A’ Cheàrdach

Air an latha seo, 18 Dàmhair 1970, shiubhail fear de na sgrìobhadairean Gaeilge a bu chudromaiche dhen 20mh linn, Máirtin Ó Cadhain. Às an Spidéal ann an Conamara, ’s e Poblachdach daingeann a bh’ anns a’ Chadhnach. Chuir e seachad bliadhnaichean an Dàrna Cogaidh ann an campa-prìosain air sgàth a chuid poileataigs. Ghabh e ri … Leugh an corr ‘Home Rule Albanach’ – Máirtín Ó Cadhain (1954) →

An-diugh, agus na meadhanan nam boil le smodal mun teaghlach rìoghail, fhuair mi beagan de dh’fhaochadh ag obair air an teacsa seo le Séamas Ó Conghaile. Bidh Ó Conghaile gu tric air a shìmpleachadh, nach bi? Ach, ’s ann tric a bhios mi a’ tilleadh thuige agus a’ lorg rudan luachmhor na chuid sgrìobhaidhean a … Leugh an corr ‘Iùbailidh Daoimein na Bànrigh Bhictoria’ (1897) le Séamas Ó Conghaile (Eadar-theangaichte) →

Air an latha seo, 11 Samhain 1887, chrochadh ceathrar anargach ann an Chicago: George Engel, Adolph Fischer, Albert Parsons, agus August Spies. Chaidh na fir seo agus ceathrar eile a dhìteadh airson mar a chaidh poileas a mharbhadh le boma aig deireadh cruinneachaidh de luchd-obrach air 4 Cèitean 1886 ann an sgìre Haymarket sa bhaile-mhòr. … Leugh an corr “Buaidh le Mi-Riaghailt” (Samhain 1887) →

Tha e doirbh cunntasan Gàidhlig a lorg air cuid de thachartasan, fiù ’s tachartasan anabarrach mòr, ann an eachdraidh a’ chlas-obrach ann an Alba. Nam measg sin, tha an Stailc Choitcheann ann an 1926. B’ e a dh’adhbhraich seo gun robh luchd-seilbh nam mèinnean ag iarraidh tuarastalan nam mèinneadairean a ghearradh agus an latha-obrach aca … Leugh an corr ‘Cor na Dùthcha’ leis an Urr. Dòmhnall MacLaomainn (1926) →

Seo tè dhe na h-òraidean anmoch aig Iain MacMhuirich ann an Gàidhlig. Sgrìobh e i ann an 1898 agus chaidh a lìbhrigeadh ann an Céilidh nan Gàidheal ann an Glaschu, 12 Samhain 1898. Cha robh e fhèin an làthair, air adhbhar air choireigin, agus chaidh a toirt seachad le cuideigin eile. ’S ann air ’saighdearachd’ … Leugh an corr ‘Saighdearachd’ le Iain MacMhuirich (An t-Samhain 1898) →

#AirAnLathaSeo 9 Lùnastal 1921, ràinig sianar de reudairean Bhaile Raghnaill, ann an Uibhist a Tuath, Inbhir Nis airson dol gu prìosan sa Chaisteal fad 60 latha. Bha dithis Uibhisteach eile air an cur an grèim na b’ anmoiche agus iad sna Territorials. Bhris dusan am fearann ann am Baile Raghnaill agus Paiblesgearraidh – fo sheilbh … Leugh an corr 9 Lùnastal 1921 – Reudairean Bhaile Raghnaill a’ dol don Phrìosan →

Rinneadh iomradh air Eanraig ‘Fionn’ MacIlleBhàin san dol seachad anns a’ bhloga mu dheireadh agus sinn a’ coimhead air gnè ùr de radaigeachd a bhar mar chuspair òraid am measg Gàidheil Ghlaschu. Bha Fionn air fear dhe na prìomh ‘Radical Romantics’, mar a ghabh Dòmhnall Meek orra, air a’ Ghalltachd mu dheireadh an 19mh linn. … Leugh an corr Eanraig MacIlleBhàin air Gaisge nan Gàidheal (5 Màrt 1886) →

Bho na 1860an air adhart, bha Glaschu a’ cur thairis le comainn Ghàidhealach a’ riochdachadh diofar eileanan agus sgìrean air a’ Ghàidhealtachd. Bhiodh leithid Comann an Eilein Sgitheanaich (1865) a’ measgachadh amasan sòisealta, cultarach agus carthannach: a’ cur air dòigh chèilidhean ach cuideachd a’ feuchainn ri cobhair a dhèanamh air luchd-imrich bhon àite dhùthchasach. Ann … Leugh an corr Comannachd ann an Céilidh nan Gàidheal (Glaschu, 1896) →

Bliadhna mhath ùr! Buaidh is piseach leis a’ chlas-obrach air feadh an t-saoghail! ’S e leabhar tùsaireach ann an eachdraidh clas-obrach agus eachdraidh shòisealach na h-Alba a bh’ ann an The History of the Working Classes in Scotland [HWCS] le Thomas Johnston. Leis gun tàinig e a-mach ceud bliadhna air ais ann an 1920 bha … Leugh an corr Beachdan air ‘The History of the Working Classes in Scotland’ le Thomas Johnston (1920) →

Beachdan air ‘All Hail, the Scottish Workers’ Republic!’ (1920/22) le Iain Mòr MacGillEathain (John Maclean), agus tionndadh ùr Gàidhlig dheth. Air sgàth a’ choròna-bhìorais, tha na sràidean an ìre mhath sàmhach. Cha tèid againn air coinneachadh ri chèile mar a b’ àbhaist, agus chan urrainn dhuinn fianais a thogail. A dh’aindeoin sin, tha torman poileataigeach … Leugh an corr ‘Fàilte do Phoblachd Luchd-obrach na h-Alba!’ le Iain Mòr MacGillEathain (1920/22) →