“Heart of the World” – rathaidean-iarainn ann am Fèis Gàraidh Ghlaschu 1988 #gaidhlig

Le alasdairmaccaluim

Bha fèis shònraichte ann an Glaschu air ais aig deireadh nan 80an, Fèis Gàraidh Ghlaschu no the Glasgow Garden Festival.

glasgow garden festival - Yahoo Image Search results | Flower art ...

Bha sreath de na tachartasan seo ann an sgìrean bailteal far an robh gnìomhachas air a dhol bàs agus far an robh ath-leasachadh a dhith. Bha a’ chiad Fhèis Gàraidh ann an Liverpool ann an 1984 agus chaidh a leantainn le Stoke on Trent (1986), Glaschu (1988), Gateshead (1990) agus mu dheireadh le Glyn Ebwy/Ebbw Vale ann an 1992.

B’ e amas nam fèisean togail a thoirt do dh’àiteachan far an robh ath-leasachadh a dhìth agus gus togail is spòrs a thoirt do na daoine fhèin.

Bha tòrr rudan san fhèis – gàraidhean, bùithean, taighean-bìdh, rollercoasters is tòrr a bharrachd.

Agus bha rathaidean-iarainn annta uile cuideachd! Ann an Glaschu, bha an dà chuid rathad-iarainn caol-ghèidse agus slighe-trama ann.

Cò ris a bha na rathaidean-iarainn coltach? Chan eil cuimhne agam leis an fhirinn innse! Bha mi 14 ann an 1988 agus cha deach sinn gu Fèis Gàradh Ghlaschu ach dà thuras, mas math mo chuimhne. Cha deach sinn ann nas trice oir bha m’ athair tinn san osbadal fad uine mhòr air a’ bhliadhna sin agus bha mo mhàthair ag obair uamhasach trang ag obair is a’ dol a dh’fhaicinn m’ athar. Mar sin, chan eil mo chuimhne cho math air an fhèis.

Cuideachd, ged a bha mi beò-ghlaicte le trèanaichean eadar 1985 is 1987, chaill mi m’ ùidh ann an rathaidean-iarainn an uair sin fad deich bliadhna oir bha barrachd ùidh agam ann an ceòl is geamannan coimpiutair.

R-3315135-1349959655-9669.jpeg

Mar sin, ged a tha cuimhne agam air dè a dh’ith is dè a dh’òl mi air an latha sin (Vimto bhon t-Soda Stream is ceapairean oir bha mo mham draghail mu na chuala mi mu chosgaisean a’ bhìdh ann!) agus de bha mi ag èisteachd ris air a’ Walkman agam (teip leis na 12” mixes agus B-sides bho na 12” singles de Kiss Like Judas agus Midnight aig It Bites, an còmhlan prog sgoinneil à Cumbria), chan eil mòran cuimhne agam air na rathaidean-iarainn. Chaidh mi air an trèana ach chan eil mi a’ smaoineachadh gun deach mi air na tramaichean idir.

Bha mo bhean Jenny a’ fuireach gu math faisg air làimh agus bha tiocaid seisein aice agus chaidh i ann na ficheadan de thursan le a càirdean is mar sin, tha cuimhne tòrr nas fheàrr aice air an Fhèis na th’ agam. Tha fìor dheagh chuimhne aice gu sònraichte air a’ Choca-cola Roller, an rollercoaster mòr, oir bhris e sìos aon latha nuair a bha i air agus bha Jenny bhochd stucte bun-os-cionn fad cairteil na h-uarach gus an deach a chàradh! Ach gu mì-fhortanach, chan eil i deidheil air trèanaichean is tramaichean is mar sin,  chan eil cus cuimhne aicese nas motha orra sin. 

Mar sin, tha mi air beagan rannsachaidh a dhèanamh air a’ chùis.

Chaidh an fhèis a cumail air taobh a deas a’ Chluaidh mu choinneimh an SECC far a bheil toglaichean a’ BhBC, STV agus Ionad Saidheans Ghlaschu a-nis agus far a bheil Festival Park a-nis.

Bha loidhne nan tramaichean ri taobh na h-aibhne agus bha iad ruith seachad air far a bheil am BBC a-nis. Bha e cudromach dhan fhèis gun robh tramaichean ann oir bha na “caurs” nam pàirt chudromach de dh’fhèin-aithne a’ bhaile agus bha daoine fhathast air leth dèidheil orra, ged a dh’fhalbh iad ann an 1962. Aig an àm sin, bha dealbh frèamte le sealladh-baile anns an robh trama anns cha mhòr gach taigh ann an Glaschu.

Bha grunn thramaichean air an t-slighe trama – tramaichean Standard agus Cunarder à Glaschu, trama Phàislig, trama Dhùn Èideann agus trama ‘boat’ fosgailte à Blackpool. Fhuair mi cead bho mo chairdean Hugh, Alex is John beagan de na dealbhan aca bho Flickr a chleachdadh.

Blackpool Boat Car, Blackpool

Trama Cunarder Ghlaschu – le Hugh Spicer

Trama Standard Ghlaschu, Le Alexander Cunningham

6574352015_2857078e68_o

Trama Dhùn Èideann ann an Taigh-tasgaidh nan Tramaichean, Crich, le John Zebedee

Bha rathad-iarainn beag ann cuideachd. Saolidh mi gun robh dà sheòrsa loco ann – cuid le coltas loco smùid agus cuid eile le coltas ùr-fhasanta a bha gu math gu math grannda! Seo cairt-puist den rathad-iarainn. Bha an trèana a’ dol gu deas ann an cearcall.

IMG_20200427_0004

Cairt-phuist den rathad-iarainn

Agus a bharrachd air seo, bha taisbeanadh aig Roinn a’ Mheadhain air an robh “Heart of Scotland” le stèisesan agus loco smùid. Thàinig togalach snog an stèisein à stèisean Mhonadh Fotha (Moneifeith) ann an Siorrachd Aonghais agus às dèidh na fèise, chaidh ath-thogail ann am Birkill air rathad-iarainn Bo’ness is Cheann Fhàil.

49826744858_f6c7768976_o

Cairt-phuist de Chridhe na h-Alba

Thug ainm an taisbeanaidh orm smaoineachadh air ‘Heart of the World’ le Big Country, deagh òran a thàinig a-mach dà bhlaidhna às dèidh na fèise!

Chan eil mòran air fhàgail den fhèis ann an Glaschu a-nis ach tha an tùr ainmeil Tùr Banca Dail Chluaidh fhathast ann. Chan eil e ann an Glaschu, ge-tà, ach anns a’ Chuimrigh. Tha e ann an Rhyl. Agus ged nach eil an rathad-iarainn beag fhathast ann, tha meanbh-rathad-iarainn ann an Rhyl agus tha mi an dùil tadhal air cho luath ’s a bhios suidheachadh a’ choròna-bhìoras deiseil!

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

সমুদ্রপথে সেইন্ট কিলডা – Seatrek to St Kilda (Bangla version)

Le Gordon Wells

এই তথ্যচিত্রের মাধ্যমে সেইন্ট কিলডার সংক্ষিপ্ত বিবরণ তুলে ধরা হয়েছে। ল্যোওসের একটি পর্যটন সংস্থার সঙ্গে এই অভিযানটি সম্পন্ন হয়েছে। ভ্রমণের তালিকায় রয়েছে মূলদ্বীপের প্রাকৃতিক ও সাংস্কৃতিক পর্যটন। আটলান্টিক মহাসাগরের বুক চিরে এই অভিযানে দীর্ঘ সমুদ্রযাত্রার ক্লান্তি তো নেইই বরং আছে মন ভালো করা সব অসাধারণ দৃশ্য। নির্জন সমুদ্রসৈকত, অজস্র পাখিদের কোলাহল, প্রকৃতির নিবিড় ছোঁওয়া ও প্রাচীন মানব সভ্যতার ঐতিহাসিক উপাদান সব মিলিয়ে এক রোমাঞ্চকর অভিজ্ঞতা।

Bangla (Bengali) is the latest addition to Island Voices’ Other Tongues initiative, thanks to independent researcher Animesh Biswas, who can now add “film narrator” to his list of other talents! The language has hundreds of millions of speakers, yet the question may well be asked if any of them have previously had any access to information about the St Kilda dual natural and cultural heritage site in documentary format in their own language?!

On a linguistic note, it’s worth listening out for the pronunciation of placenames in the film. Animesh opted to go for Gaelic rather than English models, a process greatly assisted by the regular phonetic nature of Indian writing systems. Nach math a rinn e!

A Clilstore version with full wordlinked transcript and embedded video is available here: Unit 8568.

 

Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean

Powered by WPeMatico

An Dearbhair Beag ann am MacOS

Le Crìstean MacMhìcheil

Tha an Dearbhair Beag ’na dhearbhair-litreachaidh a tha stèidhichte air stòr-dàta nam faclan a tha san Fhaclair Bheag agus is esan an dearbhair as motha a tha ri fhaighinn aig an àm seo. Tha e air a fhilleadh ann an tionndaidhean Gàidhlig de na prògraman LibreOffice, OpenOffice agus Firefox o thùs. Is e adhbhar am post seo ge-tà sealltainn dhut mar a ghabhas a chleachdadh le taghadh nas fharsainge de phrògraman ann am MacOS.

Leugh an còrr de “An Dearbhair Beag ann am MacOS”

Lasachadh nan riaghailtean a thaobh fireannaich co-sheòrsach a’ toirt seachad fala ann an Èirinn a Tuath

Le Crìstean MacMhìcheil

Chaidh ainmeachadh gun tèid an lagh atharrachadh ann an Èirinn a Tuath gus am bi fireannaich co-sheòrsach agus dà-sheòrsach comasach air fuil a thoirt seachad cho fhad ’s nach eil iad air a bhith ri feise le fireannach eile fad trì mìosan.

Tha riaghailtean làithreach a’ cur casg aon bhliadhna air fireannaich a tha air a bhith ri feise le fireannach eile.

Bidh an t-atharrachadh, a thèid a chur an gnìomh 1 Ògmhios 2020, a’ ciallachadh gum bi an lagh ann an Èirinn a Tuath co-ionann ris a’ chòrr dhen Rìoghachd Aonaichte far an do dh’atharraich an lagh ann an 2017.

Tadhail air Geidh.uk

Powered by WPeMatico

Lagh an-aghaidh gràin-co-sheòrsachd a’ gluasad air adhart

Le Crìstean MacMhìcheil

Chaidh deasbad a chumail ann an Taigh nam Morairean seachdain seo chaidh mu dheidhinn lagh ùr a bhios a’ ciallachadh gum bi gràin-co-sheòrsachd (Homophobia) mì-laghail.

A bharrachd air seo tha an Riaghaltas airson an lagh seo a bhith a’ dèanamh sgaradh eadar co-sheòrsachd (Homosexuality) agus paedophilia.

Thuirt Morair Thomas à Gresford:

“Tha sinn a’ gabhail gnothach ris am beachd a tha aig a’ BhNP (Partaidh Nàiseanta Bhreatainn) agus daoine eile a tha a’ smaoinntinn gu bheil ceangal ann eadar co-sheòrsachd agus paedophilia agus gum feumadh paedophile a bhith anns a h-uile duine co-sheòrsach.”

Chaidh an lagh tron ìre chomadaidh ach feumaidh e a-nis a dhol tron ìre iomradh ann an Taigh nam Morairean.

Tadhail air Geidh.uk

Powered by WPeMatico

Stòras Beò: Christine

Le Gordon Wells

Christine Primrose will need little or no introduction for the Gaelic enthusiasts who follow Island Voices. A stellar singer, she has long a been a leading light in the promotion of Gaelic music and the tradition which nurtures it. If, by chance, you are coming to acquaintance with her for the first time, this interview in English (with further useful embedded links) for Folk Radio will give you an indication of her central position in the world of Gaelic music.

In the clips below, she talks freely in Gaelic to Pàdruig Moireach – who also has Carloway roots – for the Stòras Beò nan Gàidheal project. A feast for the ears for anyone with a taste for good Lewis Gaelic!

In the first part, Christine first recalls her early childhood in Carloway, Lewis – a close community in which every house had a loom. She started school very young, but always remembers singing – whether to neighbours in their homes, or at community concerts when still a young girl. She talks about the pressure of performance and how to look after your voice. Choral singing is also discussed. Her early career through school, college, and work in Glasgow was marked by singing, culminating with the prize for “seann nòs” (a term which she questions) at the Mòd. (You can get a Clilstore transcript here: Unit 8434.)

In the second part, Christine talks about touring Ireland and the novel experience of presenting her songs outside her community, emphasising the importance of feeling to maintain authenticity. She is disciplined in her approach, while also bringing her own interpretation to a song. Care for the rhythm of the words enhances the story. Moving to Sabhal Mòr Ostaig enabled her to maintain her singing career, while helping to promote the Gaelic college. She enjoys teaching, and listening to singers from other traditions. She stresses the importance of giving young performers time to learn their craft before pressurising them to perform. Return visits to Carloway underline for her the importance of acknowledging change. (You can get a Clilstore transcript here: Unit 8435.)

 

Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean

Powered by WPeMatico

Sùil air ais air trainspotting sna 80an #gàidhlig

Le alasdairmaccaluim

Tha 34 latha ann bho bha mi air trèana mu dheireadh agus bidh greis ann fhathast mus bi cothrom agam a dhol air turas rèile a-rithist.

Tha mi air leasan inntinneach ionnsachadh san àm sin – is iongantach an obair a nì duine ma tha e stuicte san taigh fad mìos. Tha mi air na faidhlichean agam uile a sgioblachadh, tha mi air na h-uinneagan a ghlanadh, tha mi air na faidhlichean coimpiutair agam a sgrioblachadh, tha mi air iomairt Gàidhlig no dhà a dhèanamh agus tha mi fiù ’s air toiseachadh air an lobht a sgioblachadh.

Clas 120, Glaschu Mheadhain c1986

Nuair a bha mi san lobht, lorg mi bogsa de na dealbhan trèana a thog mi sna 1980an nuair a bha mi san sgoil. Tha mi a-nis air a’ chuid as fheàrr aca a sgannadh a-steach dhan choimpiutair agus a chur suas air Flickr.

Bha mi beò-glaicte le trèanaichean eadar mu 1985 agus 1987/88. An uair sin, fhuair mi ZX Spectrum agus ghabh mi ùidh na bu mhotha ann an geamaichean coimpiutair agus ceòl agus chan ann airson 10 bliadhna eile a thog mi ùidh ann an rathaidean-iarainn a-rithist.

Clas 104, Stèisean Sràid na Banrighinn (bliadhnaichean mus robh sgeul air soidhnichean dà chànanach ann)

Air ais ann an 1985, bha mi ann an clas 7 sa bhun-sgoil agus clas 1 san àrd-sgoil ann an Stepps, faisg air Glaschu. Cha mhòr gach deireadh seachdain, bhithinn a’ dol dhan bhaile Disathairne no Didòmhnaich le mo charaid Cailean air a’ bhus gus trainspotting a dhèanamh.

Bhiomaid a’ tòiseachadh ann an Stèisean Sràid na Banrighinn – High Level is Low Level, agus an uair sin a’ dol gu Central – High Level is Low Level. Rachamaid air an t-Subway gach turas cuideachd – mar as trice airson dà chuairt den t-siostam air fad!

Nuair a bha airgead gu leòr againn, gheibheamaid burgair bho Casey Jones Burgers ann an Stèisean a’ Mheadhain agus is dòcha lethbhreac den iris Modern Railways cuideachd.

casey jones

Casey Jones Burgers – BR a’ feuchainn ri bhith coltach ri McDonalds!

Bha camara beag 110 size agam a thug m’ athair dhomh agus bhithinn a’ togail dealbhan de na trèanaichean leis. Bha e caran coltach ris a’ chamara san t-sanas spaideil (?!) seo ach bha e na bu shine agus cha robh flash air! Bha na dealbhan a thog e math ach beag biodach!!

a7e7ab92ba4893b574abbd2953f05b3a--instamatic-camera-vintage-cameras

Airson mo cho-latha-breith ann an 1986, fhuair mo phàrantan camara-disc dhomh! Eil cuimhne agaibh orra? Bha e na bu spaideile AGUS bha flash air!

337e5a649232441f69e7e6317ade8128

Camara-disc! 

Bhiomaid a’ dol bho Stèisean a’ Mheadhain gu Stèisean Sràid na Banrighinn uair is uair air an aon latha, uaireanan air a’ bhus shònraichte a bha a’ cosg dìreach 10sg! ‘S e bus double-decker ‘Corpy’ àbhaisteach a bh’ ann leis a’ mhullach air a gheàrradh dheth!

85213706-GG838

Am bus sònraichte eadar an dà stèisean. Cheannaich mi an dealbh seo bho: https://www.philt.org.uk/

Bha na rathaidean-iarainn rud beag eadar-dhealaichte sna 80an. Ann an Alba san latha an-diugh, tha sinn cleachdte ri trèanaichean gu math ùr is glan agus tha tòrr a bharrachd trèanaichean dealanach ann. Ann am meadhan nan ceithir ficheadan, bha a mhòr-chuid de na trèanaichean bho na 1950an. Bha tòrr charactar aca ach gu tric, bha iad gu math salach agus bha na stèisesanan loma làn smuid diosail agus bhiodh ceann goirt agad às dèidh cus tìde ann!

A bharrachd air seo, bha tòrr de na trèanaichean air an tarraing le locothan. San latha an-diugh, tha cha mhòr a h-uile trèana ann an Alba na Iom-aonad no multiple unit – càraichean-rèile.

Loco clas 27 ann an Sràid na Banrighinn (GLQ)

Agus bha Glaschu na àite inntinneach airson iom-aonadan ann am meadhan nan ochdadan. Bha gainnead thrèanaichean ann an Alba – gu sònraichte air loidhne Inbhir Air – agus chaidh tòrr dhìofar sheòrsaichean aonad a chur a dh’Alba mun àm seo. Bha trainspotting car coltach ri safari rèile – cha robh fhios agad dè a chitheadh tu is cuine.

Clas 107, Glaschu Mheadhain (GLC)

‘S e àm inntinneach a bha seo airson rathaidean-iarainn. Bliadhna no dhà às dèidh seo, thàining tòrr mòr thrèanaichean ùra a-steach. Tòrr chàraichean-rèile ùra – na Sprinters agus Supersprinters a bha spaideil agus ùr-nodha agus mean air mhean, chaidh an cur an àite nan seann aonadan agus nan locothan. Mar sin, chunnaic mi cùisean dìreach mus robh mòr atharrachadh ann.

Clas 156 ‘Supersprinter’ – ginealach ùr nan aonadan rèile

‘S e deagh àm a bha seo airson a bhith beò agus a bhith a’ leantainn rathaidean-iarainn ann an Alba!

Alasdair

Air an Sony Walkman agam aig an àm: Big Country, the Alarm

 

 

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico