Sasainn

Barbarians agus Guano! Turas gu Suffolk

Tha taigh-tasgaidh sònraichte ann an Suffolk a th’ air a bhith air an liosta-bucaid agam far iomadh bliadhna – East Anglia Transport Museum faisg air Lowestoft.

Fhuair mi cothrom a dhol ann mu dheireadh thall san Lùnastal.

Tha an taigh-tasgaidh seo sònraichte oir ged a tha e caran beag, tha e loma-làn còmhdhail retro de gach seòrsa – rathad-iarainn, busaichean-tràilidh agus tramaichean uile air an aon làraich.

Thòisich an turas agam le oidhche air a’ Chadalaiche eadar Glaschu agus Lunnainn. Ged nach d’ fhuair mi cus cadail, tha e daonnan tlachdmhor a bhith air an “leabaidh-trèana” mar a th’ aig mo nighnean oirre. An uair sin, fhuair mi an Underground eadar Euston Square agus Liverpool Street gus an trèana agam a ghlacadh gu Suffolk. Bha e sgoinneil a bhith ann an Liverpool Street oir an turas mu dheireadh a bha mi ann an Lunnainn, bha mi a’ feuchain ri dhol gu gach terminus rèile san aon latha – ach bha Liverpool Street dùinte airson obair innleadaireachd.

Bha plana agam a dhol gu Ipswich agus an uair sin air loidhne Suffolk an Ear gu Lowestoft. Mar thoradh air stailc rèile, ge-tà, stad an trèana agam aig barrachd stèiseanan na an àbhaist an chaill mi an ceangal agam aig Ipswich agus bha agam ri dhol ann taobh Norwich air a’ Ghreat Eastern Mainline agus an uair sin air adhart air a’ Wherry Line gu Lowestoft. Chan eil briseadh dùil ro mhòr a bh’ ann, ge-tà oir fhuair mi cothrom a dhol tro na Norfolk Broads.

Bha mi air bòrd fear de na trèanaichean uaine aig Greater Anglia – “na Flirts” – an Clas 745 eadar London is Norfolk agus an uair sin an Clas 755 (bi-mode a tha comasach air ruith air dealain no air diosal) gu Lowestoft. Tha na trèanaichean seo uaine, comfhurtail agus dreachmhor cuideachd. Tha mi an dòchas gum faic sinn barrachd trèanaichean mar seo air feadh na lìonra.

Stèisean Norfolk – feur gu leòr air an trac!

Bha mi a’ coimhead air adhart ri Lowestoft fhaicinn oir ’s ann às a sin a tha an còmhlan roc the Darkness.

Nis, tha an stèisean ann an Lowestoft uamhasach àlainn le tòrr phostairean is dealbhan mu eachdraidh a’ bhaile agus còmhdhail sa bhaile ach taobh a-muigh an stèisein, chan eil cùisean buileach cho snog. Nan robh agam ri Lowestoft a mhìneachadh ann an aon fhacal – ‘s e guano a bhiodh ann. Tha faoilleagan craicte, cunnartach, feargach anns gach àite agus tha na na toglaichean, polaichean dealain, bàtaichean is eile dìreach air an comadachadh le guano. Tha fiù ’s na cabhsairean ann am meadhan a’ bhaile geal le guano agus abair gu bheil sàmh ann….

Mar sin, rinn mi air stèisean nam bus gu math luath gus mo cheangal a ghlacadh dhan taigh-tasgaidh.

Bidh mi daonnnan ag ràdh gu bheil dà dhiofar sheòrsa baile ann a thaobh còmhdhail bus. Air an dàrna làimh, tha bailtean far an cleachd daoine de gach seòrsa busaichean a chionn gu bheil na seirbheisean math agus goireasach leithid Lunnainn agus D.È. Air an làimh eile, tha bailtean eile far nach cleachd duine sam bith busaichean ach a-mhàin daoine aig nach eil roghainn sam bith eile. Ann an Lowestoft, chan eil teagamh sam bith ann nach e an dàrna seòrsa seirbheis bus a th’ ann – seo seirbheis do dhaoine aig nach eil car is gun roghainn sam bith eile ach am bus a ghabhail. Bha am bus slaodach, grod agus bha stèisean nam bus dìreach sgriosail – fada ro bheag le droch fhàileadh is faoilleagan craicte os ar cionn mar an luftwaffe agus iad a’ suidhe air na stadan bus agus fiu’s air na busaichean fhein agus iad a’ sgreuchail gu h-àrd is gu h-eagallach.

Seo mar a bha an cabhsair air feadh air feadh meadhan Lowestoft!

Mar sin, bha mi toilichte fhaighinn a-mach à meadhan a’ bhaile agus tron bhaile gu Carlton Colville dìreach taobh a-muigh a’ bhaile far a bheil an taigh-tasgaidh.

Agus abair gur e taigh-tasgaidh snog a th’ ann.

Ma tha thu air a bhith ann an Taigh-tasgaidh Nàiseanta nan Tramaichean ann an Crich, Schd Derby, no ann an Taigh-tasgaidh nam Busaichean-tràilidh ann an Sandtoft, tha e gu math coltach ri sin oir a bharrachd air buill-taisbeanaidh còmhdhail, tha bùth ann den t-seòrsa a chitheadh tu ann an linn nan tramaichean, a bharrachd air pàirce bheag, garaiste le seann chàraichean agus oifis-phuist bheag. Tha clachan-chàsaidh – cobbles – air an rathad cuideachd.

Tha trì siostaman còmhdhail eadar-dhealaichte san taigh-tasgaidh. Sa chiad dol a-mach, tha an trama. Tha loidhne ghoirid ann a tha direach. Airson adhbhar air choireigin, cha robh an t-slighe air fad fosgailte, ach chòrd e rium a dhol air trama Blackpool air na bha air fosgailte den loidhne. An uair sin, tha busaichean tràilidh ann agus tha iad a’ ruith ann an cearcall timcheall air an taigh-tasgaidh, seachad air depot nan tramaichiean is nan tràilidhean.

Chan eil ach trì àiteachan ann am Breatainn far an urrainn dhut a dhol air bus-tràilidh – Sandtoft (faisg air Doncaster – taigh-tasgaidh naiseanta nam busaichean-tràilidh), East Anglia Transport Museum agus am Black Country Living Museum ann an Dudley. Agus tha busaichean-tràilidh gu bhith a’ ruith ann am Beamish anns an North of England Living Museum latha de na làithean cuideachd.

(Seada nan tràilidhean: Portsmouth, Lunnainn agus Hastings)

Tha mi air leth measail air na tràilidhean agus an turas seo, gu sònraichte, bha e math a dhol air bus-tràilidh à Suffolk fhein – a Ipswich. Tha deagh chruinneachadh de thramaichean is de bhusaichean-tràilidh a diofar àiteachan agus a bharrachd air Suffolk fhein, tha gu leòr ann à Lunnainn – baile mòr nan tramaichean is nam busaichean-tràilidh.

Mu dheireadh, tha Rathad-iarainn Aotrom Suffolk an Ear ann, a tha na rathad-iarainn caol-ghèidse den t-seòrsa a bha cumanta aig factaraidean is cuairidhean uair.

East Suffolk Light Railway

Mholainn an Taigh-tasgaidh seo gu mòr – tha e beag agus tha e gu math fada air falbh à Alba ach tha iad air tòrr mòr a dhèanamh leis an làraich bhig a th’ aca – agus tha planaichean mòra aca aig an àm seo gus an taigh-tasgaidh a leudachadh.

Tha Suffolk sgoinneil – ach thoir an aire do na faoilleagan!

Alasdair

Air m’ fhòn: Status Quo “Whatever You Want” (1979), 9/10.

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

An London Tillsbury and Southend – an rathad-iarainn dhan mhuir

Le alasdairmaccaluim

Eil thu deidheil air Billy Bragg? Ma tha, bidh thu eòlach air an òran ainmeil aige: A13 – the trunk road to the sea – tionndadh Sasannach de Route 66.

Tha e a’ tòiseachadh leis na faclan:

If you ever have to go to Shoeburyness / Take the A road, the okay road that’s the best / Go motorin’ on the A13.

Nis, cha robh AGAM ri dhol gu Shoeburyness – ach bha mi ag iarraidh a dhol ann co-dhiù! Bha mi ag iarraidh a dhol air an loidhne seo air iomadh adhbhar – cha robh mi riamh ann am Fenchurch Street – fear de na ceithir stèiseanan ann am Mononopoly, agus bha mi airson fhaicinn. Agus bha mi ag iarraidh dhol gu Cidhe Southend cuideachd.

Seo na bh’ agam ri ràdh:

If you ever have to go to Shoeburyness / Take the railroad, the OK road that’s the best / Go rail-roading on the C2C!

‘S e C2C an t-ainm air a’ chompanaidh rèile a tha a’ ruith trèanaichean eadar Lunnainn Fenchurch Street agus Southend/Shouburyness. Nuair a thagh iad an t-ainm an tòiseach bho chionn fada, bha daoine a’ sìor ghearran a chionn ‘s nach robh ciall sam bith aige is gun robh e caran pretentious. – seo aig àm nuair a bha daoine a’ cur ainmean gòrach air a h-uile rud bho 02 gu Three gu Cordia.

Thathar ag ràdh gur dòcha gu bheil C2C e a’ ciallachadh Coast to Coast – a tha cuideachd na ainm aig deagh òran leis na Scorpions. Nis, tha na Scorps agus Billy Bragg gu math eadar-dhealaichte, ach chunnaic mi an dà chuid beò – na Scorpions anns an Academy agus Billy Bragg ann an Sabhal Mòr Ostaig!!

Ach sin cuspair eile!

Mus robh an t-ainm C2C air an loidhne, bha the London, Tillbury and Southend Railway oirre, ach bha far-ainm nach robh buileach cho snog oirre cuideachd: The Misery Line. A rèir coltais, bha i ro shlaodach, ro làn agus ro mhì-earbsach. Ach tha piseach air tighinn air cùisean bhon uair sin.

Ghlac mi an trèana agam ann am Barking agus rinn mi air Rioghachd nan Sasannach an Ear – no Essex mar a tha muinntir an àite oirre. Chan eil mi ro eòlach air Essex – cha robh mi ann ach aon turas roimhe agus bha mi aig iomall na sgìre ann an Chipping Ongar. Bha mi riamh a’ coimhead air Essex mar phàirt de mòr-sgìre Lunnainn – suburbs an àird-bhaile ach dh’ionnsaich mi gun robh mo bheachd fada ceàrr.

Às dèidh dhomh Lunnainn fhàgail, cha b’ fhada gus an robh sinn a-mach air an dùthaich le craobhan mòra, talamh torrach còmhnard agus toglaichean àlainn. Bha coltas an àite nas fhaisg air East Anglia na Lunnainn.

Chunnaic mi tòrr de na h-àiteachan a tha air ainmeachadh ann an òrain Billy Bragg air an t-slighe a’ gabhail a-steach Barking, Dagenham, Grays Thurrock, Pilsea, Chalkwell, Thundersley agus Leigh-On-Sea.

Agus leis a sin, bha mi ann an Southend-on-Sea. Tha am baile ainmeil airson a chidhe – an cidhe as fhaide san t-saoghail aig 1.33 mìle – agus airson rathad-iarainn a’ chidhe.

Choisich mi bhon stèisean – Southend Central – dhan chidhe. Tha am baile brèagha le tràigh mhòr àlainn agus àrd-shràid mhath ach cha robh cus tìde agam agus mar sin, rinn mi air a’ chidhe gun dàil.

Leis gur e 27 Dùbhlachd a bh’ ann, eadar an Nollaig agus a’ Bhliadhna Ùr, shaoil mi nach biodh mòran daoine ann – ach ’s ann a bha mi ceàrr. Bha e gu math trang le muinntir an àite agus le luchd-turais a diofar dhùthchannan.

Tha an cidhe gu math fada agus bha mi airson coiseachd ann gus beagan eacarsaich fhaighinn às dèidh turas fada à Glaschu agus mar sin fhuair mi tiocaid airson coiseachd ann agus tighinn air ais air an trèana.

‘S e cidhe fiodha a th’ ann agus chithear a’ mhuir eadar na plangaichean – rud a tha caran eagalach!

Bha a’ mhuir gu math àrd agus chunnaic mi gu leòr ròin air an t-slighe agus cha b’ fhada gus an do ràining mi ceann na cidhe far a bheil cafè is bùitean agus ionad an RNLI. Tha seallaidhean sgoinneil rim faighinn de Khent air taobh eile an uisge agus de bhaile Southend.

An uair sin, bha an t-àm ann a dhol air an trèana bheag. Tha trèanaichean dealanach ùra gu bhith ann a dh’aithghearr agus gu dearbha, chunnaic mi iad, ach chan eil ann an seirbheis fhathast. Mar sin, tha na trèanaichean dioseal bho 1986 fhathast a-ruith.

Cidhe is rathad-iarainn Southend on Sea, Essex — Trèana air cidhd Southend-on-Sea

Bha an turas seo air an liosta-bhucaid agam fad iomadh bliadhna agus bha e cho math ’s a bha mi an dùil – trèana bheag sgoinneil le seallaidhean air leth den bhaile agus den mhuir.

An uair sin, bha an t-àm ann a dhol air ais a Lunnainn – le turas goirid gu Shoeburyness an an t-slighe air ais. Bha mi sgìth agus bha fìor dhroch chnatan orm ach chòrd an turas rium glan agus bha mi air mo dhòigh glan a bhith ann an Stèisean Fenchurch Street.

View this post on Instagram

A post shared by Trèana, trama is tràilidh (@treanatramatrailidh)

Ri leanntainn…

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

“His Worship Ken MacKinnon” – turas gu rathad-iarainn Cidhe Southend

Le alasdairmaccaluim

Eadar Nollaig agus a’ Bhliadhna ùr, bidh mi a’ dol gu Sasainn air safari-rèile fad dà latha airson a dhol air loidhnichean rèile nach fhaca mi riamh roimhe.

Tha mi gu bhith a’ dol air Mail Rail agus gu gach mòr-stèiseanan Lunnainneach ann an latha agus tha mi a’ dol a dhol air turas air Loidhne Ealasaid agus loidhne ùr Barking Riverside cuideachd.

Ach mus dèan mi sin, tha mi a’ dol gu Essex. Tha mi a’ dol gu Southend-on-Sea gus rathad-iarainn sònraichte fhaicinn – Rathad-iarainn Cidhe Southend.

A’ chiad rathad-iarainn air cidhe southend

Tha cidhe Southend gu math ainmeil. Chaidh a thogail an toiseach mar chidhe fiodha ann an 1830 agus bha slighe-trama eich ann. Chaidh cidhe iarrainn ùr nas fhade a chur na àite ann an 1889 ag amas air luchd-turais. Tha e cho fada is gun robh feum air rathad-iarainn dealanach – tha an loidhne 1.33 mìle a dh’fhaid uile gu lèir.

Bha na trèanaichean tùsail coltach ri tramaichean “toastrack” a bha ann an cruth gu math bunaiteach is fosgailte ach chaidh an rathad-iarainn a sgeadachadh le trèanaichean art-deco àlainn ann an 1949.

Murgatroyd49, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons

Chaidh an rathad-iarainn a dhùnadh ann an 1978 agus bha teagamhan ann am maireadh an cidhe idir ach chaidh an cidhe a shàbhaladh agus chaidh an rathad-iarainn ath-fhosgladh le trèanaichean diosail ùra ann an 1986.

Tha na trèanaichean dìosail a-nis aig deireadh am beatha agus thòisich trèanaichean bataraidh-dealanach ùr air an loidhne bhig seo bho chionn ghoirid, trèanaichean a tha nas dreachmhoire agus nas ùaine cuideachd.

Tha mi air a bhith a’ beachdachadh air turas gu Southend fad iomadh bliadhna. Sa chiad dol a-mach, bha mi airson a dhol air rathad-iarainn cidhe. Chan eil rathaidean-iarainn cidhe cumanta san latha an-diugh – b’ àbhaist gu leòr a bhith ann ann an bailtean turasachd a’ chosta, ann am Blackpool, Southend, Ryde (Isle of Wight) agus fiù ’s ann an Eilean Mhanainn ann an Rhumsaa/Ramsey. An-diugh, chan eil air fhàgail anns na h-eileanan seo ach Southend agus Hythe ann an Sasainn.

‘S e an t-adhbhar eile a tha mi airson a dhol dhan bhaile – agus dhan rathad-iarainn gun robh mo deagh charaid agus an stiùriche PhD agam an t-Àrd-ollamh Coinneach MacFhionghuin nach maireann (“athair sòsio-cànanachas na Gàidhlig”) na Mhèar air a’ bhaile ann am meadhan nan 1960an. Gu dearbha, turas no dhà chuir e litrichean thugam ann an seann cheisean-litreach “from the Mayor’s Parlour – Southend on Sea” (bhon dachaigh aige air a’ Ghàidhealtachd anns na 2000an agus chan ann bho “Sarfend”!)

Ma thèid thu dhan chidhe, ’s dòcha gum faic thu am plac seo bho a’ comharrachadh 75 bliadhna den rathad-iarainn dealanach agus a chaidh fhoillseachadh le His Worship K M MacKinnon!

Agus gu dearbha, nuair a bha Ken na b’ òige bha e ag obair air loidhne London Tilbury and Southend “the misery line” mar a chanas daoine ris – mus do dh’fhàg e a’ bheatha sin airson obair nas glamorous ann an sòiseòlas!

Tha mi a’ dèanamh fiughair ri bhith a’ dol air a’ chidhe, a’ faighinn tiops, a’ dol air na trèanaichean ùra – agus a’ smaoineachadh mu His Worship Ken MacKinnon!

“His Worship Ken MacKinnon” – Gàidheal Eilean nan Con! Dealbh le Bòrd na Gàidhlig

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Tiùb Phàdraig Post – Mail Rail Lunnainn

Le alasdairmaccaluim

Tha Lunnainn ainmeil airson trèanaichean fo-thalamh – an Tiùb agus a-nis an Elizabeth Line cuideachd. Ach a bharrachd air sin, tha rathad-iarainn fo-thalamh nas lugha ann nach eil buileach cho cliùiteach ach tha a cheart cho inntinneach.

View this post on Instagram

A post shared by Trèana, trama is tràilidh (@treanatramatrailidh)

Eadar 1927 agus 2003, bha rathad-iarainn sònraichte fo mheadhan Lunnainn a’ ceangal Stèisean Paddington san Iar agus Stèisean Liverpool Street agus Ionad Puist Whitechapel san Ear. ⁠
⁠⠀
B’ e seo Rathad-iarainn Oifis a’ Phùist, Lunnainn no Mail Rail agus cha bhiodh e a’ giulan luchd-siubhail idir ach litrichean agus parsailean. Chaidh a thogail a chionn ’s gun robh an trafaig rathaid cho dona ann am meadhan a’ bhaile is gun robh e a’ cur maill air a’ phost.⁠⠀

Seo mapa den t-siostam. Gu h-iongantach, tha an t-slighe car coltach ris an Elizabeth Line ùr!

Dhùin an loidhne ann an 2003 mar thoradh air atharrachaidhean anns an t-siostam puist.⁠⠀
⁠⠀
Gu fortanach, ge-tà, tha pàirt den loidhne air ath fhosgladh do luchd-turais agus tha cothrom ann a-nis a dhol air an trèana bheag sgoinneil seo a tha mar phàirt de thaigh-tasgaidh a’ phuist.

steve_w, CC BY 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, via Wikimedia Commons

Nuair a bhios mi ann an Lunnainn san Dùbhlachd, tha mi gu bhith a’ dol air an rathad-iarainn beag snog seo. Postaidh mi barrachd fios an seo.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

London’s Burning (with boredom now) – turas Lunnainn 2!

Le alasdairmaccaluim

Dh’aithris mi bho chionn ghoirid gu bheil mi air dùbhlan a chur romham – sin a bhith a’ dol dhan a h-uile terminus rèile ann an Lunnainn ann an aon latha – a’ cleachadadh an lìonra rèile nàiseanta (agus mo chasan) a-mhàin.

View this post on Instagram

A post shared by Trèana, trama is tràilidh (@treanatramatrailidh)

Tha mi air an clàr agam atharrachadh às dèidh dhomh deagh chomhairle fhaighinn bho anaragan rèile eile. An àite a bhith a’ dol gu Essex agus Hertfordshire, tha mi a’ dol a dh’fhuaireach taobh a-staigh mapa rèile Lunnainn airson an latha air fad.

Uile gu lèir thug e mu sheachdain dòigh obrachadh a-mach gus tadhal air gach terminus.

Seo mapa den turas agam.

View this post on Instagram

A post shared by Trèana, trama is tràilidh (@treanatramatrailidh)

Air m’ fhòn: The Clash – London’s Burning.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Siubhal gun siucair ann an Siorrachd Bhearaig?

Le alasdairmaccaluim

Dh’fhosgail stèisean ùr ann an Alba aig deireadh a’ Chèitein, rud nach tachair to thric! ’S e seo Renton ann an Siorrachd Bhearaig anns na Crìochan. Mar sin, chuir mi romham a dhol air splaoid ann gus faicinn cò ris a tha e coltach.

A bharrachd air sin, tha seirbheis bus ùr – seirbheis bus-air-iarrtais ann an Schd Bhearaig: Pingo far am faod thu meanbh-bus iarraidh gu àite sam bith ann an t-siorrachd air prìs gu math reusanta.

Chuir mi tiocaidean air dòigh eadar Glaschu agus Reston air prìs gu math ìosal agus bha mi am beachd am bus Pingo fhaighinn eadar Reston agus Ayton, far a bheil rathad-iarainn beag ùr ann ann an Caisteal Ayton.

Thòisich rudan a dhol ceàrr nuair a chaidh ainmeachadh gum biodh stailcean ann air latha an turais agam. Às dèidh beagan rannsachaidh, ge-tà, fhuair mi a-mach gun robh trèanaichean eadar Glaschu agus Dùn Èideann fhathast a’ ruith agus gun robh an trèana agam eadar Dùn Èideann is Reston Transpennine Express fhathast a’ dol air adhart. Bhiodh agam ri trèana na bu thràithe fhaighinn dhachaigh, ach bha mi gu bhith ceart gu leòr.

Glè mhath, shaoil mi.

Oidhche ron trèana, thug mi sùil air app Pingo agus gu mì-fhortanach, cha robh slot sam bith ann aig an àm a bha mi ag iarraidh; bha mi ro slaodach is mar sin bhiodh agam ri coiseachd ann bho Reston no ri bus àbhaisteach fhaighinn.

Cha robh sin ro dhona. Dhùisg mi tràth madainn Disathairne agus fhuair mi an Subway gu meadhan a’ bhaile is ghabh mi an trèana gu Dùn Èideann. Ghaibh mi trèana a’ bhainne eadar Glaschu Mheadhain agus Dùn Èideann taobh Shotts a bhios a’ stad aig a h-uile stèisean agus rinn mi tòrr mòr eadar-theangachaidh san uair gu leth a thug e.

Is math gun do rinn mi an obair sin oir nuair a ràinig mi D.È, chunnaic mi gun deach mo thrèana gu deas a chur dheth airson adhbhar nach robh co-cheangailte ris an stailc. Bha agam ri plana ùr a dhèanamh agus tiocaid fhaighinn air trèana LNER gu Bearaig. Às dèidh suil a thoirt air Traveline Scotland, chunnaic mi nach biodh cothrom agam a dhol gu Reston tuilleadh, ach b’ urrainn dhomh bus fhaighinn bho Bhearaig gu Ayton agus coiseachd dhan chaisteal is dhan trèana bhig.

Bha cothrom agam barrachd eadar-theangachaidh a dhèanamh – is barrachd cofaidh a ghabhail – ann an Stèisean Waverley fhad’s a bha mi a’ feitheimh ris an trèana agus a-rithist, is math sin oir chosg an trèana gu Bearaig is air ais £30.

A chionn ’s gun robh stailc ann, bha mi draghail gum biodh an trèana loma-làn – trèana LNER gu Lunnainn aig 10:30. Ach cha robh – fhuair mi bòrd dhomh fhèin gun dragh sam bith agus chòrd an turas rium glan, gu h-àraid na seallaidhean mìorbhaileach ri taobh a’ chosta faisg air a’ chrìch.

Ann am Bearaig, bha tìde ann airson cofaidh is rud beag eadar-theangachaidh eile. Is fìor thoil leam Bearaig agus ged nach d’ fhuair mi cothrom a dhol a-steach gu meadhan a’ bhaile, chòrd na seallaidhean bhon bhus is bhon trèana rium gu mòr. Chòrd e rium blas muinntir an àite a chluinntinn – measgachadh de dh’Alba agus den Chaisteal Nuadh. Is toil leam mar a tha am baile cho Albannach is cho Sasannach aig an aon àm! Is dòcha gum bu chòir inbhe shònraichte a bhith aig Bearaig mar saor-stàit?! Tha daoine air a bhith a’ bruidhinn air seirbheis ionadail aig ScotRail eadar Dùn Èideann agus Bearaig taobh Dùn Bàrr a bhiodh a’ stad aig an an stèisean ùr aig Linton an Eara tha ga thogail an-dràsta. Bhiodh sin gu math feumail is goireasach – saoil am faigheamaid soidhne dà-chànanach ann am Bearaig an uair sin?!

Bha am bus eadar Stèisean Bhearaig agus Reston air an uair agus bha e ùr, glan agus goireasach le rùm airson baidseagalan agus le dràibhear a bha uamhasach cuideachail. Bha an t-slighe brèagha le cothrom a dhol tro bhaile àlainn Eyemouth. Feumaidh mi a dhol air ais latha de na làithean.

Ann an Ayton, choisich mi suas an cnoc dhan chaisteal, taigh-mòr Baronial Albannaich a chaidh a thogail sna 1850an. A-nis, tha an Caisteal air a chleachdadh mar àite do bhainnsean agus tachartasan eile agus tha sealbhadairean a’ Chaisteil air rathad-iarainn a thogail ann.

Bha cothrom agam bruidhinn ris na daoine leis a bheil an caisteal, Richard agus Brian agus mhothaich iad gun robh mi deidheil air trèanaichean agus bhruidhinn iad rium mun trèana agus thug iad cothrom dhomh sùil a thoirt air an t-seada einnsein.

Tha an loidhne bheag ann an cruth balùn air sreang – a’ toiseachadh bho stèisean, a’ dol air loidhne dìreach gu lùb a tha a’ tionndadh na trèana, a-steach gu stèisean a’ chaisteil agus an uair sin air ais dhan chiad stèisean agus gu clàr-tionndaidh. Tha an loidhne a’ ruith tro choille snog agus an uair sin a-steach gu gàraidhean a’ chaisteil le sealladh sgoinneil den chaisteil.

Tha seilbheadairean a’ chaisteil gu math deidheil air trèanaichean agus tha seo ri fhaicinn bho chafaidh a’ chaisteil – The Station Buffet a tha loma-làn railwayana – dealbhan is mapaichean is siognailean is eile.

Seo bhidio den loidhne.

Nis, chan e seo a’ chiad turas a bha rathad-iarainn san sgìre – bha stèisean ann an Aymouth air Prìomh Loidhne a’ Chosta an Ear gus an deach a dhùnadh ann an 1962. Agus bha meur-loidhne ann gu Eyemouth cuideachd – loidhne mu 3 mìle a dh’fhaid a dhùin ann an 1962 cuideachd.

Gu fortanach, tha Ayton agus Eyemouth meadhanach faisg air an stèisean ùr ann an Reston.

A thaobh Stèisean Reston fhèin, chaidh an stèisean tùsail a dhùnadh ann an 1964. Bha e na cheann-rèile airson loidhne a bha a’ dol gu na Dùin (Duns) agus Cille Bhoiseil (St Boswells) sna Crìochan far an robh ceangail ann ri grunn rathaidean-iarainn eile. Dhùn an loidhne eadar na Dùin agus Cille Bhoiseil ann an 1948 às dèidh tùil a rinn sgrios air an loidhne. Dhùn an loidhne eadar Reston agus na Dùin do luchd-siubhail ann an 1951 agus dhùin i do bhathar cuideachd ann an 1965.

Seo mapa de na rathaidean-iarainn mar a bha iad uair.

Mar sin, ged eil na rathaidean iarainn ann an Siorrachd Bhearaig cho pailt sa bha iad uair, tha co-dhiù aon stèisean san sgìre a-rithist – Reston – agus tha meanbh-rathad iarainn ùr ann cuideachd. Agus ged nach d’ fhuar mi cothrom Pingo no Stèisean Reston a chleachdadh, chan e siubhal gun siucair a bh’ ann.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Na rach seachad air “Toisich” na cruinnich £200… Stèiseanan Monopoly #gàidhlig

Le alasdairmaccaluim

Nuair a bha mi òg, bha mi beò-ghlaichte le leabhar air an robh British Electric Trains in Camera. Chaidh fhoillseachadh aig toiseach nan 1980an agus leugh mi ann am meadhan nan 1980an e nuair a bha mi mu 12 bliadhna a dh’aois no mar sin.

Bha tòrr diofar sheòrsaichean trèana ann agus mar a bhiodh tu an dùil, bha tòrr dhiubh ann an Lunnainn. Agus abair gun robh cuid dhiubh gu math exotic – trèanaichean treas rèile (third rail) nam measg agus tòrr trèanaichean tiùb cuideachd. Agus a bharrachd air seo, chuir e iongnadh orm gun robh an uiread de thermini sa bhaile.

Ann an Glaschu, cha robh againn ach Sràid na Banrighinn agus Stèisean a’ Mheadhain (agus gu 1967, St Enoch agus Sràid Bhochannan cuideachd) ach ann an Lunnainn bha còrr is 10 ann.

Bha fios agam air Kings Cross, Liverpool Street, Fenchurch Street agus Marylebone bho Monopoly ach fhuair mi a-mach bho na leabhraichean gun robh tòrr a bharrachd ann! Mar a chithear air a’ mhapa seo, tha co-dhiù 13 ann – agus tha cuid a’ meas Moorgate – stèisean a tha tòrr nas lugha – mar àireamh 14. (Agus bha Stèisean Broad Street ann cuideachd gus an deach a dhùnadh ann an 1986 – faic am post bloga agam an seo).

Hbf878, OpenStreetMap contributors, CC BY-SA 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0, bho Wikimedia Commons

Nuair a bha mi òg, bha mi airson a dhol air turas gu Lunnainn gus na diofar stèiseanan fhaicinn. Shabhail mi airgead fad 2 no 3 bliadhna ach aig a’ cheann thall, chaill mi m’ ùidh ann an trèanaichean is chleachd mi mo chuid airgead airson clàran roc is geamaichean coimpiutair.

Ach anns na bliadhnaichean mu dheireadh, tha mi air a bhith a’ feuchainn ris na trèanaichean sònraichte agus cuid de h-àiteachan bhon leabhar British Electric Trains in Camara fhaicinn, turas a tha air mo thoirt gu Lunnainn, Coventry, An Caisteal Nuadh, agus Eilean Wight am measg àiteachan eile gu ruige seo.

Tha mi a-nis a’ beachdachadh air an turas a ghabhail gu Lunnainn nach do rinn mi air ais anns na 1980an. Tha mi air trèanaichean a ghlacadh ann an tòrr de na termini tro na bliadhaichean – Kings Cross is Euston gu sònraichte ach shaoil mi gum biodh e math feuchainn ri dhol thuca uile ann an aon latha. Cha robh mi riamh ann am Fenchurch Street, Charing Cross no Cannon Street agus tha mi gu mòr airson an làn seata de thermini fhaighinn!

Sin an seòrsa rud a bha mi a’ dol a dhèanamh ann an 1986 ach bha mi dìreach an dùil a dhol ann airson coimhead air na trèanaichean anns gach stèisean is dealbh no dhà a thogail. Ann an 2022, cha dèanadh sin a’ chùis idir. Bhiodh agam ri rudan nas inntinniche is nas motha is nas gòraiche a dhèanamh! Mar sin, shaoil mi gum biodh e math feuchainn ri trèana fhaighinn a-mach no a-steach gu/bho gach terminus ann an aon latha. Bhiodh e furasta gu leòr a dhol eadar na stèiseanan mòra air an Underground ceart gu leòr ach bhiodh sin RO FHURASTA, is mar sin, chuir mi romham a bhith ga dhèanamh gun a bhith a’ dol air an Underground no air busaichean!

Shaoil mi gum biodh e furasta gu leòr. Tha tòrr de na stèiseanan ceangailte ri chèile – air a’ mhapa seo, mar eisimpleir, chithear gu bheil Charing Cross, Cannon Street, Blackfriars, London Bridge, Waterloo (East) agus Euston uile ceangailte ri chèile. Agus tha e furasta a dhol eadar Waterloo agus Victoria cuideachd taobh Clapham Junction.

Ach an uair sin, dh’fhàs rudan na bu dhoirbhe. Bha e meadhanach furasta a dhol eadar gach stèisean – gus an tàinig e gu Paddington is Marylebone. Airson a dhol eadarra, tha e coltach gum biodh agad ri dhol gu Oxford agus air ais air loidhnichean eadar-dhealaichte! Agus tha e doirbh a dhol eadar Marylebone agus stèisean sam bith eile gun a bhith a’ dol air an Underground no bus no co-dhiù a bhith a’ coiseachd.

Aig a’ cheann thall, saoilidh mi gu bheil e do-dhèanta mur a dèan thu co-dhiù beagan coiseachd eadar stèiseanan an siud is an seo. Ach bu toil leam a dhèanamh co-dhiù, fiù’s mur a gabh e dèanamh gun a bhith a’ dol air cois, bus no fo-thalamh!

Dè ur beachd? Am bu chòir dhomh a dhèanamh?

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Tha Loidhne Dartmoor air fosgladh – tha iomairt air tòiseachadh gus a leudachadh dhan Chòrn

Le alasdairmaccaluim

Dh’fhosgail rathad-iarainn ùr ann an Devon Disathairne sa chaidh.⁠⁠
⁠⁠
Seo “Rathad-iarainn Dartmoor” eadar Exeter agus Okehampton ann am Pàirce Nàiseanta Dartmoor. Loidhne a tha 14 mìle a dh’fhaid.⁠⁠
⁠⁠
Chaidh an loidhne a dhùnadh do luchd-siubhail bho chionn cha mhòr 50 bliadhna ach lean seirbheisean bathair gu na 2010an agus bha rathad-iarainn glèidhichte air pàirt den t-slighe cuideachd bho 1997 air adhart.

Bha a’ chomhairle ionadail agus ùghdarras na Pàirce Nàiseanta fada den bheachd gum bu chòir dhan loidhne ath-fhosgladh air adhbharan àrainneachdail agus eaconomach le cho dona ’s a tha an trafaig anns a’ Phàirce Nàiseanta agus mu dheireadh fhuair iad maoineachadh tro iomairt “Reversing Beeching” aig Riaghaltas na RA.

Chaidh an trac agus am bun-structar air fad ùrachadh agus tha an loidhne a cheart cho spaideil ‘s a bha i nuair a dh’fhosgail i an toiseach bho chionn 150 bliadhna.
⁠⁠
Bidh an stèisean ùr gu math goireasach ma tha thu air ùr thighinn a-mach à Broadmoor no ma tha thu a’ teicheadh bho Chù nam Baskerville! Bidh e feumail cuideachd ma tha thu dìreach a’ dol dhan Phàirc Nàiseanta – ach chan eil sin buileach cho inntinneach….
⁠⁠
Bha an loidhne seo mar phàirt de loidhne na b’ fhaide uair – a’ dol cho fada ri Bude air costa a tuath na Cùirne.

An t-seann loidhne eadar Okehampton agus Bude

Tha iomairt a’ dol air adhart gus an loidhne a thoirt air ais fad na slighe gu Bude leis a’ bhuidhinn Connect Bude. Gur math a thèid leotha.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Rathad-iarainn ùr gu Port-adhair Luton

Le alasdairmaccaluim

Bha sinn ann an Lunnainn air làithean-saora san Dàmhair agus chaidh sin ann air a’ phlèana gu Port-adhair London Luton.

Rinn mi sòiseòlas san oilthigh, agus nuair a smaoinicheas mi air Luton, bidh mi daonnan a’ smaoineachadh air na h-“Affluent Worker Studies” anns na 1960an – a bha a’ coimhead air luchd-obraichean chàraichean ann an Luton agus na cleachdaidhean is beachdan sòisealta agus poilitigeach aca. Agus gu dearbha chunnaic mi factaraidh Vauxhall fhad’s a bha mi ann an turas seo.

Ach chan eil sinn an seo airson bruidhinn air sòiseòlas no air càraichean – ach air trèanaichean!

B’ àbhaist dhomh a bhith ann am port-adhair Luton gu math tric aig deireadh nan 1990an oir rinn mo bhean Jenny MSc agus chuir i seachad sia mìosan an sin ag obair air a pròiseact rannsachaidh. Aig an àm sin, aig toiseach linn nan loidhnichean-adhair buidseat bha am port-adhair gu math beag – coltach ri sabhal gun mòran na bhroinn.

Nuair a bha sinn ann an turas seo, bha e gu math eadar-dhealaichte – tha e tòrr tòrr nas motha le gu leòr taighean-bìdh is bùithean ann.

Nuair a bha mi eòlach air a’ phort-adhair an toiseach, bha e pìos air falbh bhon lìonra rèile. Chaidh stèisean a thogail gus am port-adhair a fhrithealadh ann an 1999 – Luton Airport Parkway (LTN) ach tha e còrr is mhìle air falbh bhon phort-adhair agus feumar bus fhaighinn ann. Chan eil busaichean uamhasach freagarrach, oir tha am port-adhair gu math soirbheachail le 18 millean luchd-cleachdaidh gach bliadhna, tha na rathaidean timcheall air gu math trang agus gu tric feumaidh tu feitheimh greis mhòr ri bus.

Mar sin, thathar a’ togail Luton Dart (“Direct to Air Rail Transport”), rathad-iarainn eadar am port-adhar agus stèisean Luton Parkway. Tha an t-slighe ro chas – agus is dòcha ro ghoirid – airson rathad-iarainn àbhaisteach. Mar sin, is e trèanaichean fèin-obrachail (automatic) gun dràibhear, air an tarraing le càball a bhios ann.

Dealbh den loidhne ùr
(Le Cnbrb – Own work, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=69517094

Mairidh an turas dìreach 4 mionaidean eadar am Port-adhair agus an stèisean agus bheir e comas do dhaoine a dhol eadar Port-adhair Luton agus Lunnainn ann an leth-uair a thìde. Tha an loidhne gu bhith a’ fosgladh an ath-bhliadhna.

Tha an loidhne càr coltach ri People Mover Venice a chaidh a dhèanamh leis an aon chompanaidh.

Seo bhideo beag den loidhne:

Tha obair togail air an loidhne fhèin cha mhòr deiseil agus thathar a’ dèanamh deuchainnean air na trèanaichean agus a’ cur crìoch air an obair togail aig Stèisean Luton Parkway aig an àm seo. Chunnaic mi tè de na trèanaichean ùra fhad’s a bha mi ann – ach cha d’ fhuair mi dealbh gu mì-fhortanach.

Tha seo dìreach a’ fàgail aon cheist – carson idir nach eil ceangal-rèile air choireigin againn do phort-adhair Ghlaschu fhathast?????? DÈAN MAR-THÀ E!

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Turas dhan Aln Valley Railway, Northubria #gàidhlig #gaelic

Le alasdairmaccaluim

Air ais san Iuchair, bha an teaghlach air làithean saora ann an Seahouses ann an Northumberland agus fhad ’s a bha sinn ann, chleachd mi an cothrom a dhol air loidhne glèidhte meadhanach ùr a tha air a bhith air an liosta agam fad beagan bhliadhnaichean a-nis.

***A’ chiad rud a chì thu aig Rathad-iarainn Aln Valley***

Is e sin an Aln Valley Railway a tha ag amas air an rathad-iarainn ath-fhosgladh eadar Alnmouth, aig a bheil stèisean air Prìomh Loidhne a’ Chosta an Ear, agus baile margaidh Alnwick (‘Annick’), baile a tha gu math mòr-chòrdte do luchd-turais le caisteal is garaidhean is eile.

Airson a dhol ann, bha agam ri bus fhaighinn. Tha stèisean rèile meadhanach faisg air Seahouses aig Chathill, ach chan eil ach dà thrèana ann gach latha – trèana tràth sa mhatainn agus trèana caran anmoch feasgar is mar sin, chan eil cus feum air.

Mar sin, fhuair mi am bus, an X18 a tha a’ ruith eadar Bearaig agus an Caiseal Nuadh. Is e sgìre àlainn a th’ ann agus mar sin, bha mi air mo dhòigh ghlan gur e bus dà-ùrlar a bh’ ann oir fhuair mi fìor dheagh sheallaidhean den àite bho shuas an staidhre – a’ mhuir, achaidhean, callaidean, flùraichean fiadhaich is eile. Chaidh am bus air tòrr rathaidean beaga agus chaidh e gu tòrr mòr bailtean beaga breatha. Bha e sgoinneil dhomh mar neach-turais a bha airson an t-àite fhaicinn, ach thug e uair a thìde an taca ri leth uair a thìde sa chàr – rud nach eil cho freagarrach do mhuinntir an àite. Mar a tha fìor an Alba, tha feum air siostam còmhdhail tòrr nas fheàrr ann an sgìrean dùthchail.

Aig deireadh an turais, bha e caran doirbh an rathad-iarainn a lorg.

B’ àbhaist dhan rathad-iarainn a bhith a’ ruith a-steach gu stèisean mòr àlainn ann am meadhan a’ bhaile gus an do dhùin an loidhne ann an an 1968. Gu mì-fhortanach, chaidh obair leudachaidh mòr a dhèanamh air rathad an A1 bhon uair sin agus bhiodh e uamhasach fhèin doirbh is cosgail a dhol a-steach gu meadhan a’ bhaile a-rithist.

Mar sin, tha an loidhne a’ tìoseachadh ann an stèisean ùr air a bheil “Alnwick Lionheart” ann an ionad gnìomhachais air iomall a’ bhaile. Tha e doirbh a lorg agus chan eil an turas ann air chois uamhasach snog – ach ma shoirbhicheas leis an loidhne, dh’fhaodte gun tèid seirbheis bus no mini-bus a chur air dòigh dhan loidhne gus am bi e nas fhasa faighinn ann.

Ach nuair a lorgas tu an stèisean, tha e dìreach àlainn agus tha e doirbh creidsinn gur e stèisean gu tur ùr a th’ ann. Tha dà àrd-ùrlar, seada einnsein, cafè agus taigh-tasgaidh beag ann cho math ri bogsa-siognail mòr ùr.

Bha mi air mo dhòigh glan oir ’s e latha diosail a bh’ ann. Agus chan e dìreach trèana dìosail sam bith a bh’ ann ach Pacer!

Mur eil fhios agad dè th’ ann am Pacer, tha e furasta am mìneachadh: bus air chassis trèana! Chaidh an dèanamh le BR a’ cleachdadh busaichean Leyland National air cuibhlichean rèile anns na 80an gus airgeadh a chaomhnadh.

Bha iad saor a dhèanamh is saor a ruith aig àm nuair a bha BR cho falamh ri sporan an Sgìtheanaich agus bha BR comasach air tòrr loidhnichean beaga a chumail a’ dol mar thoradh orra. Ach, cha robh an luchd-siubhail measail orra. Sa chiad dol a-mach, cha robh ach ceithir cuibhle orra an àite ochd (ann an dà bhògaidh) agus mar sin, cha robh iad math air lùban san trac agus rinn iad fuaim uabhasach. Agus a bharrachd air seo, bha seataichean bus ann agus cha robh iad ro chomhartail is bha droch suspension ann. ’S e Nodding Donkeys a bh’ aig daoine orra mar thoradh air seo.

Chaidh an toirt à seirbheis eadar 2019 agus 2021 leis an trèna mu dheireadh a’ ruith air an lìonra nàiseanta san Ògmhios 2021 agus chaidh grunn aca a ghlèidheadh. Bha e caran neònach a bhith a’ ruith air trèana ghlèidhichte a bha dìreach air tighinn à seirbheis bho chionn beagan làithean. Agus dhomhsa, ’s e trèanaichean ùra a th’ annta fhathast oir tha deagh chuimhne agam nuair a chaidh an toirt a-steach sna 1980an.

Ach leis gur e trèana meadhanach ùr a bh’ innte, bha e a’ sealltainn mar a bhiodh cùisean nan robh seirbheisean trèana cunbhalach a’ ruith air an loidhne airson còmhdhail phoblach a-rithist.

Tha an loidhne mu mhìle gu leth a dh’fhaid aig an àm seo agus thathar a’ togail stèisean aig Drochaid Greenrigg a tha mu letheach slighe eadar Alnwick agus Alnmouth.

Tha an stèisean cha mhòr deiseil agus nuair a dh’fhosglas e, bidh e comasach coiseachd gu Alnmouth. Tha mi a’ dèanamh fiughair ris an latha sin!

Tha an loidhne a’ dol tro achaidhean is coilltean a tha gu math àrd agus pìos air falbh bho na rathaidean agus mar sin, ged a tha i goirid, tha i brèagha.

Tha mi air a bhith air iomadh loidhne ghlèidhchte thar nam bliadhnaichean, agus tha na saor-thoilich daonnan laghach ach bha na saor-thoilich seo gu sònraichte laghach air an loidhne seo.

Alasdair

Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean