Gach turas a bhios mi a’ dol a Lunnainn, ’s e an trèana-oidhche, an cadalaiche “The Caledonian Sleeper” a bhios mi a’ faighinn.
Tha mi air sgrìobhadh mu dheidhinn an seo iomadh turas roimhe – ag ràdh gu bheil an trèana is an t-seirbheis sgoinneil ach gu bheil na prìsean cho àrd is nach eil an trèana idir cho practaigeach ’s a bha uair.
Fhuair mi ceisteachan air-loidhne bhon Chaledonian Sleeper an-diugh: Help shape the future of the Caledonian Sleeper.
Seo na sgrìobh mi aig an deireadh:
I’d like to see a reform of the fares. Before the new trains, travel was reasonable whether travelling by seat or having a berth. My whole family used to use it. Since the new trains came in, the fares have become too expensive for berths and it’s now too expensive for the whole family to go or for me to get a berth while travelling individually. I only now use it seated as having a berth is now more expensive than getting a day train and a hotel.
The Caledonian Sleeper needs to get the right balance between being a luxury experience for tourists and being a public transport service. Even business travel by berth is likely to be discouraged by the high costs, particularly in this post-Covid world. Given that it is subsidised by the Government, having it serve mostly as a luxury experience for tourists may make it more difficult to justify in the long term. The social and environmental benefits are more important. I’m not saying it shouldn’t be a luxury experience too, just that some reasonably priced berths should be made available again.
It would also be good to have a Saturday night service. With business being less of a key driver, I’m sure there would be no trouble filling it!
As a Gaelic speaker, I would also like to see the Caledonian Sleeper make some use of Gaelic in its branding and communications – particularly now that the Scottish Languages Bill has been passed.
Mas e is gum faigh thu an ceisteachan bhon Chaledonian Sleeper, bhiodh e sgoinneil nan toireadh tu iomradh air a’ Ghàidhlig ann cuideachd. Togar càrn mòr bho chlachan beaga!
Tha mi anabarrach dèidheil air loidhne a’ Chinn a Tuath (Inbhir Nis gu Inbhir Theòrsa/Inbhir Ùige) agus tha mi gu mòr airson ‘s gun soirbhich leatha agus gum fàs i. Tha i cudromach dhan sgìre agus gu nàiseanta.
Ach tha mi mothachail cuideachd gu bheil duilgheadasan ann air am feumar aghaidh a chur. Air an turas mu dheireadh agam gu Cataibh is Gallaibh bho chionn ghoirid, dh’fhiosraich mi cuid de na dùbhlain a thar ron loidhne dhomh fhèin: dàil air seirbheisean agus seirbheisean air an cur dheth mar thoradh air dìth lùban seachnaidh agus trèanaichean a tha a’ fàs aosta.
Chaidh mi air turas gu Allt na Breac, Inbhir Theòrsa agus Fors an-Àird aig deireadh na seachdain.
Air an t-slighe gu tuath, bha an trèana agam eadar Inbhir Nis is Allt nam Breac 13 mionaid air dheireadh. Cha robh sinn idir dona ach nas fhaide air adhart air an t-slighe eadar Allt nam Breac agus Inbhir Theòrsa bha an trèana agam 26 mionaid air dheireadh.
Mar as trice, cha chuireadh dàil mar seo cus dragh orm ach tha Allt nam Breac air leth iomallach agus chan eil sgrìn fiosrachaidh aig Allt nam Breac no siognal fòn làimhe agus bha mi draghail air eagal ’s gun deach an trèana a chur dheth. Gu fortanach, ge-tà, tha fòn ann as urrainn dhut cleachdadh agus bha cothrom agam bruidhinn ri cuideigin gus faighinn a-mach cuine a bhiodh an trèana ann.
Stèisean Alt nam Breac – cha bhiodh tu airson a bhith stuicte an seo ro fhada!
Nas fhaide air adhart air an latha ann an Inbhir Theòrsa chaidh mi dhan stèisean gus dealbh a thogail den trèana mu dheireadh den oidhche (an 22:20 gu Inbhir Ùige à Inbhir Nis), fhuair mi a-mach gun deach a cur gu dìreach gu Inbhir Ùige, a’ seachnadh Inbhir Theòrsa buileach glan mar thoradh air dàil.
An ath latha, fhuair mi an trèana aig 08:34 eadar Inbhir Theòrsa agus Fors an-Àird, a bha air an uair, agus bha mi an dùil an trèana aig 13:47 fhaighinn gu deas. Nuair a chaidh mi air ais dhan stèisean aig 13:30, ge-tà, fhuair mi a-mach gun deach an trèana a chur dheth mar thoradh air trioblaid teicnigeach leis an trèana. Cha robh an ath thrèana gu bhith ann gu 17:11.
Tachraidh rudan mar sin ach bha mi ann an àite gu math iomallach gun ghoireasan sam bith air latha a bha air leth fhèin teth (26c no mar sin, gun sgòth sam bith san adhar agus gun ghaoth sam bith) agus gun mòran fasgadh ann bhon ghrèin.
Fors an-Àird – stèisean breàgha ach chan eil gu leòr ann gus do chumai la’ dol fad trì uairean air latha teh!
Coltach ri Allt nam Breac, chan eil còmhdhail phoblach sam bith eile ann agus fiù ’s nuair a bhios busaichean rail replacement air an cur air dòigh dhan loidhne, cha bhi iad a’ dol dhan dà stèisean iomallach sin – agus gu dearbha, chan eil fiù ‘s rathad ann gu Allt nam Breac.
Chleachd mi am fòn fiosrachaidh a-rithist gus bruidhinn ri seirbheis nan custamairean agus mhol iad gun rachainn air ais gu Inbhir Ùige air an ath trèana gu tuath agus tighinn gu deas a-rithist (air an trèana a bhiodh a’ dol tro Fhors an-Àird aig 17:11 co-dhiù) gus nach biodh agam ri fuireach aig stèisean a tha cho teth ris a’ ghrèin fad còrr is trì uairean a thìde.
An àite a bhith a’ faighinn dhachaigh aig 9f, cha d’ fhuair mi a-staigh a-rithist gu 1m an ath latha.
Ged a Tha mi gu math cleachdte ri bhith a’ siubhail air trèanaichean agus nach bhi rudan mar sin a’ cur cus dragh orm cho fad ’s nach eil cabhag orm, tha e gu math streasmhor do dhaoine a th’ ann an cabhag no nach eil cho eòlach air siostam nan rathaidean-iarainn no do luchd-turais nach eil fileanta sa Bheurla.
Agus tha cunnart ann cuideachd gun call daoine na ceanglaichean aca gu trèanaichean eile ann an Inbhir Nis.
Tha dà prìomh thrioblaid aig an loidhne. Sa chiad dol a-mach, chan eil lùban seachnaidh gu leòr ann. Tha an loidhne singilte agus tha astar mòr eadar lùban seachnaidh. Tha seo a’ ciallachadh gu bheil dàil mhòr air chùisean ma tha trèana sam bith air dheireadh leis nach fhaigh na trèanaichean seachad air a’ chèile.
Tha na trèanaichean air an loidhne a’ fàs seann cuideachd – is iad na h-aonadan 158 a tha a’ ruith seirbheisean air an loidhne. Chaidh an togail eadar 1989 agus 1992 agus ged a tha iad cofhurtail, tha loidhne a’ chinn a tuath gu math dùbhlanach agus chan eil iad cho reliable ‘s a bha iad agus tha iad gu tric a’ briseadh sìos.
A bharrachd air seo, tha an loidhne cuideachd na cheangail ri aiseag Arcaibh. Ach chan eil busaichean ann eadar a h-uile trèana agus am port-aiseig aig Sgrabastal a tha mìle gu leth air falbh. Tha làrach-lìn ScotRail dìreach ag ràdh gum feum tu tagsaidh a chur air dòigh thu fhèin. Chan eil seo math gu leòr. Bu chòir Northlink is ScotRail agus companaidhean bus/tagsaidh rudeigin oifigeil a chur air dòigh gus cùisean a dhèanamh nas fhasa agus gus an streas a thoirt air falbh.
Agus aig ceann a tuath na loidhne, b’ àbhaist an trèana a bhith a’ sgàradh ann an Georgemas Junction le aon trèana a’ dol gu Inbhir Theòrsa agus an tè eile a’ dol gu Inbhir Ùige. Stad seo bho chionn còrr is 20 bliadhna agus bi an trèana a tha a’ dol gu tuath a’ dol gu Snaidhm Georgemas, Inbhir Theòrsa agus an uair sin air ais gu Georgmeas agus air adhart gu Inbhir Ùige. Air an taobh deas, bidh an trèana a’ dol Inbhir Ùige-Georgmas-Inbhir Theòrsa-Georgemeas seo a’ ciallachadh gu bheil turas gu Inbhir ÙIge a’ toirt còrr is leth uair a thìde a bharrachd na b’ àbhaist dha a bhith.
Tha e follaiseach gu bheil seo a’ toirt droch bhuaidh air na h-àireamhan a tha a’ dol gu Inbhir Ùige air an trèana. Is iomadh turas a chunnaic mi sluagh mòr a’ tighinn a-mach air an trèana ann an Inbhir Theòrsa is gun ach duine no dithis air fhàgail an trèana nuair a dh’fhalbh i airson Inbhir Ùige. Tha an dà uiread de dhaoine a’ cleachdadh Stèisean Inbhir Theòrsa ’s a bhios a’ cleachdadh Inbhir Ùige aig an ìre seo (c40,000 sa bhliadhna an taca ri c20,000 sa bhliadhna). Tha Càirdean na Loidhne a Tuath a’ moladh gum bu chòir seirbheis ionadail a chur air dòigh eadar an dà bhaile.
Dà 158 ann an Stèisean Inbhir Ùige
‘S e cnag na cùise gu bheil an t-àm ann rudeigin a dhèanamh mun loidhne. Tha feum air lùban seachnaidh ùra agus air trèanaichean ùra agus ceangail ceart ri bàta arcaibh agus trèana dìreach gu Inbhir Ùige. Dh’aithris mi sa phost bloga mu dheireadh gu bheil seirbheis bus luath spaideil dealanach ùr ann eadar Gallaibh, Cataibh, Rois an Ear is Inbhir Nis – deagh sheansa gun caill an trèana daoine dhan t-seirbheis seo mur a toirear piseach air an loidhne.
Ged a dh’fhalbh Beeching agus a leithid bho chionn fhada is nach eil rathad-iarainn sam bith ann an cunnart aig an àm seo, chan eil àireamhan luchd-cleachdaidh na loidhne cho àrd ’s a bu chòir dhaibh a bhith. Agus cuimhnich gun robh post agus bathar air an loidhne an turas mu dheireadh a bhathar a bruidhinn mu bhith ga dhùnadh – rudan nach eil ann tuilleadh. Mas e is gum bi seacadh mòr san eaconamaidh mar a tha gu math coltach, cò aig a tha fios dè thachras. Feumaidh sinn tasgadh san loidhne an-dràsta gus a gleidheadh airson an àm ri teachd.
Tha mi gu math dèidheil air a’ Chaledonian Sleeper eadar Alba agus Lunnainn. Mar sin, cha b’ e ruith ach leum dhomh tiocaid a chur air dòigh ann am fèill-reic na Nollaig.
Fhuair mi tiocaidean eadar Glaschu agus Lunnainn air £37 gach slighe airson seataichean– abair bargan!
An Cadalaiche, Glaschu Mheadhain
Tha mi a’ dol ann air Diardaoin 9 Faoilleach agus a’ tighinn air ais Dihaoine 10 Faoilleach (bhithinn air a dhol ann Disathairne ach chan eil an trèana a’ ruith Disathairne airson adhbhar air choireigin).
Tha tòrr agam ri dhèanamh fhad ’s a bhios mi ann.
Tha mi a’ dol ann airson safari rèile, mar a bhiodh tu an dùil, a’ dol air loidhnichean nach do dh’fheuch mi roimhe, ach tha mi cuideachd a’ dèanamh beagan turasachd ciùil.
Tha mi gu math dèidheil air a’ Chlash agus air Big Audio Dynamite, an còmhlan aig Mick Jones às dèidh làimh. Mar sin, tha mi ag iarraidh an Trellick Tower, far an robh Mick Jones a’ fuireach uair fhaicinn. Tha an tùr ri fhaicinn sa bhideo aig B.A.D airson Sightsee MC, ann an grunn dealbhan sanasachd aig a’ chomhlan agus cuideachd air dealbh comhdach an LP TIghten Up Vol 88 aca, ann an dealbh a pheant Paul SImonon (cluicheadair beus a’ Chlash) dhaibh.
Tighten up Vol 88 – chithear an Westway agus an Trellick Tower.
Air taobh deas na h-aibhne, tha mi airson a dhol a dh’fhaicinn beagan a bharrachd eachdraidh ciuìl – am plac air a’ flat ann an Deptford far an robh David Knopfler agus John Illsley a’ fuireach agus far an do stèidhich iad Dire Straits còmhla ri Mark Knopfler. Còmhla ri iomadh rocair eile, bha Dire Straits nan gateway drug dhomh a-steach gu ceòl roc cruidh is meatailt!
Agus ann am meadhan a’ bhaile tha mi a’ dol gu Sràid Regent far a bheil plac ann a’ comharrachadh gun robh Nick Mason, Rick Wright agus Roger Waters nan oileanaich ann aig Regent Street Poly (Oilthigh Westminster a-nis) nuair a stèidhich iad Pink Floyd.
A thaobh còmhdhail, tha mi airson a dhol air meur-loidhne Greenford far a bheil iad a’ dèanamh deuchainnean air trèanaichean bataraidhean-dealanach.
Agus tha mi airson an uiread ‘s a ghabhas den Overground a dhèanamh a-nis. Am measg àiteachan eile, tha mi a’ dol gu Chrystal Palace far a bheil busaichean dealanach ùra a tha a’ coimhead coltach ri tramaichean.
Abair turas math a bhios ann! Nì mi aithris an seo air mar a chaidh dhomh às dèidh làimh.
Bidh mi a’ dol air safari rèile gu loidhne nach fhaca mi riamh roimhe gach bliadhna eadar an Nollaig agus a’ bhliadhna ùr. Tha mi air a dhol gu Wrecsam is Liverpool, Barrow in Furness, Lunnainn, Manchester, Contae an Dùin is eile thar nam bliadhnaichean.
Blyth Harbour Commissioners Number 2, 0-4-0ST, Taigh-tasgaidh/Rathad-Iarainn Smùid Stephenson, An Caisteal Nuadh
Am-bliadhna, chuir mi romham a dhol gu Rathad-iarainn Stephenson (no an North Tyneside Railway) beagan a tuath air a’ Chaisteal Nuadh.
Gu fortanach, tha an loidhne seo furasta a ruigsinn air còmhdhail phoblach.
Bha trioblaidean ann le droch thìde agus bha an trèana agam eadar Glaschu is Carlisle le TPE air a chur dheth, ach bha e ceadaichte a dhol ann slighe eile, le ScotRail/LNER taobh Dhùn Èideann agus mar a thachair e, bha sin na bu luaithe co-dhiù. Mar sin, chan fhada gus an robh mi sa Chaisteal Nuadh far an do ghlac mi am bus gu North Shields far a bheil an rathad-iarainn.
Air an t-slighe ann, chaidh sinn tro Wallsend far a bheil soidhnichean dà-chànanach ann air an t-slighe a-steach dhan bhaile – ann am Beurla agus Laidinn – a’ comharrachadh eachdraidh Ròmanach na sgìre.
Tha eachdraidh inntinneach aig Rathad-iarainn Stephenson cuideachd. ‘S e rathad-iarainn fìor aosta a tha seo, agus ’s e slighe-carbad no wagonway a bh’ ann mus robh trèanaichean smùid ann.
Chaidh a chleachdadh fad iomadh bliadhna airson obair guail is gnìomhachais ach ann anns na 1970an, chaidh a chleachdadh airson rud gu math eadar-dhealaichte – bha e na thrac deuchainn airson an Tyne and Wear Metro nuair a bhathar a’ togail an t-siostaim, a dh’fhosgail ann an 1980.
Mapa de mhetro Tyne is Wear agus de loidhne ùr Northumberland
Nuair a dh’fhosgail am meatro is nuair a bha na trèanaichean ùra uile deiseil airson seirbheis, dhùn an loidhne deuchainn ach rinneadh taigh-tasgaidh agus rathad-iarainn glèidhte de na seadaichean agus den trac. Tha fòcas sònraichte air an sgìre fhèin agus air eachdraidh shòisealta is gnìomhachais an àite.
Tha an taigh-tasgaidh beag ach fìor mhath. Tha eisimpleirean de shunteran den t-seòrsa a bha gan cleachdadh anns na mèinnean agus loco bho 1816 nuair a bha Ear-thuath Shasainn aig cridhe nan rathaidean-iarainn. Seo Billy, a tha cha mhòr 10 bliadhna nas sine na Stephenson’s Rocket. Seo an treas loco maireannach as sine san t-saoghal.
Billy, Taigh-tasgaidh Stephenson
A bharrachd air seann thrèanaichean smùid, tha gu leòr trèanaichean dealanach ann cuideachd mar an loco seo a chaidh a thogail ann an 1909.
Loco dealanach E4 bho 1909
Às dèidh dhomh sùil a thoirt air an taigh-tasgaidh, bha an t-àm ann a dhol air an trèana. Air an t-slighe dhan stèisean aig Middle Engine Lane, mhothaich mi gu bheil an rathad-iarainn tòrr nas spaideile na tòrr de na rathaidean-iarainn glèidhte eile a chunnaic mi. Tha e follaiseach gu bheilear a’ coimhead às a dheth gu math leis an t-seada is an stèisean agus na beingean is na feansaichean uile ann am fìor deagh staid agus air am peantadh gu math. Agus gu sònraichte, bha na locotohan uile a’ coimhead air leth spaideil.
Shunterean dìosail aig Rathad-iarainn Stephenson
Tha an loidhne mu dhà mhìle a dh’fhaide agus tha i gu math diofraichte ri rathaidean-iarainn glèidhte àbhaisteach. An àite a bhith a-mach air an dùthaich, tha e ann an ionad gnìomhachais is ionad bhùithean – càr coltach ris the Fort ann an Glaschu.
A’ chiad rud a chì thu bhon trèana smùid nuair a a dh’fhàgas tu an stèisean, ’s e meur de Phizza Hut. Saoilidh mi gur e deagh rud a bhiodh ann salad gun crìoch ithe bhon t-salad bar aca agus a bhith a’ dèanamh beagan trainspotting aig an aon àm!
‘S e talamh post-industrial a tha seo agus aig taobh-tuath na loidhne, tha ionad gnìomhachais is ionad bhùithean agus an uair sin taighean-bathair is an uair sin taighean ùra. Leis an taigh-tasgaidh agus an turas trèana, chì thu na h-atharrachaidhean uile sa chomann shòisealta agus san eaconamaidh bho na 1980an air adhart.
Ma tha thu eòlach air Glaschu, tha e car coltach ri bhith a’ dèanamh rathad-iarainn glèidhte den t-seann rathaid-iarainn ri taobh an slip-road eadar an M8 agus Braehead a tha an uair sin a’ dol tron ionad-gnìomhachais!
Bha an trèana air a tharraing le einnsean smùid beag dearg agus bha i loma-làn de phàrantan is seann-phàrantan a bha airson rudeigin spòrsail a dhèanamh le an cuid chloinne eadar an Nollaig agus Oichche Challainn. Agus bha e follaiseach gunh robh turas air trèana smùid a’ còrdadh ris an fheadhainn bheaga.
Cha bhi an loidhne seo a’ faighinn mòran sanasachd agus is bochd sin oir tha i sgoinneil agus furasta a ruigsinn bho Alba.
Mholainn Rathad-iarainn agus Taigh-tasgaidh Stephenson gu mòr.
Fhuair mi cothrom tiocaidean Club 50 aig ScotRail fhaighinn air £17 agus cha b’ e ruith ach leum dhomh splaoid a chur air dòigh gu Inbhir Theòrsa.
Nuair a dh’innse mi do mo theaghlach is càraidean gun robh mi air a chur air dòigh, thuirt a h-uile duine an aon rud – “carson a idir a that thu airson a dhol an sin?”.
Stèisean Inbhir Theòrsa
B’ e mo fhreagairt, mar fhealla-dhà, “gu bheil e rud beag nas fheàrr na Inbhir Ùige”. Agus tha. Ach b’ e mo fhreagairt fhìrinneach gun robh mi a’ faicinn an turais mar cheann-ùidh seach an t-àite fhèin. ‘S e loidhne bhrèagha a th’ ann leis a’ mhuir is na beanntan is na Flobhachan (the Flow Country) is na bailtean beaga an cois a’ chladaich is tòrr a bharrachd.
Ach cha robh an turas agam mar a bha mi an dùil….
Dhùisg mi tràth, fhuair mi am bus gus meadhan a’ bhaile agus ghlac mi an 07:07 gu Inbhir Nis. Ach nuair a ràinig sinn Inbhir Nis, chaidh innse dhuinn nach robh trèana a’ chinn a tuath a’ ruith mar thoradh air gainnead luchd-obrach agus gum biodh bus a’ ruith an àite na trèana.
Am bus againn taobh a-muigh Stèisean Inbhir NIs
Mar sin, a-steach dhan choidse leinn agus air an rathad gu tuath. ‘S e coidse gu math spaideil bh’ ann agus ged a stad sin aig na stèiseanan mòra (Inbhir Pheofharain, Baile Dhubhthaich is mar sin air adhart), cha do stad sinn aig na stèiseanan beaga uile a bha air falbh bhon rathad mòr. Agus leis gu bheil an rathad nas giorra is nas dìriche na an rathad-iarainn bha cothrom againn stad agus fois a ghabhail ann an cuid de na bailtean gus am fàgadh am bus san àite cheart.
Nam measg, stad sinn ann an Goillspidh agus far an robh postair bho chonspiracy theorirst craicte ann an stad nam bus – agus ràdh nach robh Covid idir ann agus gun deach a’ bhanachdach air a shon a chruthachadh leis an Riaghaltas ann an co-bhonn ris an Diabhal…..
Agus na b’ fhaide suas an rathad, stad sinn ann an Georgemas Junction far an do rinn an dràibhear euchd dràibhidh air leth gus faighinn a-steach gu stèisean beag Snaidhm Georgemas.
Agus cha b’ fhada gus an robh sinn an an Inbhir Theòrsa.
Ged is e briseadh dùil a bh’ ann nach robh an trèana a ruith, chòrd an turas rium oir tha an rathad air slighe gu math eadar-dhealaichte ris an rathad-iarainn. Tha an rathad-iarainn a’ dol a-staigh dhan tìr air falbh bhon chosta eadar Baile Dhubhthaich agus Goillspidh agus an uair sin eadar Bun Ìlidh agus Georgemas. Agus air a’ bhus tha thu a’ dol thairis air Drochaid Dhòrnach agus suas Bràighean Bhearghdal a tha cho cas is nach robh e comasach dhan rathad-iarainn a bhith air a thogail an cois a’ chladaich air costa Ghallaibh).
Seo an turas air an rathad:
Agus seo an turas air an trèana:
Mar sin, chì thu seallaidhean gu math eadar-dhealaichte air an rathad no air an trèana agus tha an dà chuid math.
Cha d’ fhuair mi an turas ris an robh mi an dùil, ach ‘s e deagh thuras a bh’ ann ceart gu leòr.
Gu fortanach, cuideachd, b’ e sin an aon trèana a chaidh a chur dheth agus bha cothrom agam na trèanaichean eile fhaicinn agus iad a’ tighinn is a’ falbh à Inbhir Theòrsa is fhuair mi dealbh no dhà dhan chruinneachadh.
Nis, dè tha math mu Inbhir Theòrsa?
Sa chiad dol a-mach, tha bùth seann leabhraichean math ann agus cheannaich mi beagan leabhraichean matha ann – tòrr mu shiubhail is mu eachdraidh na h-Alba, na Gàidhealtachd agus na sgìre agus tòrr a bharrachd. An seòrsa bùth far am bi thu a’ rùrachadh ann am bagaichean is bogsaichean nach eil ann am mòran ordugh.
Tha cuotaichean ann an Scots os cionn bùth nan leabhraichean
Agus mar a thuirt mi roimhe, tha e nas fheàrr na Inbhir Ùige! Tha an dà bhaile gu math coltach ri chèile ach gu mi-fhortanach, tha a’ mhòr-chuid de na bùithtean falamh ann an Inbhir Ùige agus tha e na “bhaile taibhseach” gu ìre. Ann an Inbhir Theòrsa, tha barrachd bhùithtean is taighean-bìdh ann.
Tha tràigh ann cuideachd air a’ chosta a tuath. Chan eil fhios agam an dìreach mise a th’ ann, ach tha e daonnan doirbh dhomh creidsinn gu bheil costa a Tuath aig Alba!
Tha taigh-tasgaidh sgoinneil ann cuideachd– the North Coast Visitors’ Centre. Bha taisbeanaidhean sealach ann mu chlachan Chruinneach is Lochannach agus mu ionad cumhachd Dhùnrath agus beagan fiosrachaidh mu rathad-iarainn a’ chinn a thuath. Shuas an staidhre, tha an taisbeanadh maireannach ann le gu leòr mu chruinn-eòlas, fiadh-bheatha agus dòigh-beatha Ghallaibh agus barrachd mun bhuaidh a thug gnìomhachas a’ chumhachd niùclasaich air an àite. Mholtainn an t-àite gu mòr.
Tha leabharlann agus gailearaidh-ealain ann cuideachd ged nach d’ fhuair mi cothrom a dhol ann an turas seo.
Mar sin, ged a tha mi fhathast den bheachd gu bheil an turas fhèin na cheann-ùidhe, tha Inbhir Theòrsa sgoinneil cuideachd.
Chan ann a h-uile seachdain a dh’fhosglas rathad-iarainn ùr, ach gu h-iongantach, dh’fhosgail dà loidhne ùr sa cho-latha-deug mu dheireadh agus fhuair mi cothrom a dhol air an dà chuid.
Dh’fhosgail an loidhne ùr gu Lìobhainn ann am Fìobha air 2 Ògmhios. Seo loidhne ùr bho Cheann Rèile Thornton gu Cameron Bridge agus Lìobhainn.
Bha an rathad-iarainn seo uair na phàirt de loidhne Costa an Ear Fhìobha eadar Lìobhainn agus Cill Rìmhinn taobh nam bailtean beaga air a’ chosta, leithid Peit na h-Uaimhe is Cair Ail.
Stèisean ùr Lìobhainn
Dhùin an loidhne eadar Lìobhainn is Cill Rìmhinn ann an 1964, ach chaidh ceann a tuath (Luacharas – Cill Rìmhinn) agus ceann a deas na loidhne (Thornton gu Lìobhainn) a chumail Fosgailte gu 1969.
Tha an eaconamaidh ann an Lìobhainn agus na sgìre làimh ris air a bhith ann an droch staid fad bhliadhnaichean agus b’ e Lìobhainn/mòr-sgìre Inbhir Lìobhainn an t-àite as motha ann an Alba aig nach robh stèisean rèile.
Às dèidh iomairt làidir bho bhuidheann iomairt ionadail le freumhan làidir sa choimhearsnachd, dh’aontaich an Riaghaltas an loidhne ath-fhosgladh.
Bha an iomairt fìor mhath is fìor phroifeiseanta, a’ ceangal na h-iomairt ri iomairtean eaconamach, sòisealta agus còmhdhail nas motha seach dìreach ris an rathad-iarainn fhèin. Saoilidh mi gun tug seo buaidh mhòr air a’ Chomhairle agus air an Riaghaltas agus tha iad air cuideam gu leòr a chur air leasachadh sòisealta is eaconamach agus air ceanglaichean bus is còmhdhail ghnìomhach mar phàirt den phròiseact.
Air latha an ath-fhosglaidh, rinn mi air Dùn Èideann gus a’ chiad trèana eadar Dùn Èideann agus Lìobhainn a ghlacadh. Bha trèana 09:14 trang agus bha deagh atmosphere ann air bòrd. Bha gu leòr trainspotters air bòrd, a’ gabhail a-steach gu leòr òigridh – rud a bha brosnachail.
Nuair a stad an trèana ann an Cair Challdainn, thàinig sguad mòr a-steach, a’ gabhail a-steach tòrr mòr YouTubaichean rèile ainmeil– SimOn Trains, Jen on the Move, David Badley is eile – gaisgich uile! Bha daoine a’ fiolmadh is a’ gaireachdainn air feadh na trèana. ’S e a bh’ ann ach cèilidh air cuibhlichean!
Goirid às dèidh sinn, dh’fhàg an trèana a’ phrìomh loidhne aig Ceann-rèile Thornton a Tuath agus bha fuaim gu leòr ann – daoine a’ bualadh am basan agus ag èibheach a-mach.
Tha an loidhne cha mhòr uile dà fhillte, a’ fàgail rùm gu leòr airson fàs agus a’ dèanamh cinnteach nach bi tuilleadh sa chòrr dàil air trèanaichean. Tha e coltach gu bheil na h-ùghdarrasan air leasan ionnsachadh bho loidhne nan Crìochan.
Anns na Crìochan, tha barrachd den loidhne aon-fhillte na chaidh a mholadh an tòiseach. Ged a bha seo math gus dèanamh cinnteach gun rachadh an loidhne a thogail le bhith a’ cumail cosgaisean aig ìre reusanta, cha robh e idir freagarrach san ùine fhada – cha ghabh barrachd thrèanaichean a ruith is tha dàil air tòrr de na trèanaichean a th’ ann mar-thà mar thoradh air seo.
Ach cha robh dàil sam bith oirnn air loidhne Lìobhainn co-dhiù agus chan fhada gun an robh sinn ann an Cameron Bridge. Bha pìobairean agus pàrtaidh fàilteachaidh ann gus coinneachaidh ruinn.
Goirid às dèidh sin, chaidh sinn seachad air Rathad-iarainn Glèidhte Fhìobha (Fife Heritage Railway) agus bha iad air einnsean smùid a chur a-mach gus fàilte a chur oirnn.
Às dèidh còig mionaidean, bha sinn ann an Lìobhainn fhèin.
Tha an loidhne air a cuairteachaidh le aibhnichean cha mhòr na slighe – leis an Abhainn Odhar air aon taobh agus an Abhainn Lìobhainn air an taobh eile.
Ann an Lìobhainn fhèin, tha dà àrd-ùrlar aig an stèisean agus tha iad fada gu leòr airson trèanaichean le 8 carbadan no mar sin. Mar sin, bidh e comasach trèanaichean charter – tursan rèile is a leithid – a thoirt dhan bhaile.
Abair gun robh pàrtaidh ann aig an stèisean – comhairlichean, luchd-iomairt bhon Levenmouth Rail Campaign, pìobairean, clann sgoile, trainspotters, YouTubaichean agus muinntir an àite.
Choinnich mi ri mo charaid is co-obraiche Michaela a tha a’ fuireach sa bhaile. Às dèidh cofaidh agus turas dhan tràighe le ar co-obraiche Ewan, rinn sinn air meadhan a’ bhaile far an robh fèill agus consairt ann gus an t-ath-fhosgladh a chomharrachadh. Tha mi an dùil is an dòchas gun cuir an rathad-iarainn ùr ri ath-bheothachadh na sgìre agus gun tèid a chleachdadh le muinntir an East Neuk a bharrachd air muinntir mòr-sgìre Lìobhainn.
Chaidh sinn gu Rathad-iarainn Ghlèidhte Fhìobha cuideachd, a tha dìreach taobh a-muigh meadhan a’ bhaile, agus fhuair mi cothorm a dhol air Shunter Àireamh 4, a bha ag obair air an Lochty Private Railway, nach maireann, ann am Fìobha nuair a bha mi nam bhalach bheag.
Seo e ann an 1986.
Agus seo e am-bliadhna – faic cò a th’ aig an stiùir!
Aireamh 4 le Alasdair aig an stiùir!
Bha deagh latha agam ann an Lìobhainn agus tha mi a’ guidhe gach soirbheas dhan loidhne ùir.
Dìreach deich latha às dèidh sin, bha mi a’ dèanamh air Sasainn far an do dh’fhosgail an loidhne trama ghoirid ùr ann am Blackpool eadar a’ phromanaid agus stèisean Blackpool a Tuath air 12 Ògmhios.
Bha Blackpool riamh ainmeil airson tramaichean.
Ged a bha na siotaman tramaichean uile san RA air dùnadh ro mheadhan nan 1960an, chùm Blackpool na tramaichean aca agus bha iad mar phàirt shuaicheanta de dh’iomhaigh a’ bhaile.
Càr Balùin, North Pier
Bho 1963 a-mach, tha dìreach aon loidhne air a bhith ann am Blackpool – Fleetwood gu Starr Gate, taobh na Promanaid. Am measg nan loidhnichean a chaidh a dhùnadh, bha loidhne ann eadar a’ Phromanaid agus Stèisean Blackpool a Tuath – prìomh stèisean a’ bhaile.
Starr Gate – ceann a deas na loidhne
Chaidh an loidhne sin ath-fhosgladh mar phàirt de dh’iomairt gus sgìre Cearnag Talbot a’ bhaile ath-bheothachadh. Ged nach eil an loidhne ach goirid (timcheall air ½ mhìle), tha i gu math feumail, a’ toirt daoine gu dìreach bhon stèisean dhan phromanaid agus do na taighean-òsta agus goireasan an sin. Bidh i math do dh’eaconamaidh a’ bhaile, lùghdaichidh i trafaig agus bidh i math dhan àrainneachd.
Dh’fhosgail an loidhne air 12 Ògmhios le trama sònraichte do dhaoine a bhuannaich co-fharpais gus “tiocaid òir” fhaighinn. Ged nach robh tiocaid agam fhèin, chaidh mi ann gus an latha mòr fhaicinn oir fhuair mi tiocaid trèana eadar Glaschu is air ais air £30. (Agus leis gun robh an trèana dhachaigh agam 15 mionaidean air dheireadh, fhuair mi £5 dhe sin air ais tro Delay Repay). Abair baragan!
Ceann na loidhne ùir aig Stèisean Blackpool a Tuath
Chaidh mi dhan stad trama ùr gus a’ chiad trama fhaicinn agus an uair sin, chaidh mi air an trama gu Fleetwood agus an sin gu ceann eile na loidhne ann an Starr Gate.
Tha mi air a bhith ann am Blackpool dà thuras roimhe – ann an 2010 gus na seann tramaichean uile fhaicinn mus deach an siostam ùrachadh agus ann an 2012 gus na tramaichean ùra agus an loidhne ùraichte fhaicinn. Bha am baile ann an droch staid aig an àm – tòrr bhùithean is taighean-òsta dùinte agus toglaichean falamh a bha a’ dol a dholaidh. Bha cuid de na sràidean a bha dìreach sràid air falbh bhon promanaid a’ faireachdainn caran salach is cugallach cuideachd.
Càr-bàta ann am Blackpool, 2010
Tha trioblaidean mòra air a bhith aig a’ bhaile bho na 1960an nuair a thòisich saor-làithean package dhan Spàinn is eile air prìsean gu math ìosal. Agus tha tòrr dhaoine a’ faicinn Blackpool mar àite air leth tacky cuideachd. Chanainn ge-tà gur dòcha gu bheil am baile air beagan adhartas a dhèanamh bho bha mi ann mu dheireadh. Bha nas lugha de thoglaichean trèigte ann, bha meadhan a’ bhaile nas glaine agus nas spaideile na bh’ ann roimhe agus bha barrachd nithean ann do luchd-turais nach eil beò ghlaichte le candy floss, chips agus variety performances.
Agus chanainn gu bheil an loidhne trama ùr air cur ri ath-bheothachadh a’ bhaile.
Mar a thuirt an sàr YouTubaiche rèile Geoff Marshall, “trains make everything better”! Tha fios gum bi feum aig Lìobhainn agus Blackpool air barrachd na dìreach rathaidean-iarainn ùra ach ’s e deagh thoiseach tòiseachaidh a th’ ann gun teagamh.
Dh’fhoillsich Riaghaltas na h-Alba bho chionn ghiorid gum bi an Cadalaiche Caileanach – an Caledonian Sleeper – a’ tighinn air ais dhan roinn phoblaich a dh’aithghearr.
Dè th’ anns a’ Chadalaiche agus dè dh’fhaodadh seo a bhith a’ ciallachadh?
Dè th’ anns a’ Chadalaiche? ’S e a th’ ann ach trèana oidhche a bhios a’ dol eadar Alba agus Lunnain. Tha dà thrèana eadar-dhealaichte ann – Cadalaiche na Galldachd (à Glaschu is Dùn Èideann) agus Cadalaiche na Gàidhealtachd (à Obar Dheathain, Inbhir Nis is an Gearastan). Bidh na trèanaichean a’ ruith a h-uile oidhche ach a-mhàin Disathairne.
Cò tha a’ ruith a’ Chadalaiche? Tha dà fhranchise rèile eadar-dhealaichte ann an Alba – ScotRail agus Caledonian Sleeper. Tha an Cadalaiche ga ruith le Serco agus tha ScotRail a-nis ga ruith leis an stàit.
Bha an Cadalaiche na phàirt de ScotRail suas ri 2015 agus an uair sin, rinneadh franchise fa-leth dheth. Bha na trèanaichean aosta agus bhathar a’ faireachdain aig an àm gum biodh franchise fa leth na b’ fheàrr gus tasgadh fhaighinn ann an trèanaichean ùra agus gus dèanamh cinnteach nach sìoladh an Cadalaiche às mean air mhean.
Dè thachair an uair sin? Chaidh cur às do na “Bargain Berths” – beagan leabannan saora do dhaoine a bha luath gu leòr. A bharrachd air seo, cha do dh’atharraich mòran fad beagan bhliadhnaichean. An uair sin, chaidh trèanaichean spaideil ùra a thoirt a-steach leis na trèanaichean ùra uile ann an seirbheis ann an 2019.
Dè na duilgheadasan? Bha trioblaidean tòiseachaidh ann leis na trèanaichean ùra (mar a bhios leis a h-uile trèana ùr) agus tha droch dhaimh air a bhith ann eadar luchd-obrach agus luchd-stiùiridh. Ach nas cudromaiche na sin, nuair a thàinig na trèanaichean ùra a-steach, chaidh na prìsean an àird gu mòr.
Leis an t-seann chadalaiche, bha an trèana na bu shaoire na bhith a’ faighinn trèana agus taigh-òsta. Bhiodh tu a’ sàbhaladh ùine agus airgead. Leis a’ chadalaiche ùr, is dòcha gu bheil e fhathast rud beag nas saoire a bhith a’ dol air a’ chadaliche ma gheibh thu suidheachan seach leabaidh, ach mar as trice, bi e nas daoire leabaidh fhaighinn air a’ Chadalaiche na a bhith a’ faighinn trèana latha agus taigh-òsta.
A bharrachd air sin, tha margaidheachd na trèana uile mu chàileachd le èideadh fìor spaideil air an luchd-obrach agus biadh is deoch spaideil. Thathar a’ reic na trèana mar “luxury experience” seach mar dòigh-chòmhdhail àbhaisteach.
Bha an trèana riamh ag amas air luchd-gnìomhachais le airgead ach bha rùm ann cuideachd do dhaoine àbhaisteach roimhe. Leis na prìsean mar a tha iad a-nis, tha iad ro dhaor airson daoine àbhaisteach – co-dhiù ma tha iad ag iarraidh leabaidh.
Tha an trèana a’ faighinn subsadaidh mòr bhon Riaghaltas. Tha e ceart is iomchaidh gum faigh seirbheisean rèile cudromach tasgadh mar seo gus an cumail a’ dol ma tha feum orra air adbharan sòisealta, àrainneachdail no eaconamach. Ach ma tha iad ag amas air luchd-turais beartach sa mhòr-chuid seach air daoine àbhaisteach no fiù ’s luchd-gnìomhachais, togaidh e tòrr cheistean.
Dè a-nis?
Leis a’ Chadalaiche a’ tighinn a-steach dhan roinn phoblaich a-rithist, tha cothrom ann ceangal nas fheàrr a dhèanamh le seirbheisean rèile eile an Alba agus gus smaoineachadh às ùr air faraidhean is adhbhar bith na seirbhis – agus gus seirbheisean Disathairne a chur air dòigh!
Eil thu deidheil air Billy Bragg? Ma tha, bidh thu eòlach air an òran ainmeil aige: A13 – the trunk road to the sea – tionndadh Sasannach de Route 66.
Tha e a’ tòiseachadh leis na faclan:
If you ever have to go to Shoeburyness / Take the A road, the okay road that’s the best / Go motorin’ on the A13.
Nis, cha robh AGAM ri dhol gu Shoeburyness – ach bha mi ag iarraidh a dhol ann co-dhiù! Bha mi ag iarraidh a dhol air an loidhne seo air iomadh adhbhar – cha robh mi riamh ann am Fenchurch Street – fear de na ceithir stèiseanan ann am Mononopoly, agus bha mi airson fhaicinn. Agus bha mi ag iarraidh dhol gu Cidhe Southend cuideachd.
Seo na bh’ agam ri ràdh:
If you ever have to go to Shoeburyness / Take the railroad, the OK road that’s the best / Go rail-roading on the C2C!
‘S e C2C an t-ainm air a’ chompanaidh rèile a tha a’ ruith trèanaichean eadar Lunnainn Fenchurch Street agus Southend/Shouburyness. Nuair a thagh iad an t-ainm an tòiseach bho chionn fada, bha daoine a’ sìor ghearran a chionn ‘s nach robh ciall sam bith aige is gun robh e caran pretentious. – seo aig àm nuair a bha daoine a’ cur ainmean gòrach air a h-uile rud bho 02 gu Three gu Cordia.
Thathar ag ràdh gur dòcha gu bheil C2C e a’ ciallachadh Coast to Coast – a tha cuideachd na ainm aig deagh òran leis na Scorpions. Nis, tha na Scorps agus Billy Bragg gu math eadar-dhealaichte, ach chunnaic mi an dà chuid beò – na Scorpions anns an Academy agus Billy Bragg ann an Sabhal Mòr Ostaig!!
Ach sin cuspair eile!
Mus robh an t-ainm C2C air an loidhne, bha the London, Tillbury and Southend Railway oirre, ach bha far-ainm nach robh buileach cho snog oirre cuideachd: The Misery Line. A rèir coltais, bha i ro shlaodach, ro làn agus ro mhì-earbsach. Ach tha piseach air tighinn air cùisean bhon uair sin.
Ghlac mi an trèana agam ann am Barking agus rinn mi air Rioghachd nan Sasannach an Ear – no Essex mar a tha muinntir an àite oirre. Chan eil mi ro eòlach air Essex – cha robh mi ann ach aon turas roimhe agus bha mi aig iomall na sgìre ann an Chipping Ongar. Bha mi riamh a’ coimhead air Essex mar phàirt de mòr-sgìre Lunnainn – suburbs an àird-bhaile ach dh’ionnsaich mi gun robh mo bheachd fada ceàrr.
Às dèidh dhomh Lunnainn fhàgail, cha b’ fhada gus an robh sinn a-mach air an dùthaich le craobhan mòra, talamh torrach còmhnard agus toglaichean àlainn. Bha coltas an àite nas fhaisg air East Anglia na Lunnainn.
Chunnaic mi tòrr de na h-àiteachan a tha air ainmeachadh ann an òrain Billy Bragg air an t-slighe a’ gabhail a-steach Barking, Dagenham, Grays Thurrock, Pilsea, Chalkwell, Thundersley agus Leigh-On-Sea.
Agus leis a sin, bha mi ann an Southend-on-Sea. Tha am baile ainmeil airson a chidhe – an cidhe as fhaide san t-saoghail aig 1.33 mìle – agus airson rathad-iarainn a’ chidhe.
Cidhe Southend-on-Sea
Choisich mi bhon stèisean – Southend Central – dhan chidhe. Tha am baile brèagha le tràigh mhòr àlainn agus àrd-shràid mhath ach cha robh cus tìde agam agus mar sin, rinn mi air a’ chidhe gun dàil.
Leis gur e 27 Dùbhlachd a bh’ ann, eadar an Nollaig agus a’ Bhliadhna Ùr, shaoil mi nach biodh mòran daoine ann – ach ’s ann a bha mi ceàrr. Bha e gu math trang le muinntir an àite agus le luchd-turais a diofar dhùthchannan.
Tha an cidhe gu math fada agus bha mi airson coiseachd ann gus beagan eacarsaich fhaighinn às dèidh turas fada à Glaschu agus mar sin fhuair mi tiocaid airson coiseachd ann agus tighinn air ais air an trèana.
‘S e cidhe fiodha a th’ ann agus chithear a’ mhuir eadar na plangaichean – rud a tha caran eagalach!
Bha a’ mhuir gu math àrd agus chunnaic mi gu leòr ròin air an t-slighe agus cha b’ fhada gus an do ràining mi ceann na cidhe far a bheil cafè is bùitean agus ionad an RNLI. Tha seallaidhean sgoinneil rim faighinn de Khent air taobh eile an uisge agus de bhaile Southend.
Baby Leopard aig Ceann a’ Chidhe
An uair sin, bha an t-àm ann a dhol air an trèana bheag. Tha trèanaichean dealanach ùra gu bhith ann a dh’aithghearr agus gu dearbha, chunnaic mi iad, ach chan eil ann an seirbheis fhathast. Mar sin, tha na trèanaichean dioseal bho 1986 fhathast a-ruith.
Trèana air cidhd Southend-on-Sea
Bha an turas seo air an liosta-bhucaid agam fad iomadh bliadhna agus bha e cho math ’s a bha mi an dùil – trèana bheag sgoinneil le seallaidhean air leth den bhaile agus den mhuir.
Aig an stèisean
An uair sin, bha an t-àm ann a dhol air ais a Lunnainn – le turas goirid gu Shoeburyness an an t-slighe air ais. Bha mi sgìth agus bha fìor dhroch chnatan orm ach chòrd an turas rium glan agus bha mi air mo dhòigh glan a bhith ann an Stèisean Fenchurch Street.
Eadar Nollaig agus a’ Bhliadhna ùr, bidh mi a’ dol gu Sasainn air safari-rèile fad dà latha airson a dhol air loidhnichean rèile nach fhaca mi riamh roimhe.
Tha mi gu bhith a’ dol air Mail Rail agus gu gach mòr-stèiseanan Lunnainneach ann an latha agus tha mi a’ dol a dhol air turas air Loidhne Ealasaid agus loidhne ùr Barking Riverside cuideachd.
Ach mus dèan mi sin, tha mi a’ dol gu Essex. Tha mi a’ dol gu Southend-on-Sea gus rathad-iarainn sònraichte fhaicinn – Rathad-iarainn Cidhe Southend.
A’ chiad rathad-iarainn air cidhe southend
Tha cidhe Southend gu math ainmeil. Chaidh a thogail an toiseach mar chidhe fiodha ann an 1830 agus bha slighe-trama eich ann. Chaidh cidhe iarrainn ùr nas fhade a chur na àite ann an 1889 ag amas air luchd-turais. Tha e cho fada is gun robh feum air rathad-iarainn dealanach – tha an loidhne 1.33 mìle a dh’fhaid uile gu lèir.
Bha na trèanaichean tùsail coltach ri tramaichean “toastrack” a bha ann an cruth gu math bunaiteach is fosgailte ach chaidh an rathad-iarainn a sgeadachadh le trèanaichean art-deco àlainn ann an 1949.
Chaidh an rathad-iarainn a dhùnadh ann an 1978 agus bha teagamhan ann am maireadh an cidhe idir ach chaidh an cidhe a shàbhaladh agus chaidh an rathad-iarainn ath-fhosgladh le trèanaichean diosail ùra ann an 1986.
Tha na trèanaichean dìosail a-nis aig deireadh am beatha agus thòisich trèanaichean bataraidh-dealanach ùr air an loidhne bhig seo bho chionn ghoirid, trèanaichean a tha nas dreachmhoire agus nas ùaine cuideachd.
Tha mi air a bhith a’ beachdachadh air turas gu Southend fad iomadh bliadhna. Sa chiad dol a-mach, bha mi airson a dhol air rathad-iarainn cidhe. Chan eil rathaidean-iarainn cidhe cumanta san latha an-diugh – b’ àbhaist gu leòr a bhith ann ann an bailtean turasachd a’ chosta, ann am Blackpool, Southend, Ryde (Isle of Wight) agus fiù ’s ann an Eilean Mhanainn ann an Rhumsaa/Ramsey. An-diugh, chan eil air fhàgail anns na h-eileanan seo ach Southend agus Hythe ann an Sasainn.
‘S e an t-adhbhar eile a tha mi airson a dhol dhan bhaile – agus dhan rathad-iarainn gun robh mo deagh charaid agus an stiùriche PhD agam an t-Àrd-ollamh Coinneach MacFhionghuin nach maireann (“athair sòsio-cànanachas na Gàidhlig”) na Mhèar air a’ bhaile ann am meadhan nan 1960an. Gu dearbha, turas no dhà chuir e litrichean thugam ann an seann cheisean-litreach “from the Mayor’s Parlour – Southend on Sea” (bhon dachaigh aige air a’ Ghàidhealtachd anns na 2000an agus chan ann bho “Sarfend”!)
Ma thèid thu dhan chidhe, ’s dòcha gum faic thu am plac seo bho a’ comharrachadh 75 bliadhna den rathad-iarainn dealanach agus a chaidh fhoillseachadh le His Worship K M MacKinnon!
Agus gu dearbha, nuair a bha Ken na b’ òige bha e ag obair air loidhne London Tilbury and Southend “the misery line” mar a chanas daoine ris – mus do dh’fhàg e a’ bheatha sin airson obair nas glamorous ann an sòiseòlas!
Tha mi a’ dèanamh fiughair ri bhith a’ dol air a’ chidhe, a’ faighinn tiops, a’ dol air na trèanaichean ùra – agus a’ smaoineachadh mu His Worship Ken MacKinnon!
“His Worship Ken MacKinnon” – Gàidheal Eilean nan Con! Dealbh le Bòrd na Gàidhlig
Tha Lunnainn ainmeil airson trèanaichean fo-thalamh – an Tiùb agus a-nis an Elizabeth Line cuideachd. Ach a bharrachd air sin, tha rathad-iarainn fo-thalamh nas lugha ann nach eil buileach cho cliùiteach ach tha a cheart cho inntinneach.
Eadar 1927 agus 2003, bha rathad-iarainn sònraichte fo mheadhan Lunnainn a’ ceangal Stèisean Paddington san Iar agus Stèisean Liverpool Street agus Ionad Puist Whitechapel san Ear. ⠀ B’ e seo Rathad-iarainn Oifis a’ Phùist, Lunnainn no Mail Rail agus cha bhiodh e a’ giulan luchd-siubhail idir ach litrichean agus parsailean. Chaidh a thogail a chionn ’s gun robh an trafaig rathaid cho dona ann am meadhan a’ bhaile is gun robh e a’ cur maill air a’ phost.⠀
Seo mapa den t-siostam. Gu h-iongantach, tha an t-slighe car coltach ris an Elizabeth Line ùr!
Dhùin an loidhne ann an 2003 mar thoradh air atharrachaidhean anns an t-siostam puist.⠀ ⠀ Gu fortanach, ge-tà, tha pàirt den loidhne air ath fhosgladh do luchd-turais agus tha cothrom ann a-nis a dhol air an trèana bheag sgoinneil seo a tha mar phàirt de thaigh-tasgaidh a’ phuist.
