rathaidean-iarainn

Le èiginn ar n-èirigh às ar suain – aiseirigh na “leabaidh-trèana”?

Dh’fhoillsich Riaghaltas na h-Alba bho chionn ghiorid gum bi an Cadalaiche Caileanach – an Caledonian Sleeper – a’ tighinn air ais dhan roinn phoblaich a dh’aithghearr.

An Caledonian Sleeper, Glaschu Mheadhain (GLC)

Dè th’ anns a’ Chadalaiche agus dè dh’fhaodadh seo a bhith a’ ciallachadh?

Dè th’ anns a’ Chadalaiche? ’S e a th’ ann ach trèana oidhche a bhios a’ dol eadar Alba agus Lunnain. Tha dà thrèana eadar-dhealaichte ann – Cadalaiche na Galldachd (à Glaschu is Dùn Èideann) agus Cadalaiche na Gàidhealtachd (à Obar Dheathain, Inbhir Nis is an Gearastan). Bidh na trèanaichean a’ ruith a h-uile oidhche ach a-mhàin Disathairne.

Cò tha a’ ruith a’ Chadalaiche? Tha dà fhranchise rèile eadar-dhealaichte ann an Alba – ScotRail agus Caledonian Sleeper. Tha an Cadalaiche ga ruith le Serco agus tha ScotRail a-nis ga ruith leis an stàit.

Bha an Cadalaiche na phàirt de ScotRail suas ri 2015 agus an uair sin, rinneadh franchise fa-leth dheth. Bha na trèanaichean aosta agus bhathar a’ faireachdain aig an àm gum biodh franchise fa leth na b’ fheàrr gus tasgadh fhaighinn ann an trèanaichean ùra agus gus dèanamh cinnteach nach sìoladh an Cadalaiche às mean air mhean.

Dè thachair an uair sin? Chaidh cur às do na “Bargain Berths” – beagan leabannan saora do dhaoine a bha luath gu leòr. A bharrachd air seo, cha do dh’atharraich mòran fad beagan bhliadhnaichean. An uair sin, chaidh trèanaichean spaideil ùra a thoirt a-steach leis na trèanaichean ùra uile ann an seirbheis ann an 2019.

Dè na duilgheadasan? Bha trioblaidean tòiseachaidh ann leis na trèanaichean ùra (mar a bhios leis a h-uile trèana ùr) agus tha droch dhaimh air a bhith ann eadar luchd-obrach agus luchd-stiùiridh. Ach nas cudromaiche na sin, nuair a thàinig na trèanaichean ùra a-steach, chaidh na prìsean an àird gu mòr.

Leis an t-seann chadalaiche, bha an trèana na bu shaoire na bhith a’ faighinn trèana agus taigh-òsta. Bhiodh tu a’ sàbhaladh ùine agus airgead. Leis a’ chadalaiche ùr, is dòcha gu bheil e fhathast rud beag nas saoire a bhith a’ dol air a’ chadaliche ma gheibh thu suidheachan seach leabaidh, ach mar as trice, bi e nas daoire leabaidh fhaighinn air a’ Chadalaiche na a bhith a’ faighinn trèana latha agus taigh-òsta.

A bharrachd air sin, tha margaidheachd na trèana uile mu chàileachd le èideadh fìor spaideil air an luchd-obrach agus biadh is deoch spaideil. Thathar a’ reic na trèana mar “luxury experience” seach mar dòigh-chòmhdhail àbhaisteach.

Bha an trèana riamh ag amas air luchd-gnìomhachais le airgead ach bha rùm ann cuideachd do dhaoine àbhaisteach roimhe. Leis na prìsean mar a tha iad a-nis, tha iad ro dhaor airson daoine àbhaisteach – co-dhiù ma tha iad ag iarraidh leabaidh.

Tha an trèana a’ faighinn subsadaidh mòr bhon Riaghaltas. Tha e ceart is iomchaidh gum faigh seirbheisean rèile cudromach tasgadh mar seo gus an cumail a’ dol ma tha feum orra air adbharan sòisealta, àrainneachdail no eaconamach. Ach ma tha iad ag amas air luchd-turais beartach sa mhòr-chuid seach air daoine àbhaisteach no fiù ’s luchd-gnìomhachais, togaidh e tòrr cheistean.

Dè a-nis?

Leis a’ Chadalaiche a’ tighinn a-steach dhan roinn phoblaich a-rithist, tha cothrom ann ceangal nas fheàrr a dhèanamh le seirbheisean rèile eile an Alba agus gus smaoineachadh às ùr air faraidhean is adhbhar bith na seirbhis – agus gus seirbheisean Disathairne a chur air dòigh!

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

An London Tillsbury and Southend – an rathad-iarainn dhan mhuir

Le alasdairmaccaluim

Eil thu deidheil air Billy Bragg? Ma tha, bidh thu eòlach air an òran ainmeil aige: A13 – the trunk road to the sea – tionndadh Sasannach de Route 66.

Tha e a’ tòiseachadh leis na faclan:

If you ever have to go to Shoeburyness / Take the A road, the okay road that’s the best / Go motorin’ on the A13.

Nis, cha robh AGAM ri dhol gu Shoeburyness – ach bha mi ag iarraidh a dhol ann co-dhiù! Bha mi ag iarraidh a dhol air an loidhne seo air iomadh adhbhar – cha robh mi riamh ann am Fenchurch Street – fear de na ceithir stèiseanan ann am Mononopoly, agus bha mi airson fhaicinn. Agus bha mi ag iarraidh dhol gu Cidhe Southend cuideachd.

Seo na bh’ agam ri ràdh:

If you ever have to go to Shoeburyness / Take the railroad, the OK road that’s the best / Go rail-roading on the C2C!

‘S e C2C an t-ainm air a’ chompanaidh rèile a tha a’ ruith trèanaichean eadar Lunnainn Fenchurch Street agus Southend/Shouburyness. Nuair a thagh iad an t-ainm an tòiseach bho chionn fada, bha daoine a’ sìor ghearran a chionn ‘s nach robh ciall sam bith aige is gun robh e caran pretentious. – seo aig àm nuair a bha daoine a’ cur ainmean gòrach air a h-uile rud bho 02 gu Three gu Cordia.

Thathar ag ràdh gur dòcha gu bheil C2C e a’ ciallachadh Coast to Coast – a tha cuideachd na ainm aig deagh òran leis na Scorpions. Nis, tha na Scorps agus Billy Bragg gu math eadar-dhealaichte, ach chunnaic mi an dà chuid beò – na Scorpions anns an Academy agus Billy Bragg ann an Sabhal Mòr Ostaig!!

Ach sin cuspair eile!

Mus robh an t-ainm C2C air an loidhne, bha the London, Tillbury and Southend Railway oirre, ach bha far-ainm nach robh buileach cho snog oirre cuideachd: The Misery Line. A rèir coltais, bha i ro shlaodach, ro làn agus ro mhì-earbsach. Ach tha piseach air tighinn air cùisean bhon uair sin.

Ghlac mi an trèana agam ann am Barking agus rinn mi air Rioghachd nan Sasannach an Ear – no Essex mar a tha muinntir an àite oirre. Chan eil mi ro eòlach air Essex – cha robh mi ann ach aon turas roimhe agus bha mi aig iomall na sgìre ann an Chipping Ongar. Bha mi riamh a’ coimhead air Essex mar phàirt de mòr-sgìre Lunnainn – suburbs an àird-bhaile ach dh’ionnsaich mi gun robh mo bheachd fada ceàrr.

Às dèidh dhomh Lunnainn fhàgail, cha b’ fhada gus an robh sinn a-mach air an dùthaich le craobhan mòra, talamh torrach còmhnard agus toglaichean àlainn. Bha coltas an àite nas fhaisg air East Anglia na Lunnainn.

Chunnaic mi tòrr de na h-àiteachan a tha air ainmeachadh ann an òrain Billy Bragg air an t-slighe a’ gabhail a-steach Barking, Dagenham, Grays Thurrock, Pilsea, Chalkwell, Thundersley agus Leigh-On-Sea.

Agus leis a sin, bha mi ann an Southend-on-Sea. Tha am baile ainmeil airson a chidhe – an cidhe as fhaide san t-saoghail aig 1.33 mìle – agus airson rathad-iarainn a’ chidhe.

Choisich mi bhon stèisean – Southend Central – dhan chidhe. Tha am baile brèagha le tràigh mhòr àlainn agus àrd-shràid mhath ach cha robh cus tìde agam agus mar sin, rinn mi air a’ chidhe gun dàil.

Leis gur e 27 Dùbhlachd a bh’ ann, eadar an Nollaig agus a’ Bhliadhna Ùr, shaoil mi nach biodh mòran daoine ann – ach ’s ann a bha mi ceàrr. Bha e gu math trang le muinntir an àite agus le luchd-turais a diofar dhùthchannan.

Tha an cidhe gu math fada agus bha mi airson coiseachd ann gus beagan eacarsaich fhaighinn às dèidh turas fada à Glaschu agus mar sin fhuair mi tiocaid airson coiseachd ann agus tighinn air ais air an trèana.

‘S e cidhe fiodha a th’ ann agus chithear a’ mhuir eadar na plangaichean – rud a tha caran eagalach!

Bha a’ mhuir gu math àrd agus chunnaic mi gu leòr ròin air an t-slighe agus cha b’ fhada gus an do ràining mi ceann na cidhe far a bheil cafè is bùitean agus ionad an RNLI. Tha seallaidhean sgoinneil rim faighinn de Khent air taobh eile an uisge agus de bhaile Southend.

An uair sin, bha an t-àm ann a dhol air an trèana bheag. Tha trèanaichean dealanach ùra gu bhith ann a dh’aithghearr agus gu dearbha, chunnaic mi iad, ach chan eil ann an seirbheis fhathast. Mar sin, tha na trèanaichean dioseal bho 1986 fhathast a-ruith.

Cidhe is rathad-iarainn Southend on Sea, Essex — Trèana air cidhd Southend-on-Sea

Bha an turas seo air an liosta-bhucaid agam fad iomadh bliadhna agus bha e cho math ’s a bha mi an dùil – trèana bheag sgoinneil le seallaidhean air leth den bhaile agus den mhuir.

An uair sin, bha an t-àm ann a dhol air ais a Lunnainn – le turas goirid gu Shoeburyness an an t-slighe air ais. Bha mi sgìth agus bha fìor dhroch chnatan orm ach chòrd an turas rium glan agus bha mi air mo dhòigh glan a bhith ann an Stèisean Fenchurch Street.

View this post on Instagram

A post shared by Trèana, trama is tràilidh (@treanatramatrailidh)

Ri leanntainn…

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

“His Worship Ken MacKinnon” – turas gu rathad-iarainn Cidhe Southend

Le alasdairmaccaluim

Eadar Nollaig agus a’ Bhliadhna ùr, bidh mi a’ dol gu Sasainn air safari-rèile fad dà latha airson a dhol air loidhnichean rèile nach fhaca mi riamh roimhe.

Tha mi gu bhith a’ dol air Mail Rail agus gu gach mòr-stèiseanan Lunnainneach ann an latha agus tha mi a’ dol a dhol air turas air Loidhne Ealasaid agus loidhne ùr Barking Riverside cuideachd.

Ach mus dèan mi sin, tha mi a’ dol gu Essex. Tha mi a’ dol gu Southend-on-Sea gus rathad-iarainn sònraichte fhaicinn – Rathad-iarainn Cidhe Southend.

A’ chiad rathad-iarainn air cidhe southend

Tha cidhe Southend gu math ainmeil. Chaidh a thogail an toiseach mar chidhe fiodha ann an 1830 agus bha slighe-trama eich ann. Chaidh cidhe iarrainn ùr nas fhade a chur na àite ann an 1889 ag amas air luchd-turais. Tha e cho fada is gun robh feum air rathad-iarainn dealanach – tha an loidhne 1.33 mìle a dh’fhaid uile gu lèir.

Bha na trèanaichean tùsail coltach ri tramaichean “toastrack” a bha ann an cruth gu math bunaiteach is fosgailte ach chaidh an rathad-iarainn a sgeadachadh le trèanaichean art-deco àlainn ann an 1949.

Murgatroyd49, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons

Chaidh an rathad-iarainn a dhùnadh ann an 1978 agus bha teagamhan ann am maireadh an cidhe idir ach chaidh an cidhe a shàbhaladh agus chaidh an rathad-iarainn ath-fhosgladh le trèanaichean diosail ùra ann an 1986.

Tha na trèanaichean dìosail a-nis aig deireadh am beatha agus thòisich trèanaichean bataraidh-dealanach ùr air an loidhne bhig seo bho chionn ghoirid, trèanaichean a tha nas dreachmhoire agus nas ùaine cuideachd.

Tha mi air a bhith a’ beachdachadh air turas gu Southend fad iomadh bliadhna. Sa chiad dol a-mach, bha mi airson a dhol air rathad-iarainn cidhe. Chan eil rathaidean-iarainn cidhe cumanta san latha an-diugh – b’ àbhaist gu leòr a bhith ann ann an bailtean turasachd a’ chosta, ann am Blackpool, Southend, Ryde (Isle of Wight) agus fiù ’s ann an Eilean Mhanainn ann an Rhumsaa/Ramsey. An-diugh, chan eil air fhàgail anns na h-eileanan seo ach Southend agus Hythe ann an Sasainn.

‘S e an t-adhbhar eile a tha mi airson a dhol dhan bhaile – agus dhan rathad-iarainn gun robh mo deagh charaid agus an stiùriche PhD agam an t-Àrd-ollamh Coinneach MacFhionghuin nach maireann (“athair sòsio-cànanachas na Gàidhlig”) na Mhèar air a’ bhaile ann am meadhan nan 1960an. Gu dearbha, turas no dhà chuir e litrichean thugam ann an seann cheisean-litreach “from the Mayor’s Parlour – Southend on Sea” (bhon dachaigh aige air a’ Ghàidhealtachd anns na 2000an agus chan ann bho “Sarfend”!)

Ma thèid thu dhan chidhe, ’s dòcha gum faic thu am plac seo bho a’ comharrachadh 75 bliadhna den rathad-iarainn dealanach agus a chaidh fhoillseachadh le His Worship K M MacKinnon!

Agus gu dearbha, nuair a bha Ken na b’ òige bha e ag obair air loidhne London Tilbury and Southend “the misery line” mar a chanas daoine ris – mus do dh’fhàg e a’ bheatha sin airson obair nas glamorous ann an sòiseòlas!

Tha mi a’ dèanamh fiughair ri bhith a’ dol air a’ chidhe, a’ faighinn tiops, a’ dol air na trèanaichean ùra – agus a’ smaoineachadh mu His Worship Ken MacKinnon!

“His Worship Ken MacKinnon” – Gàidheal Eilean nan Con! Dealbh le Bòrd na Gàidhlig

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Tiùb Phàdraig Post – Mail Rail Lunnainn

Le alasdairmaccaluim

Tha Lunnainn ainmeil airson trèanaichean fo-thalamh – an Tiùb agus a-nis an Elizabeth Line cuideachd. Ach a bharrachd air sin, tha rathad-iarainn fo-thalamh nas lugha ann nach eil buileach cho cliùiteach ach tha a cheart cho inntinneach.

View this post on Instagram

A post shared by Trèana, trama is tràilidh (@treanatramatrailidh)

Eadar 1927 agus 2003, bha rathad-iarainn sònraichte fo mheadhan Lunnainn a’ ceangal Stèisean Paddington san Iar agus Stèisean Liverpool Street agus Ionad Puist Whitechapel san Ear. ⁠
⁠⠀
B’ e seo Rathad-iarainn Oifis a’ Phùist, Lunnainn no Mail Rail agus cha bhiodh e a’ giulan luchd-siubhail idir ach litrichean agus parsailean. Chaidh a thogail a chionn ’s gun robh an trafaig rathaid cho dona ann am meadhan a’ bhaile is gun robh e a’ cur maill air a’ phost.⁠⠀

Seo mapa den t-siostam. Gu h-iongantach, tha an t-slighe car coltach ris an Elizabeth Line ùr!

Dhùin an loidhne ann an 2003 mar thoradh air atharrachaidhean anns an t-siostam puist.⁠⠀
⁠⠀
Gu fortanach, ge-tà, tha pàirt den loidhne air ath fhosgladh do luchd-turais agus tha cothrom ann a-nis a dhol air an trèana bheag sgoinneil seo a tha mar phàirt de thaigh-tasgaidh a’ phuist.

steve_w, CC BY 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, via Wikimedia Commons

Nuair a bhios mi ann an Lunnainn san Dùbhlachd, tha mi gu bhith a’ dol air an rathad-iarainn beag snog seo. Postaidh mi barrachd fios an seo.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Siubhal gun siucair ann an Siorrachd Bhearaig?

Le alasdairmaccaluim

Dh’fhosgail stèisean ùr ann an Alba aig deireadh a’ Chèitein, rud nach tachair to thric! ’S e seo Renton ann an Siorrachd Bhearaig anns na Crìochan. Mar sin, chuir mi romham a dhol air splaoid ann gus faicinn cò ris a tha e coltach.

A bharrachd air sin, tha seirbheis bus ùr – seirbheis bus-air-iarrtais ann an Schd Bhearaig: Pingo far am faod thu meanbh-bus iarraidh gu àite sam bith ann an t-siorrachd air prìs gu math reusanta.

Chuir mi tiocaidean air dòigh eadar Glaschu agus Reston air prìs gu math ìosal agus bha mi am beachd am bus Pingo fhaighinn eadar Reston agus Ayton, far a bheil rathad-iarainn beag ùr ann ann an Caisteal Ayton.

Thòisich rudan a dhol ceàrr nuair a chaidh ainmeachadh gum biodh stailcean ann air latha an turais agam. Às dèidh beagan rannsachaidh, ge-tà, fhuair mi a-mach gun robh trèanaichean eadar Glaschu agus Dùn Èideann fhathast a’ ruith agus gun robh an trèana agam eadar Dùn Èideann is Reston Transpennine Express fhathast a’ dol air adhart. Bhiodh agam ri trèana na bu thràithe fhaighinn dhachaigh, ach bha mi gu bhith ceart gu leòr.

Glè mhath, shaoil mi.

Oidhche ron trèana, thug mi sùil air app Pingo agus gu mì-fhortanach, cha robh slot sam bith ann aig an àm a bha mi ag iarraidh; bha mi ro slaodach is mar sin bhiodh agam ri coiseachd ann bho Reston no ri bus àbhaisteach fhaighinn.

Cha robh sin ro dhona. Dhùisg mi tràth madainn Disathairne agus fhuair mi an Subway gu meadhan a’ bhaile is ghabh mi an trèana gu Dùn Èideann. Ghaibh mi trèana a’ bhainne eadar Glaschu Mheadhain agus Dùn Èideann taobh Shotts a bhios a’ stad aig a h-uile stèisean agus rinn mi tòrr mòr eadar-theangachaidh san uair gu leth a thug e.

Is math gun do rinn mi an obair sin oir nuair a ràinig mi D.È, chunnaic mi gun deach mo thrèana gu deas a chur dheth airson adhbhar nach robh co-cheangailte ris an stailc. Bha agam ri plana ùr a dhèanamh agus tiocaid fhaighinn air trèana LNER gu Bearaig. Às dèidh suil a thoirt air Traveline Scotland, chunnaic mi nach biodh cothrom agam a dhol gu Reston tuilleadh, ach b’ urrainn dhomh bus fhaighinn bho Bhearaig gu Ayton agus coiseachd dhan chaisteal is dhan trèana bhig.

Bha cothrom agam barrachd eadar-theangachaidh a dhèanamh – is barrachd cofaidh a ghabhail – ann an Stèisean Waverley fhad’s a bha mi a’ feitheimh ris an trèana agus a-rithist, is math sin oir chosg an trèana gu Bearaig is air ais £30.

A chionn ’s gun robh stailc ann, bha mi draghail gum biodh an trèana loma-làn – trèana LNER gu Lunnainn aig 10:30. Ach cha robh – fhuair mi bòrd dhomh fhèin gun dragh sam bith agus chòrd an turas rium glan, gu h-àraid na seallaidhean mìorbhaileach ri taobh a’ chosta faisg air a’ chrìch.

Ann am Bearaig, bha tìde ann airson cofaidh is rud beag eadar-theangachaidh eile. Is fìor thoil leam Bearaig agus ged nach d’ fhuair mi cothrom a dhol a-steach gu meadhan a’ bhaile, chòrd na seallaidhean bhon bhus is bhon trèana rium gu mòr. Chòrd e rium blas muinntir an àite a chluinntinn – measgachadh de dh’Alba agus den Chaisteal Nuadh. Is toil leam mar a tha am baile cho Albannach is cho Sasannach aig an aon àm! Is dòcha gum bu chòir inbhe shònraichte a bhith aig Bearaig mar saor-stàit?! Tha daoine air a bhith a’ bruidhinn air seirbheis ionadail aig ScotRail eadar Dùn Èideann agus Bearaig taobh Dùn Bàrr a bhiodh a’ stad aig an an stèisean ùr aig Linton an Eara tha ga thogail an-dràsta. Bhiodh sin gu math feumail is goireasach – saoil am faigheamaid soidhne dà-chànanach ann am Bearaig an uair sin?!

Bha am bus eadar Stèisean Bhearaig agus Reston air an uair agus bha e ùr, glan agus goireasach le rùm airson baidseagalan agus le dràibhear a bha uamhasach cuideachail. Bha an t-slighe brèagha le cothrom a dhol tro bhaile àlainn Eyemouth. Feumaidh mi a dhol air ais latha de na làithean.

Ann an Ayton, choisich mi suas an cnoc dhan chaisteal, taigh-mòr Baronial Albannaich a chaidh a thogail sna 1850an. A-nis, tha an Caisteal air a chleachdadh mar àite do bhainnsean agus tachartasan eile agus tha sealbhadairean a’ Chaisteil air rathad-iarainn a thogail ann.

Bha cothrom agam bruidhinn ris na daoine leis a bheil an caisteal, Richard agus Brian agus mhothaich iad gun robh mi deidheil air trèanaichean agus bhruidhinn iad rium mun trèana agus thug iad cothrom dhomh sùil a thoirt air an t-seada einnsein.

Tha an loidhne bheag ann an cruth balùn air sreang – a’ toiseachadh bho stèisean, a’ dol air loidhne dìreach gu lùb a tha a’ tionndadh na trèana, a-steach gu stèisean a’ chaisteil agus an uair sin air ais dhan chiad stèisean agus gu clàr-tionndaidh. Tha an loidhne a’ ruith tro choille snog agus an uair sin a-steach gu gàraidhean a’ chaisteil le sealladh sgoinneil den chaisteil.

Tha seilbheadairean a’ chaisteil gu math deidheil air trèanaichean agus tha seo ri fhaicinn bho chafaidh a’ chaisteil – The Station Buffet a tha loma-làn railwayana – dealbhan is mapaichean is siognailean is eile.

Seo bhidio den loidhne.

Nis, chan e seo a’ chiad turas a bha rathad-iarainn san sgìre – bha stèisean ann an Aymouth air Prìomh Loidhne a’ Chosta an Ear gus an deach a dhùnadh ann an 1962. Agus bha meur-loidhne ann gu Eyemouth cuideachd – loidhne mu 3 mìle a dh’fhaid a dhùin ann an 1962 cuideachd.

Gu fortanach, tha Ayton agus Eyemouth meadhanach faisg air an stèisean ùr ann an Reston.

A thaobh Stèisean Reston fhèin, chaidh an stèisean tùsail a dhùnadh ann an 1964. Bha e na cheann-rèile airson loidhne a bha a’ dol gu na Dùin (Duns) agus Cille Bhoiseil (St Boswells) sna Crìochan far an robh ceangail ann ri grunn rathaidean-iarainn eile. Dhùn an loidhne eadar na Dùin agus Cille Bhoiseil ann an 1948 às dèidh tùil a rinn sgrios air an loidhne. Dhùn an loidhne eadar Reston agus na Dùin do luchd-siubhail ann an 1951 agus dhùin i do bhathar cuideachd ann an 1965.

Seo mapa de na rathaidean-iarainn mar a bha iad uair.

Mar sin, ged eil na rathaidean iarainn ann an Siorrachd Bhearaig cho pailt sa bha iad uair, tha co-dhiù aon stèisean san sgìre a-rithist – Reston – agus tha meanbh-rathad iarainn ùr ann cuideachd. Agus ged nach d’ fhuar mi cothrom Pingo no Stèisean Reston a chleachdadh, chan e siubhal gun siucair a bh’ ann.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Crashing through the boundries, lunacy has found me, cannot stop the battery! – Trèanaichean bataraidh

Le alasdairmaccaluim

Tha a’ chiad seirbheis rèile le trèana bataraidh san RA gu bhith a’ tòiseachadh ann an Lunnainn a dh’aithghearr.

Bidh trèanaichean bataraidh a’ ruith air meur-loidhne ghoirid Greenford ann an Lunainn an Iar a tha a’ dol bho West Ealing gu Greenford. ’S e pròiseact pìleat a tha seo ach ma bhios e soirbheachail, thèid fheuchainn ann an àiteachan eile.

‘S e naidheachd mhath dha-rìribh a tha seo.

Trèana Bataraidh Clas 230 ann an Glaschu rè COP26.

Tha an t-àm ann cùl a chur ri trèanaichean dìosail air adhbharan àrainneachd ach tha e uamhasach daor dealanachadh os-cionn (overhead line electrification) a chur air dòigh agus tha e a’ toirt ùine mhòr cuideachd. Agus ged a bu chòir dhan mhòr-chuid den lìonra a bhith air a dhealanachadh, tha cuid de loidhnichean ann far nach tachair e gu bràth – mar eisimpleir loidhnichean dùthchail fada gun mòran luchd-cleachdaidh.

Mar sin, bidh pàirt chudromach aig trèanaichean bataraidh agus haidridein ann a bhith a’ dì-chàrbonachadh rathaidean-iarainn.

Ged a tha deuchainnean air a bhith ann, a’ gabhail a-staigh deuchainnean ann am Bo’ ness agus ann an Glaschu rè COP26, seo a’ chiad turas a bhios trèanaichean bataraidh a ruith ann an seirbheisean àbhaisteach le luchd-siubhail.

Chaidh meur-loidhne Greenford a thaghadh airson a’ phìleit seo a chionn’s gu bheil i goirid agus a chionn ’s gur e seotal (shuttle) a th’ ann le trèanaichean a’ dol suas agus sìos an loidhne fad an latha is gun a bhith a’ dèanamh ceangal ris a’ chòrr den lionra. Bidh an trèana a’ tèarrdseadh aig an stèisean eadar seirbheisean.

Meur-loidhne Greenford – West Ealing gu Greenford

‘S e trèana clas 230 a bhios ann – trèana London Underground bhon District Line a chaidh suas-chuairteachadh (upcycled) agus a tha a-nis a’ ruith air bataraidhean.

Agus a rèir artagal san Scotsman bho chionn ghoirid, thathar an dùil gun òrdaich ScotRail trèanaichean bataraidh ùra ann an ùine nach bi fada.

Alasdair

Mur eil thu a’ tuigsinn cò às a thàinig tiotail a’ bhlog seo, tha e bhon òran Battery le Metallica (anns na làithean nuair a bha iad fhathast math!)

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Na rach seachad air “Toisich” na cruinnich £200… Stèiseanan Monopoly #gàidhlig

Le alasdairmaccaluim

Nuair a bha mi òg, bha mi beò-ghlaichte le leabhar air an robh British Electric Trains in Camera. Chaidh fhoillseachadh aig toiseach nan 1980an agus leugh mi ann am meadhan nan 1980an e nuair a bha mi mu 12 bliadhna a dh’aois no mar sin.

Bha tòrr diofar sheòrsaichean trèana ann agus mar a bhiodh tu an dùil, bha tòrr dhiubh ann an Lunnainn. Agus abair gun robh cuid dhiubh gu math exotic – trèanaichean treas rèile (third rail) nam measg agus tòrr trèanaichean tiùb cuideachd. Agus a bharrachd air seo, chuir e iongnadh orm gun robh an uiread de thermini sa bhaile.

Ann an Glaschu, cha robh againn ach Sràid na Banrighinn agus Stèisean a’ Mheadhain (agus gu 1967, St Enoch agus Sràid Bhochannan cuideachd) ach ann an Lunnainn bha còrr is 10 ann.

Bha fios agam air Kings Cross, Liverpool Street, Fenchurch Street agus Marylebone bho Monopoly ach fhuair mi a-mach bho na leabhraichean gun robh tòrr a bharrachd ann! Mar a chithear air a’ mhapa seo, tha co-dhiù 13 ann – agus tha cuid a’ meas Moorgate – stèisean a tha tòrr nas lugha – mar àireamh 14. (Agus bha Stèisean Broad Street ann cuideachd gus an deach a dhùnadh ann an 1986 – faic am post bloga agam an seo).

Hbf878, OpenStreetMap contributors, CC BY-SA 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0, bho Wikimedia Commons

Nuair a bha mi òg, bha mi airson a dhol air turas gu Lunnainn gus na diofar stèiseanan fhaicinn. Shabhail mi airgead fad 2 no 3 bliadhna ach aig a’ cheann thall, chaill mi m’ ùidh ann an trèanaichean is chleachd mi mo chuid airgead airson clàran roc is geamaichean coimpiutair.

Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh, tha mi air a bhith a’ feuchainn ris na trèanaichean sònraichte agus cuid de h-àiteachan bhon leabhar British Electric Trains in Camara fhaicinn, turas a tha air mo thoirt gu Lunnainn, Coventry, An Caisteal Nuadh, agus Eilean Wight am measg àiteachan eile gu ruige seo.

Tha mi a-nis a’ beachdachadh air an turas a ghabhail gu Lunnainn nach do rinn mi air ais anns na 1980an. Tha mi air trèanaichean a ghlacadh ann an tòrr de na termini tro na bliadhaichean – Kings Cross is Euston gu sònraichte ach shaoil mi gum biodh e math feuchainn ri dhol thuca uile ann an aon latha. Cha robh mi riamh ann am Fenchurch Street, Charing Cross no Cannon Street agus tha mi gu mòr airson an làn seata de thermini fhaighinn!

Sin an seòrsa rud a bha mi a’ dol a dhèanamh ann an 1986 ach bha mi dìreach an dùil a dhol ann airson coimhead air na trèanaichean anns gach stèisean is dealbh no dhà a thogail. Ann an 2022, cha dèanadh sin a’ chùis idir. Bhiodh agam ri rudan nas inntinniche is nas motha is nas gòraiche a dhèanamh! Mar sin, shaoil mi gum biodh e math feuchainn ri trèana fhaighinn a-mach no a-steach gu/bho gach terminus ann an aon latha. Bhiodh e furasta gu leòr a dhol eadar na stèiseanan mòra air an Underground ceart gu leòr ach bhiodh sin RO FHURASTA, is mar sin, chuir mi romham a bhith ga dhèanamh gun a bhith a’ dol air an Underground no air busaichean!

Shaoil mi gum biodh e furasta gu leòr. Tha tòrr de na stèiseanan ceangailte ri chèile – air a’ mhapa seo, mar eisimpleir, chithear gu bheil Charing Cross, Cannon Street, Blackfriars, London Bridge, Waterloo (East) agus Euston uile ceangailte ri chèile. Agus tha e furasta a dhol eadar Waterloo agus Victoria cuideachd taobh Clapham Junction.

Ach an uair sin, dh’fhàs rudan na bu dhoirbhe. Bha e meadhanach furasta a dhol eadar gach stèisean – gus an tàinig e gu Paddington is Marylebone. Airson a dhol eadarra, tha e coltach gum biodh agad ri dhol gu Oxford agus air ais air loidhnichean eadar-dhealaichte! Agus tha e doirbh a dhol eadar Marylebone agus stèisean sam bith eile gun a bhith a’ dol air an Underground no bus no co-dhiù a bhith a’ coiseachd.

Aig a’ cheann thall, saoilidh mi gu bheil e do-dhèanta mur a dèan thu co-dhiù beagan coiseachd eadar stèiseanan an siud is an seo. Ach bu toil leam a dhèanamh co-dhiù, fiù’s mur a gabh e dèanamh gun a bhith a’ dol air cois, bus no fo-thalamh!

Dè ur beachd? Am bu chòir dhomh a dhèanamh?

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Turas dhan Aln Valley Railway, Northubria #gàidhlig #gaelic

Le alasdairmaccaluim

Air ais san Iuchair, bha an teaghlach air làithean saora ann an Seahouses ann an Northumberland agus fhad ’s a bha sinn ann, chleachd mi an cothrom a dhol air loidhne glèidhte meadhanach ùr a tha air a bhith air an liosta agam fad beagan bhliadhnaichean a-nis.

***A’ chiad rud a chì thu aig Rathad-iarainn Aln Valley***

Is e sin an Aln Valley Railway a tha ag amas air an rathad-iarainn ath-fhosgladh eadar Alnmouth, aig a bheil stèisean air Prìomh Loidhne a’ Chosta an Ear, agus baile margaidh Alnwick (‘Annick’), baile a tha gu math mòr-chòrdte do luchd-turais le caisteal is garaidhean is eile.

Airson a dhol ann, bha agam ri bus fhaighinn. Tha stèisean rèile meadhanach faisg air Seahouses aig Chathill, ach chan eil ach dà thrèana ann gach latha – trèana tràth sa mhatainn agus trèana caran anmoch feasgar is mar sin, chan eil cus feum air.

Mar sin, fhuair mi am bus, an X18 a tha a’ ruith eadar Bearaig agus an Caiseal Nuadh. Is e sgìre àlainn a th’ ann agus mar sin, bha mi air mo dhòigh ghlan gur e bus dà-ùrlar a bh’ ann oir fhuair mi fìor dheagh sheallaidhean den àite bho shuas an staidhre – a’ mhuir, achaidhean, callaidean, flùraichean fiadhaich is eile. Chaidh am bus air tòrr rathaidean beaga agus chaidh e gu tòrr mòr bailtean beaga breatha. Bha e sgoinneil dhomh mar neach-turais a bha airson an t-àite fhaicinn, ach thug e uair a thìde an taca ri leth uair a thìde sa chàr – rud nach eil cho freagarrach do mhuinntir an àite. Mar a tha fìor an Alba, tha feum air siostam còmhdhail tòrr nas fheàrr ann an sgìrean dùthchail.

Aig deireadh an turais, bha e caran doirbh an rathad-iarainn a lorg.

B’ àbhaist dhan rathad-iarainn a bhith a’ ruith a-steach gu stèisean mòr àlainn ann am meadhan a’ bhaile gus an do dhùin an loidhne ann an an 1968. Gu mì-fhortanach, chaidh obair leudachaidh mòr a dhèanamh air rathad an A1 bhon uair sin agus bhiodh e uamhasach fhèin doirbh is cosgail a dhol a-steach gu meadhan a’ bhaile a-rithist.

Mar sin, tha an loidhne a’ tìoseachadh ann an stèisean ùr air a bheil “Alnwick Lionheart” ann an ionad gnìomhachais air iomall a’ bhaile. Tha e doirbh a lorg agus chan eil an turas ann air chois uamhasach snog – ach ma shoirbhicheas leis an loidhne, dh’fhaodte gun tèid seirbheis bus no mini-bus a chur air dòigh dhan loidhne gus am bi e nas fhasa faighinn ann.

Ach nuair a lorgas tu an stèisean, tha e dìreach àlainn agus tha e doirbh creidsinn gur e stèisean gu tur ùr a th’ ann. Tha dà àrd-ùrlar, seada einnsein, cafè agus taigh-tasgaidh beag ann cho math ri bogsa-siognail mòr ùr.

Bha mi air mo dhòigh glan oir ’s e latha diosail a bh’ ann. Agus chan e dìreach trèana dìosail sam bith a bh’ ann ach Pacer!

Mur eil fhios agad dè th’ ann am Pacer, tha e furasta am mìneachadh: bus air chassis trèana! Chaidh an dèanamh le BR a’ cleachdadh busaichean Leyland National air cuibhlichean rèile anns na 80an gus airgeadh a chaomhnadh.

Bha iad saor a dhèanamh is saor a ruith aig àm nuair a bha BR cho falamh ri sporan an Sgìtheanaich agus bha BR comasach air tòrr loidhnichean beaga a chumail a’ dol mar thoradh orra. Ach, cha robh an luchd-siubhail measail orra. Sa chiad dol a-mach, cha robh ach ceithir cuibhle orra an àite ochd (ann an dà bhògaidh) agus mar sin, cha robh iad math air lùban san trac agus rinn iad fuaim uabhasach. Agus a bharrachd air seo, bha seataichean bus ann agus cha robh iad ro chomhartail is bha droch suspension ann. ’S e Nodding Donkeys a bh’ aig daoine orra mar thoradh air seo.

Chaidh an toirt à seirbheis eadar 2019 agus 2021 leis an trèna mu dheireadh a’ ruith air an lìonra nàiseanta san Ògmhios 2021 agus chaidh grunn aca a ghlèidheadh. Bha e caran neònach a bhith a’ ruith air trèana ghlèidhichte a bha dìreach air tighinn à seirbheis bho chionn beagan làithean. Agus dhomhsa, ’s e trèanaichean ùra a th’ annta fhathast oir tha deagh chuimhne agam nuair a chaidh an toirt a-steach sna 1980an.

Ach leis gur e trèana meadhanach ùr a bh’ innte, bha e a’ sealltainn mar a bhiodh cùisean nan robh seirbheisean trèana cunbhalach a’ ruith air an loidhne airson còmhdhail phoblach a-rithist.

Tha an loidhne mu mhìle gu leth a dh’fhaid aig an àm seo agus thathar a’ togail stèisean aig Drochaid Greenrigg a tha mu letheach slighe eadar Alnwick agus Alnmouth.

Tha an stèisean cha mhòr deiseil agus nuair a dh’fhosglas e, bidh e comasach coiseachd gu Alnmouth. Tha mi a’ dèanamh fiughair ris an latha sin!

Tha an loidhne a’ dol tro achaidhean is coilltean a tha gu math àrd agus pìos air falbh bho na rathaidean agus mar sin, ged a tha i goirid, tha i brèagha.

Tha mi air a bhith air iomadh loidhne ghlèidhchte thar nam bliadhnaichean, agus tha na saor-thoilich daonnan laghach ach bha na saor-thoilich seo gu sònraichte laghach air an loidhne seo.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Chan eil annam ach cowboy….. Turas gu Lunnainn 3

Le alasdairmaccaluim

Air an darna latha agam ann an Lunnainn, dhùisg mi tràth sa mhadainn is mus do dh’fhosgail mi mo shùilean smaoinich mi “a bheil mi ag obair an-diugh? A bheil agam ris a’ chlann a dheisleachadh airson na sgoile?”

Agus an uair sin, chuimnich mi gun robh mi ann an Lunnainn air safari rèile!

B’ e am plana agam a dhol air pàirtean den Underground nach d’rinn mi riamh roimhe. Bha fios agam mar-thà gun robh an District line agus an Hammersmith and City gu bhith dùinte ach nuair a thug mi sùil air app TfL, fhuair mi a-mach gun robh pàirtean de loidhne a’ Phicadilly gu bith dùinte cuideachd.

Mar sin, bha an t-àm ann ann airson cofaidh is planadh.

Chaidh mi gu cafaidh faisg air stèisean tiùb Goodge Street agus bha mi ag òl cofaidh a-muigh agus a’ coimhead air mapaichean.

Ri mo thaobh, bha fear òg a bha a’ smocadh. Stad cailleach gus bruidhinn ris.

“Ah son, I wish I could still smoke. I used to smoke. A lot. But now I’ve got asthma. It’s because I smoked low quality fags.”

Mise, a’ smaoineachadh dhomh fhèin: “Hmm, saoil an e uiread nan toitean bu chòireach seach càileachd nan toitean bu chòireach”.

Às dèidh caffeine agus cluich le aplacaid TfL, cho-dhùin mi gun robh mi a’ dol a chur crìoch air an Northern Line (Edgeware Branch) agus gun robh mi an uair sin a dol a dh’fhaighinn bus gu Stanmore aig deireadh an Jubilee Line.

Agus sin na rinn mi! Sin dà loidhne a tha a-nis dèanta air an liosta agam! Tha Stanmore fìor mhath oir tha tòrr thrèanaichean air an cumail ri taobh an stèisein agus fhuair mi dealbh no dhà.

Chaidh mi air an tiùb agus air an Overgound an uair sin gu Richmond. Às dèidh cofaidh, chaidh mi air misean cudromach – chaidh mi a lorg an taighe a bh’ aig Phil Lynott nach màireann aig Thin Lizzy!

‘S e Pagoda House an t-ainm a th’ air oir tha e gu math faisg air Kew Gardens agus chithear am pagoda. Thog mi dealbh luath agus dh’èist mi ri beagan Lizzy fhad’s a bha mi a’ feitheimh ris a’ bhus dhachaigh.

Pagoda House - Taigh Phil Lynott, Kew Garden

An uair sin, bha mi airson a dhol gu Tottenham, oir leugh mi gum faicear depot a’ Victoria line an sin – an t-aon àite far am bi na trèanaichean os cionn na talmhainn. Mar sin, fhuair mi an tiùb, trèana, tiùb eile agus bus gu stad bus aonarach air a bheil “Northumberland Park Rail Depot”. Lorg mi drochaid thairis air an rathad-iarainn agus mhothaich mi gun robh mesh ga chuairteachadh. Gu fortanach, b’ urrainn dhomh lionsa an iphone agam faicinn tron mhesh agus fhuair mi dhealbh no dhà!

Agus leis a sin, bha an t-àm ann dèanamh air Glaschu a-rithist – fear de na trèanaichean Azuma spaideil ùr aig LNER.

Abair turas a bh’ agam – 27 tursan trèana, 7 tursan bus agus turas air càr-càbail agus beagan eachdraidh Thin Lizzyach!

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Rathad-iarainn beag Pàirc Kelvingrove

Le alasdairmaccaluim

Thug sinn sùil air Taisbeanadh a h-Ìmpireachd ann am Baile Ùistein ann an 1938 bho chionn ghoirid. Cha b’ e sin a’ chiad taisbeanadh mòr ann an Glaschu, ge-tà, ach an ceathramh fear, às dèidh taisbeanaidhean a chaidh a chumail ann am Pàirce Kelvingrove ann an 1888, 1901 agus 1911.

Bha fios agam gun robh na taisbeanaidhean air a bhith ann ach cha robh fhios agam idir gun robh trèanaichean aca. Fhuair mi a-mach bho chion ghoirid ge-tà, gun robh trèana bheag shònraichte aig taisbeanadh 1901 agus gun robh trèana air leth fhèin neònach aig taisbeanadh 1911.

Seo an rathad-iarainn ann an 1901. ‘S e the American Minature Railway an t-ainm a bh’ air agus bha e sònraichte a chionn ’s gur e a’ chìad mheanbh rathad-iarainn poblach ann am Breatainn a bh’ ann.

“The American Miniature Railway” – Taisbeanadh Eadar-nàiseanta Ghlaschu 1901

Bha an loidhne 160 troigh a dh’fhaide agus bha gèidse de 15″ aice. Chaidh an loco agus an trèana a thogail leis a’ chompanaidh Cagney Brothers ann an New York agus sin as adhbhar gu bheil coltas Ameireaganach air an loco. Bhiodh Cagney Bros a’ dèanamh rathaidean-iarainn beaga a bha car coltach ri “train sets” a bhiodh fèiltean spòrs no pàircean a cheannach mar kit. Bha iad furasta a chur sìos agus a thoirt air falbh.

Làrach na loidhne (a’ cuairteachadh toglaichean na Rùis).
Chithear am mapa air fad aig: https://maps.nls.uk/view/103656955

Seo dealbh eile den trèana – seall cho òg sa tha an dràibhear!

Ged nach robh rathad-iarainn àbhaisteach aig Taisbeanadh 1911 ann an Kelvingrove, bha rathad-iarainn gu math neo-àbhaisteach aca: Hamilton’s Aerial Railway. ‘S e seòrsa càr càbaill a bha seo a bha a’ ruith air rèilichean àrd os cionn na h-Aibhne Ceilbhinn.

Tha coltas caran zombiach air na boireanaich ri aghaidh an deilbh!

Chithear an rathad-iarainn aerial faisg air an Oilthigh

‘S e rud inntinneach mu thaisbeanadh 1911 gun deach a chur air dòigh gus airgead a thogail cus cathair Eachdraidh is Litreachas na h-Alba a stèidheachadh ann an Oilthigh Ghlaschu. Rinn mi ceum ann an Eachdraidh na h-Alba (agus sòiseolas) san Oilthigh mu 85 bliadhna às dèidh an taisbeanaidh agus mar sin, tha mi gum math taingeil gun deach a chumail!

Nuair a bhios an glasadh-sìos deiseil, feumaidh mi a dhol dhan Phàirc airson beagan rannsachaidh a dhèanamh, feuch a bheir rud sam bith air fhàgail a tha a’ sealltainn gun robh na loidhnichean inntineach sin ann uair!

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean