Trusaiche blogaichean
Le lasairdhubh
Chan eil fios agam cò iad, ach èistibh ris an òran ùr seo le “Beò”. Trom! Tha mi a’ dèanamh fiughair ri cluinntinn cò tha air cùl a’ chiùil seo, agus tha mi an dòchas gun dèan iad tuilleadh.
Tadhail air Air Cuan Dubh Drilseach
Powered by WPeMatico
Le
foillseachadh an leabhar rannsachaidh The
Gaelic Crisis, tha an ceòl air a dhol air feadh na fìdhle air na meadhanan.
Tha taobhan gan comharrachadh agus campaichean gan lìonadh ann an saoghal na
Gàidhlig.
“Nuair a
chluicheas tu geamannan faoin, glèidhidh tu duaisean faoin” mar a thuirt Taylor
Swift, tè-labhairt mo ghinealaich fhèin, anns a’ chlàr as ùire aige, ‘The Lover’.
Thàinig an clàr a-mach ann an 2019, an teas-meadhan aimhreit a’
chomainn-shòisealta anns Na Stàitean Aonaichte. Clàr mu ghaol a th’ ann, eadar
gach cruth, cluth is ciùrradh a tha na chois.
Uil, a dhaoine còire, tha sinn uile ann an gaol ris a’ Ghàidhlig. Dè, ma-thà, a th’ aig Taylor chòir ri ionnsachadh dhuinn mun strì ghaolach againn às leth na Gàidhlig? Oir, mar a chanas iad, is fheàrr an saoghal ionnsachadh na sheachnadh.
Combat, I’m ready for combat
I say I don’t want that, but what if I do?
‘Cause cruelty wins in the movies
I’ve got a hundred thrown-out speeches I almost said to you‘The Archer’, Taylor Swift
Thairis air a’ chola-deug a dh’fhalbh, tha sinn air dà fhreagairt don leabhar fhaicinn – daoine ag iomairt agus daoine a’ sabaid. Rud nach coisinn modh cha choisinn mì-mhodh.
Tha sinn uile nar caraidean a bu chòir a bhith a’ tarraing air an aon ràmh. Chan eil duine againn a’ dol às àicheadh gu bheil a’ Ghàidhlig ann an suidheachadh èiginneach anns Na h-Eileanan. (Agus ma tha, b’ fheàirrde iad sùil a chur san leabhar eadar Caibidealan 2-6.)
’S e a’ cheist gu dè tha sinn dol a dhèanamh mu dheidhinn. Chan amais sinn air fuasgladh ach tro chòmhradh is deasbad fosgailte modhail dòigheil.
Tha an t-sabaid a-muigh an sin, agus chan ann eadrainn. Tha àite ann do gach guth agus gach duine.
I’ve been sleepin’ so long in a twenty-year dark night
(Now I’m wide awake)
And now I see daylight (I see daylight)
I only see daylight (oh)‘Daylight’, Taylor Swift
Coltach ri ‘Lover’ an dèidh ‘Reputation’, an clàr mu dheireadh aig Taylor, thèid dorchadas na h-aimhreit seo seachad agus thig glasadh an latha. Tha an leabhar The Gaelic Crisis air clisgeadh a thoirt dhuinn uile. Dh’fhaoidte gun robh fios againn air na bha dol, ach cha mhòr nach b’ e trom-laighe a bh’ ann. Far an robh sinn air slighe aig nach robh ach aon cheann-uidhe.
Chaidh ar crathadh nar dùisg le ultach bhrathan-naidheachd a bha ag innse dhuinn gum b’ fhìor an trom-laighe, ach gun robh slighe eile a dh’fhaodamaid a ghabhail. Slighe anns am faod guth nas làidir a bhith aig muinntir nan Eileanan anns an ‘leasachadh’ aca fhèin. Ach, an toiseach, feumaidh sinn ‘na sgèinean a chaitheamh sìos oir tha a’ mhadainn air tighinn’.
And I hate to make this all about me
But who am I supposed to talk to?
What am I supposed to do
If there’s no you?
This won’t go back to normal, if it ever was
It’s been years of hoping, and I keep saying it because
‘Cause I have to
Ooh-ah, you’ll get better
Ooh-ah, soon you’ll get better
Ooh-ah, you’ll get better soon
Ooh-ah, soon you’ll get better
Ooh-ah, soon you’ll get better
Ooh-ah, you’ll get better soon
‘Cause you have to‘Soon You’ll Get Better’, Taylor Swift
Bhiodh e na call do-labhairte nam biodh a’ Ghàidhlig beò às aonais nan Gàidheal, agus cha seas a’ Ghàidhlig às aonais coimhearsnachd Ghàidhlig. Tha mi deimhinnte nach eil roghainn eile againn, feumaidh sinn gach oidhirp a dhèanamh gus an suidheachadh seo a chur ceart.
Seadh, chan e aiseirigh nan seann làithean a bhios ann – chan urrainn dhuinn a dhol air ais gu na 1950an, agus cò tha ag iarraidh sin co-dhiù? Bha an seann siostam briste. Bha làmhachas-làidir, cuir-sìos, suarachas agus eilthireachd a’ gànrachadh nan làithean ud. Cha robh cumhachd bhrìoghmhor aig na daoine iad fhèin. Bidh an siostam ùr cus nas fheàrr. Thig piseach air a’ ghnothach, ’s fheudar gun tig.
I’m so sick of running
As fast as I can
Wondering if I’d get there quicker
If I was a man
And I’m so sick of them
Coming at me again
‘Cause if I was a man
Then I’d be the man
I’d be the man
I’d be the man‘The Man’, Taylor Swift
Tha a’
Ghàidhlig sna coimhearsnachdan eileanach a’ fàs sgìth is aosda is anfhann. Tha gualainn
nan Gàidheal fo uallach anacheartas nan linn agus tha i sna buillean mu
dheireadh anns a’ choimhearsnachd agus anns an dachaigh.
Ach, mura robh an eaconamaidh cho lag, mura robh an sluagh a’ crìonadh cho mòr no na h-inbhich òga a’ falbh chun na Galltachd a dh’iarraidh obair; mura robh an cànan ga thàchdadh o bheatha an t-sluaigh, ’s e brod nan coimhearsnachdan Gàidhlig a bhiodh anns Na h-Eileanan an uair sin. Dh’fhaoidte gu bheil Taigh-òsta a’ Phàirc ann Glaschu, ach tha bothan ann an Nis is Taigh-stàile gu bhith ann an Iollaraigh.
‘Cause saying goodbye is death by a thousand cuts
Flashbacks waking me up
I get drunk, but it’s not enough
‘Cause the morning comes and you’re not my baby
I look through the windows of this love
Even though we boarded them up
Chandelier still flickering here
‘Cause I can’t pretend it’s okay when it’s not
It’s death by a thousand cuts‘Death By A Thousand Cuts’, Taylor Swift
Gabhaidh bàs cànain a shealltainn ann am figearan, àireamhan,
grafaichean is measaidhean. Ach chan e sin a th’ ann.
’S e tòrradh gach seachdain a th’ ann.
’S e na sgeulachdan agus na naidheachd ris nach d’ fhuair
thu cothrom èisteachd.
’S e mothachadh bliadhna air bhliadhna gu bheil cailleach –
a bha cho ainneamh a’ bruidhinn na Beurla – air fàs cho cleachdte rithe.
’S e cruit a’ dol fàs, is an t-ogha a bu leis e a’ fuireach
àiteigin ann an Sasann.
’S e gainnead dhaoine òga a chuidicheas an àm a bhith a’ losgadh an fhraoich.
’S e dùnadh sgoiltean beaga dùthchail.
’S e pàrant a tha ag iarraidh pàiste a thogail tro mheadhan
na Gàidhlig aig nach eil am misneachd no an taic.
Tha e goirt agus tha e tric agus tha e àbhaisteach dhuinn. Tha mise air seo a mhothachadh, agus chan eil mi ach air ùine glè ghoirid a chur seachad ann an coimhearsnachd eileanach. Do Ghàidheil, sin fìorachd an sgeòil. Gann gun gabh a chur ann am faclan cho duilich ’s a tha bàs nam mìle gearradh.
Don’t say you’re too tired to fight
It’s just a matter of time (can run)
Up there’s the finish line
So run, and run, and run
Don’t say you’re too tired to fight
It’s just a matter of time (so run)
Up there’s the finish line
And run, and run, and run
Only the young
Only the young‘Only The Young’, Taylor Swift
– Liam Alastair Crouse
Powered by WPeMatico
Le Eoghan
Tha Eòghan Stiùbhart a’ cur clach air càrn Bill Withers, gaisgeach ciùil is sàr-dhuine.
Nuair a bha mi òg fhathast, bha deagh charaid agam Gillian. Thàinig sinn tron Fhèis còmhla, agus fhuair sinn an craic còmhla tric gu lèor anns na samhraidhean goirid buan sin eadar deireadh na sgoile agus mus do thòisich sinn a’ dol an-sàs gu cruaidh san t-saoghal.
Cha robh an eòlas ciùil agam ro fharsaing aig aon aois sin, cha robh e a’ dol beagan nas fhaide na Runrig is Meat Loaf is Jimmy Shand aig an àm sin (cò dh’iarradh an còrr? canaidh feadhainn) ach beag air bheag bha mi air ionnsachadh mu Bob Marley is Marvin Gaye, agus bha mi an còmhnaidh gu math deònach èisteachd ri beachdan o charaidean gu h-àraid iadsan a bha fada na bu “cool” na bha mise.
Mar sin nuair a bha sinn a-mach airson cuairt, ma dh’fhaoidte dhan Mharket Bar ann an Inbhir, thug Gillian orm ‘The Best of Bill Withers a cheannach ann an HMV Iairson £3.99. Cha robh mi air ainm a chluinntinn roimhe, ach bha i gu math làidir den bheachd gum bu chòir dhomh an clàr seo a cheannach agus sin a rinn mi. Bidh mi an-còmhnaidh taingeil airson sin, gun do chuir mi eòlas air an neach-ciùil onaireach, bhrìghmhor, ghasta seo.
Chan eil mi air Gillian (a tha na neach-ciùil onaireach, brìghmhor, gasta cuideachd) fhaicinn gu ceart o chionn fhada ach tha mi an-còmhnaidh a’ smaoineachadh oirre a h-uile turas a dh’èisteas mi ris a’ cheòl aig Bill Withers. ‘S mathaid gum bi
1. Ain’t No Sunshine
Tha siorraidheachdan anns an òran seo. Nan do dh’fhiosraich thu briseadh-cridhe riamh na do bheatha, tha a h-uile dìomb is eu-dòchas ri chluinntinn ann, ach cuideachd am mì-chìnnt agus an cràdh. Chan eil cus eile ri ràdh mu dheidhinn, tha e dìreach beagan nas fhaide na dà mhionaid ann am fad air a’ chlàr, agus tha e a’ cantail na dh’fheumas e. Bhriseadh e ann an dà leth thu nan robh e nas fhaide.
2. Grandma’s Hands
Airson clann nan naochadan, chuir a’ mhòr-chuid againn eòlas air an t-sampall a nochd anns an òran “No Diggity” le Blackstreet, air a riochdachadh le Dr Dre. Tha an cruth air a’ chlàr snog, a’ bruidhinn air cuimhneachan Bhill air a seanmhair a’ bualadh bois anns an eaglais, a’ toirt comhairle do bhoireannaich òga sa bhaile, agus a’ dìon Bill o smachd athar, ach airson am buaidh as motha fhaighinn às feumaidh tu èisteachd ris an tionndadh air Live At Carnegie Hall. On a chaochail mo sheanmhair Màiri, tha an t-òran seo a’ tighinn gu cuimhne glè thric. Mar a chanas Bill “A lot of people come up to me and say man, I dug my grandma too.”
3. Harlem/Cold Baloney
Tha an clàradh air fad o Charnegie Hall a’ nochdadh cho èirmseach, cho èibhinn agus cho math ’s a bha e mar neach-aghaidh air còmhlan-ciùil. Tha rudeigin cho cool mun dòigh sa bheil e a’ cantail ‘cat’ ri daoine. Tha e doirbh a chreid nach do thog e giotar mus robh e 29 (cha robh e seinn gu poblach no air òran a sgrìobhadh), bha e air a bhith sa chabhlach Ameireaganach agus ag obair a’ cur taigh-beaga a-steach gu pleanaichean, thàinig a’ chiad chlàr Just As I Am a-mach nuair a bha e 33, agus cha mhòr gun do dh’fhàg e gnìomhachas a’ chiùil gu tur ann an 1985 aig aois 47 nuair a dhiùlt e cùmhnant eile a shoighneadh le companaidh sam bith. Seo fear aig nach robh ùidh ann a bhith a’ ceannach an t-saoghail aig prìs sam bith. A-rèir coltais, ’s e a’ bhuille mu dheireadh a bh’ ann gun do chuir Columbia a-mach clàr le Mr. T an àite clàr Bhill!
4. Lean On Me
Ged nach biodh e a’ dol air chuairt ach glè ainneamh agus cha robh e a’ cur a-mach ceò lean cliù Bhill tro shampladh ann an R&B is Rap, daoine a’ dèanamh nan tionndaidhean aca fhèin agus Lean On Me a’ nochdadh anns a h-uile dara sanas-reice. Tha an t-òran seo air a bhith ga chlàradh leis a h-uile neach, fiù ’s Glee air ais anns na làithean dorcha sin. Tha a h-uile duine eòlach air achachan eil e air a chluich ro thric gu bheil thu searbh dheth, agus ann an dòigh, faodaidh tu an t-òran seo a chumail a’ dol airson uairean a thìde, tha e a’ togail ’s a’ togail agus a’ cur an cèill gu bheil sinn uile feumach taic àm air choireigin.
Mar a thug mo charaid dhomh eòlas air Bill o chionn bhliadhnaichean roimhe, bidh an t-òran seo nam chuimhne gu bràth o thuras rathaid eadar Glaschu agus Dùn Èideann, a’ toirt lioft do charaidean còire eile ’s iad a’ dol gu consairt Runrig. Sheinn sinn seo a-rithist ’s a-rithist, ged a bha Bruce is na Dòmhnallach ann an deagh fhonn, ’s e òran Bhill a thug toileachas as motha dhomh air an M8 agus gus an latha an-diugh. Seo Bill a’ nochdadh aig tribute dha o chionn bliadhna no dhà, a’ faicinn an spèis a tha aig daoine de gach aois dhan duine agus dhan cheòl aige. Tha an t-òran seo air beatha ùr fhaighinn uair eile leis an t-suidheachadh èiginneach aig a’ Chòrona-bhìorais agus bheir e comhfhurtachd do dh’iomadh neach airson iomadh bliadhna fhathast. ‘S e òran buan a th’ ann.
5. Still Bill
‘S e an rud as prìseilie dhomhsa mu dheidhinn ceòl Bhill gu bheil e a’ rannsachadh dè tha e a’ ciallachadh a bhith nad fhear san t-saoghal. Cò ris a tha e coltach a bhith nad dhuine, nad athair, nad leannan, nad ogha, nad shaighdear (I Can’t Write Left Handed), nad mhac – ann an cuid de na h-òrain, tha e ag innse sgeulachdan dhaoine àbhaisteach, agus cha mhòr gun fhiosta gan leudachadh is gan togail an-àird mar shailm. Chan eil an t-eagal air rudan dorch, rudan pianail a chur an cèill, (èist ri Better Off Dead! a bhios a’ crìochnachadh le fuaim urchair!) ach tron cheòl agus tro na briathran tha e follaiseach gu bheil sruthan làidir de cheartas agus gràdh a’ ruith tron duine is an obair aige. Nuair a bhruidhneas sinn air fireannachd agus na h-eisimpleirean bu chòir dhuinn sealltainn dhan t-saoghal, cha tèid sinn fada ceàrr le Bill Withers.
Ann an iomadh seadh ’s e a bheatha fhèin an t-òran a b’ fheàrr a rinn Bill riamh agus tha an dà chuid, ìrisleachd agus comas a’ nochdadh anns an fhiolm Still Bill o 2009. Bheir e blàthachadh dhan a’ chridhe as fhuaire.
Fhuair Bill Withers bàs le trioblaidean cridhe aig aois 81 ann an Los Angeles Diluain. Dh’ainmich a theaghlach e mar “Fear aonarach le cridhe a bha ga iomain gus ceangal ris an t-saoghal”. Anns na làithean seo far a bheil sinn uile aonranach, feumaidh sinn ar n-iomain fhèin gus na ceanglaichean sin a dhèanamh.
Tha mi an dòchas gun còrd na h-òrain seo riut, thoir an aire ort fhèin.
Powered by WPeMatico
