach son àm ri teachd.
Mar a thuirt an neach eile an latha eile air Twitter, àite far a bheil an dearbh rud seo fìor an-còmhnaidh “a bheil seo uile air a bhith mu dheidhinn a bhith a’ dèanamh phùingean ceart san dòigh cheàrr?” Chanainn gu bheil. Chanainn gu bheil. Chan eil an neach eile ceàrr ro thric.
Eòghan
“‘S e seo an colbh bheachd mu dheireadh a bhios agam airson Dàna, ged a tha mi an dòchas a bhith a’ foillseachadh rosg bho àm gu h-àm fhathast, oir às dèidh còrr is còig bliadhna, bidh mi a’ seasamh sìos on bhòrd dheasachaidh leis gu bheil mi a’ gluasad gu dreuchd ùr, ach tha e air a bhith na urram mhòr dhomh a bhith an-sàs le Dàna on fhìor thoiseach, a’ toirt spionnadh mhòr do sgrìobhadh na Gàidhlig agus a’ foillseachadh ghùthan ùra treun a chuir gu mòr ris an deasbad mun chànan. Bu mhath leam mo thaing a thoirt do Steaphan, Liam, Rhona, is Dòmhnall Iain a thòisich an turas iongantach còmhla ri chèile, Alasdair a thàinig nar lùib air an t-slìghe, agus a h-uile sgrìobhadair a thàinig air cuairt còmhla rinn agus a thig fhathast. Gràdhaichibh a chèile. Chan eil càil nas cudromaiche na sin. Eòghan Stiùbhart.”
Powered by WPeMatico
Le Gordon Wells
Tommy MacDonald is another figure well-known to Island Voices followers. He appeared in several videos in our Series 2 Outdoors theme, and was the central researcher and interviewer in the Bonnie Prince Charlie set of audio recordings.
With a wealth of local knowledge and stories from his home community in South Uist, he was a natural choice for Archie Campbell to approach for the new Stòras Beò nan Gàidheal project, and one of the first people to be recorded “in the field”.
So here he is again, back in front of the camera. The two of them found a lot to talk about as Tommy retraced his life story so far, including his involvement in Gaelic community life and events, so the conversation has been divided into two parts.
Here’s the Part One video.
The Clilstore transcript for Part 1 is available here.
Here’s the Part Two video.
The Clilstore transcript for Part 2 is available here.
Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean
Powered by WPeMatico
Le lasairdhubh
An Gaelicmobile. Dealbh le Roddy.
Tadhail air Air Cuan Dubh Drilseach
Powered by WPeMatico
A’ bruidhinn mu dhaoine / Talking about people
I’ve amassed a huge number of words describing people, or used to address people. Many of them came up again and again, from sources old and young, including ones I collected over the years from those no longer with us. That shows that the words and expressions clearly were, and in some cases still are, well-used. As ever, many thanks to all who have helped with this. Keep them coming!
The “Seaboard words” are given as spelled / pronounced to me or written down by contributors, so usually are roughly phonetic – locals should recognise them. The Gaelic words are given in brackets, their approximate pronunciation in italics. In Gaelic, and in the Seaboard words that come from Gaelic, the first syllable is always stressed (and on the Seaboard often lengthened) e.g. spàgach, splay-footed = SPAA-cach.
1.The young
Bumalair – a big male child, careering around; a very
big baby. What a bumalair! Also someone who messes up a job. (bumalair –
bungler, oaf)
A wee eeshan – a naughty child (fairly mild, humorous word). (isean – a young bird, a wee child, esp. a naughty one)
A wee trooster – a mischief, a rascal (stronger
word). (trustair – usually a very negative word used for adults – a
dirty brute, filthy fellow, but clearly not as strong here)
Sproot – a rascal (maybe related to sprùis – an imp, pron. sprooosh)
Ploachack – a plump little girl or baby, admiringly.
(possibly from pluiceach -a plump, chubby-cheeked person; ploiceag–
a plump-cheeked woman; pluic = cheek)
Pochan, pockan – small cute person (pocan – small chubby lad; short fellow, pron. poch-can)
2.The old
Bodach, bottach, an old bottach – old man, old
granda (bodach – old man)
Bo-ba – granda (not an “official” Gaelic word, but a
common familiar term in at least Shadswick and Balintore)
Cailleach – an old wifie
3.Characteristics, physical features
Spacack, spagach – splay-footed (casan spàgach – splay feet)
Kervac – left-handed (from cearragach –
left-handed, pron. kyarragach; cearrag, a left-hander)
Doikan – a small person (maybe connected to tòican – a small swelling, bump?)
4.Complimentary
Jeechallach – diligent, hard-working (dicheallach
– diligent)
Spatchal – smart (spaideil – smart, pron. spatchal)
spatchack – posh (probably a variant of spaideil)
Ji-shall (pron. JA-ee-shal) – good, posh (probably from deiseil – ready, prepared; deiseal – sunwise, southward, lucky, prosperous: both pron. jay-shal)
5.Less complimentary (a long section!)
He’s no yolach … he’s not
handy at what he’s doing; clueless (eòlach
– knowledgeable)
Poor gilouris! Poor soul! (diolaoiris – object of charity (word
recorded in Wick area); related to more common expression dìol-deirce –
poor soul, wretch). Interestingly, one contributor’s father applied this term
to a gallus youth.
Luspitan – weak, underfed individual (luspardan
– dwarf; puny man)
I’m no voting for them – they’re no but greishers –
very derogatory term. Probably comes from greis, a spell of time, a
while – perhaps in the sense of time-servers, or fly- by-nights? There is also
a word greiseachd – enticement, solicitation, so maybe greishers were
persuasive speakers with nothing behind it?
I think I’ll adopt this as my new term for politicians…
I’m in luperique – clothes or hands in a mess, e.g. if you spilled something on yourself or someone else. (Probably from (s)lupraich – slurping, wallowing, splashing, or possibly(s)luidearachd, slovenliness . The Seaboard sometimes dropped that initial S in words. (Probably because in some grammatical contexts in Gaelic, the S is changed to SH and not pronounced.)
Emmitchach -foolish (amaideach –
foolish, pron. amajach)
Gorach – daft (gòrach – foolish)
Him, he hasn’t moochoo! He has no sense. (mothachadh
–perception, awareness. Pron. mo-a-chugh or mo-a-choo)
In or on the artan – on your high
horse, angry. (àrdan – arrogance, haughtiness; height, prominence)
Prawshal– stuck-up ( pròiseil – proud, pron. praw-shal)
Hanyel e gleek – he’s no wise (chan eil e glic)
Putting on the sglo – sweet-talking,
buttering up. (sgleò – sheen, misting over; idle speech, verbiage.)
Beeallach – two-faced, untrustworthy (beul=mouth > beulach
-smooth-talking, plausible, pron. bee-a-lach)
Glacker – person speaking foolishly (glacaire
– a blusterer)
Awshach – a foolish woman (òinseach – female fool) – heard in Inver
Keolar – peculiar (ceòlar – peculiar,
eccentric)
Glaikit – daft . (Old Scots, probably related to Gaelic gloic – a fool, gloiceach – foolish)
6.Endearments
Maytal – dear, pet
(m’ eudail – my dear, pron. may-tal)
Brogach, a term of endearment for a wee boy (brogach – a sturdy lad)
Moolie – pet, darling (to a child) (m’ ulaidh – my treasure)
Ma geul – my love (mo ghaol)
7.Feelings
If I lift my drochnadar… – if I lose my temper, look out! (droch nàdar – bad temper)
Fyown – feeble, feeling flat, dispirited, faint. (fann
– weak, faint, pron. fown, or feann, shortening, diminishing,
pron. fyown)
Rohpach – feeling ropach – rough (ropach – in poor condition, scruffy, pron. roppach; ròpach – tangled, untidy, pron. roh-pach)
Brohnach – sad (brònach)
In a stoorsht – in a huff, in a fit of pique (stuirt –
huffiness, pron. stoorsht)
Have a boos on you – sulk, pout (bus -pout, pron. booss)
Boossoch – grumpy (busach)
Tadhail air seaboardgàidhlig
Powered by WPeMatico
Le Neil McRae
Tha e coltach gun do bhruidhinn an cànan an-àrd às dèidh don artagail seo a’ nochdadh ann an duilleagan na Hootsmon bho chionn ghoirid.
Thuirt an cànan gu bheil i ag èirigh is a’ gearain mu BhBC Alba.
Mar a bhiodh dùil, ’s e na tha de shusbaint Beurla ga craoladh leis an t-seanail as mò a tha cur air a’ chànan mhilis mhàthaireil; coma leat na h-ath-chraolaidhean.Read more »
Tadhail air Gilleasbuig Aotrom
Powered by WPeMatico
These are “in-person” meetings rather than Skype meetings. Date/location information is shown on the group page.
Source: Fòram na Gàidhlig
Tadhail air Fòram na Gàidhlig – Naidheachdan / News
Powered by WPeMatico