‘Buaidh is piseach’ – Comhdháil faoi Ghaeilge na hAlban #gaidhlig #gaeilge

Le Oifigear Gàidhlig

Reáchtáil meitheal machnaimh Pharlaimint na hAlban Scotland’s Futures Forum comhdháil faoi Ghaeilge na hAlban ar 6ú Nollaig. Is é ‘Buaidh is piseach – Scotland 2030: Gaelic – what would success look like?’ a b’ainm di. B’é aidhm ná comhdhála breathnú ar aghaidh ar an áit a d’fhéadfadh agus ba cheart a bheith ag Gaeilge na hAlban in … Leugh an corr de ‘Buaidh is piseach’ – Comhdháil faoi Ghaeilge na hAlban #gaidhlig #gaeilge

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Tàladh Na Mara

Le Alistair Paul

Sgeulachd goirid le Alistair

Dh’iarr i air luchd frithealaidh an àite an t-seithir aice a chur mu choinneamh na h-uinneige is chuireadh i seachad na h-uairean a’ coimhead a-mach an sin gu muir, na sùilean aice ag obair thar fàire is stuagh; air ais air adhart; air ais is air adhart. ‘Seo na pileachan agaibh Mhòr m’eudail.’ chanadh na nursaichean. Ghnogadh i a ceann gun a sùilean a thoirt far an t-seallaidh roimhpe. No; ‘An e mince no iasg a ghabhas sibh an dùigh?’ ‘Iasg a ghabhas mi.’ Dhèanadh i faite-ghàire gun fhacal eile a radh. Cha b’ e gun robh i mì-mhodhail, dìreach gun robh i fa leth na dòigh bho chàch. B’ ainneamh a bhiodh i an cuideachd nan luchd còmhnaidh eile.

‘Mam. Tha mi an seo’. B’ e a nighean, Ruth, aig dòras an t-seòmair aice. Chiadh Ruth a-null gu a màthair is shuidhe i air an t-seatheir ri taobh. Airson tiotan thàinig Mòr air ais gu làthearachd an rùim bhig. Thog i a sùilean. ‘Ruth!’ A-mach às na trì pàistean a bh’ aice na beatha; sin mac is dithis nighean; b’ e Ruth an aon dhiubh a thadhailadh air Mòr gu cunbhalach. B’ ise a b’ fhaisge dhi. B’ ise a bu choltaiche rithe. Dh’fhan an dithis an uair sin nan tost greis a’ coimhead a-mach air an uinneig gun fhacal eadorra.

Thug Ruth am fòn aice a-mach às a pòcaid. ‘Tha Tòmas air toiseachadh aig an oilthigh.’ thuirt i. Sheall Mòr air dealbh a h-ogha air a fòn; esan air a chuairteachadh le daoine òga eile, uile le smigean air am beòil is boillsgeadh nan sùilean. ‘Tha coltas toillichte air.’ Thuirt i. Bha na bloighean de chòmhradh sin, eadar nighean is màthair, nam boinneagan solais anns an dubharachd; seudan; mar na meanbh chreutairean bruichneach a nochdas am maise tiotan ann an doimhneachd a’ chuain mus meath iad dhan dorachadas às ùr.

Bha tòrr faileasan gam falach san dorchadas. B’ e athair Thòmais fear dhiubh sin; fear a thàinig is a ghin leanamh ann an broinn Ruth, ach nuair a thàinig suarachas an duine am bàrr fhuair i cuidhteas e. B’ e sinn an seòrsa tè a bh’ínnte; tè laidir na h-inntinn nach seasadh ri droch-dhìol. Bha i mar a màthair san t-seagh sin. Carson a-rèiste a sheas a mathar ri 40 blidhna de shuarachas bho h-athair; faileas eile. A rèir na mòr-chuid b’ e athair math a bh’ anns an duine aig Mòr; fear a chuir seachad a bheatha a’ cosnadh do a theaghlach. Ach s’ e an fhirinn gur e fear eudach a bh’ann a chum fo smachd teann a bhean is gun do chuir ise seachad a beatha posda fo bhràighdeanas dha. Cha robh ceist gum biodh i an cuideachd fireannach eile uair sam bith gun esan a bhith còmhla rithe. Bu ghann a gheibheadh i fiù’s cead a dhol a mach còmhla ri a caraidean.

Neònach, bu tric a smaoinicheadh Ruth, mar gur e ar pàrantan na daoine as fhaisge oirnn ach gur iad as lugha as aithne dhuinn. B’ e seanchas na màthar an aon sgeul a lean ri Mòr cho fhàd ’s a b’ aithne do Ruth, tè a dh’fhritheil feumlachdan a teaghlaich. An robh a màthair ann fiù ’s mus robh i posda. Nan robh cha b’ aithne do Ruth cò i. Ro fhadalach airson faighneachd.

‘Tha mi air a bhith a’ clìoradh cuid dhen stuth san ataig’. Bha Ruth air a guth a thogail.

‘Cha fheum thu èigheachd Ruth!’

Thog Ruth poca phlaistig bon làr is chàraich i ri taobh a màthar e. ‘Seall na fhuair mi. Seann chòta no rudeigin. Chaidh fhalach an sin fo bhrat. Carson a dh’fhalaicheadh cuideigin an sin e?’ Thug Ruth pòg do a màthair i thog i oirre a dh’íonnsaigh an dorais.

Thàinig guth fann a màthar às a dèidh: ‘Tapadh leat a ghraidh. Is tus an aon duine a thuig cò mi.’

‘Cha bu luaithe a bha Ruth a-mach air an doras na shìn Mòr a corragan a-steach dhan phòca gus an do bhean iad ris a’ bhian mhìn na bhroinn.

********

B’ e an ath mhadainn a fhuair Ruth an gairm don dachaigh-cùraim. Thug an nurs a-steach i. ‘Am bu mhath leibh ur màthair fhaicinn?’ thuirt i ri Ruth.

‘Bu mhath’.

An sin, air an leabaidh, bha a’ bhodhaig na sìneadh, ach cha b’ e Mòr a bh’ ann ach craiceann falamh. Thog Ruth am poca plastaig falamh bhon làr is chuir is na pòcaid e. Chaidh a-null dhan chladach is sheas i an sin a’ coimhead a-mach gu muir. Thog i dòrnag. Dh’fhairicheadh i suailichean a` luasgadh is sruthan a’ cuairteachadh. Dh’fhairicheadh i blàthachadh gathan na grèine. Dh’fhairicheadh i tarraing na gealaich. Bha Ruth cotlach ri a màthair. Chunnaic i faileas san uisge. Tonn a’ leum. ‘S dòcha. Creutair a’ mireadh san fhairge. ‘S dòcha.

Share


Tadhail air

Powered by WPeMatico

Às na Freumhan

Le lasairdhubh

Còmhdach meadhanachTha mi air mo dhòigh ghlan innse gum bi an leabhar eachdraidh ùr agam, Às na Freumhan: Eachdraidh air Iomairt na Sgoileadh Gàidhlig ann an Dùn Èideann 1998–2011, a’ dol dhan chlò-bhualadair an ath sheachdain, agus a’ tighinn a-mach an clò fo sgèith Chlò Ostaig ann am meadhan a’ Ghearrain am bliadhna. Bidh sinn a’ cur an leabhair air bhog, an dà chuid ann an Dùn Èideann agus anns an Eilean Sgitheanach, goirid an dèidh sin, agus sgaoilidh mi fios mu sin an seo an ceartuair, ach anns an eadar-àm, seo an còmhdach! Nan suidhe clì gu deas: Lili McShea, Chantelle Steele agus Bronwen Stahl aig fosgladh Bhun-sgoil Taobh na Pàirce ann an 2013. Dealbh le Neil Hanna. Mo mhìle taing do Richard Cox a stiùir am pròiseact seo. Deasaiche na b’ fheàrr chan iarradh tu!!


Tadhail air Air Cuan Dubh Drilseach

Powered by WPeMatico

Rèilichean gu port-adhair Ghlaschu mu dheireadh thall? #gàidhlig

Le alasdairmaccaluim

Tha e coltach gum bi e comasach a dhol gu Port-adhair Ghlaschu air rathad-iarainn mu dheireadh thall ann am 2025.

-LW

Busaichean a’ Phuirt-adhair – dh’fhaodte gum faigh iad an cuid P45s ann an ùine nach bi ro fhada!  

Tha Ceannardan Comhairle Ghlaschu agus Comhairle Rinn Friù air aontachadh air pasgan maoineachadh gus slighe-trama a thogail eadar Stèisean Sràid MhicIlleMhòire ann am Pàislig agus Port-adhair Ghlaschu. Feumaidh na làn chomhairlean bhòtadh air seo fhathast, ach tha mi an dùil is an dòchas gun aontaich iad.

Ma thèid an loidhne a thogail, bhiodh daoine a’ dol gu Pàislig air an trèana agus an uair sin, a’ dol air trama bhon stèisean dhan Phort-adhair.

A bharrachd air an sgeama bheag seo, thathar gu bhith a’ dèanamh sgrùdadh comais (feasibility study) air slighe-trama nas motha a thogail bhon phort-adhair air adhart gu Rinn Friù (am baile as motha ann an Alba aig nach eil ceangal rèile), ionad seopadaireachd Braehead, ‘Rionnag a’ Bhàis’ (Osbadal  a’ Chinn a Deas) agus a-steach gu meadhan Ghlaschu taobh Bhaile Ghobhainn.

’S e slighe-trama gu math goirid a bhios ann dhan phort-adhair – nas lugha na dà mhìle. Bhiodh an loidhne air fad gu Glaschu air a bheilear a’ beachdachadh mu 12 mìle uile gu lèir.

San ùine fhada,  chanainn gum feumar an loidhne air fad a thogail airson a bhith ciallach gu h-eacanomaigeach.  Tha tòrr chosgaisean ruith ann airson siostam thramaichean a tha a cheart cho àrd airson siostam beag  biodach ’s a bhiodh iad airson siostam nas motha. Feumaidh depot, goireasan càraidh is glanaidh, luchd-obrach agus tòrr a bharrachd a bhith ann mar eisimpleir.  A bharrachd air seo, ged a tha ceanglaichean bus, rèile no tasgaidh gu puirt-adhair daonnan gu math daor dhan luchd-siubhail, chan urrainnear cus iarraidh airson turas trama cho goirid – gu h-àraidh ma bhios agad ri tiocaid trèana  a cheannach cuideachd no tiocaid a cheannach a bhios a’ gabhail a-steach an dà-chuid trèana is trama.

Tha seo a’ togail cheistean inntinneach mun sgeama.

Ma tha e coltach gum bi slighe-trama a’ phuirt-adhair na loidhne ghoirid air leth agus nach tèid i dad nas fhaide, ghabhadh teicneòlas nas sìmplidh is nas saoire a chleachdadh na teicneòlas. Tha sgeama ann an Coventry an-dràsta mar eisimpleir gus slighe-trama a chur air dòigh a’ cleachdadh teicneòlas Very Light Rail. Bhiodh seo gu math saor. Le VLR, tha na tramaichean agus an trac nas aotruime agus tha iad a’ ruith air bataraidhean seach air uèirichean mar eisimpleir.

0_Screenshot-2019-09-06-at-095823

Dealbh de na tramaichean a dh’fhaodadh a bhith aig Coventry a dh’aithghearr

Ma tha ìre dè chinnt ann gun tèid an loidhne a leudachadh gu Glaschu, ge-tà, bhiodh e na b’ fheàrr a togail a’ cleachdadh teicneòlas àbhaisteach nan tramaichean.

Tha e cudromach gum bi cinnt ann air na ceistean seo mus tèid an sgeama air adhart. Bhiodh e daor is doirbh an loidhne a leudachadh ma thèid teicneòlas “Rèile Fìor Aotrom” a chleachdadh oir cha bhiodh e freagarrach airson slighe-trama mhòr fhada gu Glaschu agus dh’fheumadh iad cha mhòr tòiseachadh as ùr le trac ùr, tramaichean ùr, uèirichean ùra agus tòrr mòr obrach gus pìoban agus càballan a ghluasad. Air an làimh eile, mas e is gun rachadh an loidhne a thogail mar shlighe-trama àbhaisteach agus nach rachadh a leudachadh, bhiodh e gu math cosgail a ruith agus is dòcha gun cailleadh i tòrr mòr airgid.

Ged a tha na ceistean seo fhathast ann, tha mi gu math dòchasach gun tèid loidhne-trama air choireigin a thogail dhan Phort-adhair agus tha mi air mo dhòigh glan leis an naidheachd.

Cha robh mi daonnan cho cinnteach gun ruigeadh rèilichean am port-adhair, ge-tà, oir seo an treas sgeama.

An toiseach, bha GARL ann – Glasgow Airport Rail Link.  Chaidh bile tro Phàrlamaid na h-Alba ann an 2006 gus an loidhne seo a thogail ach chuir Riaghaltas na h-Alba às dhan phròiseact ann an 2009 mar thoradh air cor na h-eaconamaidh. ’S e rathad-iarainn àbhaisteach a bhiodh ann an seo le trèanaichean a’ ruith bho Stèisean a’ Mheadhain ann an Glaschu dhan Phort-adhair air meur-loidhne ùr bho Phàislig.

An uair sin, bha moladh ann gum biodh trèan-tramaichean ann. ’S e a th’ ann an trèan-trama ach carbad rèile a tha a’ comasach air ruith an dà chuid air rathaidean-iarainn agus air slighean-trama. An àite a bhith a’ togail rathad-iarainn ùr eadar Pàislig agus am port-adhair, bhiodh slighe-trama ùr ann na àite. Bhiodh an trèan-trama a’ dol air an rathad-iarainn àbhaisteach eadar Glaschu agus Pàislig agus an uair sin a’ dol air an loidhne trama dhan Phort-adhair. Cha deach seo aontachadh aig a’ cheann thall, ge-tà. Bha e na bu chosgaile na bhathar an toiseach, tha an teicneòlas fhathast caran ùr ann am Breatainn agus tha trioblaidean air a bhith aig an sgeama pìleat airson trèan-tramaichean ann an Sheffield. A rèir coltais, bhiodh e a’ ciallachadh cuideachd nach gabhadh an uiread de thrèanaichean àbhaisteach a ruith eadar Glaschu is Pàislig tuilleadh.

Cha bhi an loidhne ghoirid a thathar a’ moladh an-dràsta cho math ri GARL no ris an trèana-trama, ach mas e is gun tèid an loidhne air fad eadar Pàislig, am Port-adhair, Rinn Friù agus Glaschu air adhart, bidh e fada nas fheàrr.

Alasdair


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

Bliadhna mhath eile ’son na Gàidhlig. Well done everybody!

Le Neil McRae

Well a chàirdean, b’ e bliadhna mhath a bh’ ann an 2019 airson na Gàidhlig, cha ghabh sin aideachadh air dòigh sam bith.

Bidh an roghainn agaibh fhèin, tha Gilleasbuig deimhinne às, ach seo feadhainn dhe na fìor lowlights a bu mhò chòrd ri Gilleasbuig chòir ’sa bhliadhna a chaidh seachad …

Latha Chànain Eòrpach Sona Dhuibh!Tha Riaghaltas na h-Alba a chur fàilte

Plana


Tadhail air Gilleasbuig Aotrom

Powered by WPeMatico

Boris MacIain agus Bòrd na Gàidhlig – saoil a bheil iad càirdeach?

Le Neil McRae

Hey a chàirdean, is fhada bhon uair sin!

Bithidh fios agaibh uile, tha Gilleasbuig deimhinne às, gu bheil prìomh mhinistear ùr againn a tha cosnadh cliù nach beag is àrd-mholadh às leth na Rìoghachd Aonaichte.

Fear a tha uabhasach comasach air na meadhanan sòisealta a chur gu feum, tha e coltach. Ach bhuail e Gilleasbuig gu bheil an teachdaireachd aige a’ coimhead caran familiar na


Tadhail air Gilleasbuig Aotrom

Powered by WPeMatico

STEALL 05!

Le lasairdhubh

Steall5Tha mi toilichte a ràdh gu bheil STEALL 05 a-mach a-nis leis an ath chaibideil de An Luingeas Dorcha air Fàire na broinn! Gheibh sibh leth-bhreac an seo. B’ e deagh phrèasant Nollaige a bhiodh ann, ma tha sibh, coltach riumsa, ann an èiginn agus fhathast a’ lorg phrèasantan.

Cuideachd, bu chòir dhomh innse gum b’ e seo a’ chaibideil mu dheireadh de ALDAF a nochdas ann an STEALL. Tha mi ag iarraidh mo mhìle thaing a thoirt do mhuinntir CLÀR airson a’ chothruim seo a bhith a’ foillseachadh na nobhaile agam gu sreathach. B’ e probhadh inntinneach a bh’ ann gun teagamh, agus bhiodh e uabhasach math a chluinntinn bho leughadairean STEALL ciamar a bha e a bhith a’ leughadh nobhail anns an dòigh seo.

Ach na biodh dragh oirbh; tha mi fhathast ag obair air ALDAF! Tha mi suas gu caibideil deich ann an dreach, ach chan eil mi idir faisg air crìochnachadh. Tha i a’ dol a bhith mòr, ach ’s e deagh rud a bhios ann an sin, tha mi an dòchas. Cumaidh mi naidheachd ribh mun adhartas agam an seo.


Tadhail air Air Cuan Dubh Drilseach

Powered by WPeMatico

Gaoth a Tuath

Le Alistair Paul

Duanag a fhreagras air an ràith.

Chaidh tìr fo gheas dhut
Reòth thu talamh
Reòth thu tìm
Gun fhiosta dhomh
Bha thu nam chuideachd
Èaladh air mo chùl
Meòir air m’ amhaich
Biorg nam chraicreann
Bheòthaich thu m’ aigne
Le cagar nam chluasan
Gealladh a’ gheamhraidh
Seanachas na faiche bàine
Mac-shamhla macanta
Do fhìor ghnè
Flinn riaslach
Mu mo chasan
Eòin air am pasgadh
Ris na creagan
Bileag a’ lubadh
Ro d’anail chranndaidh
Mac-talla na dìthreibh
Deò bhiastan cèin
Cuan glas-chridheach
Coigreach an fhàsaich
Air allaban gu deas
A chaidh air dìochùimhne
Bhon uiridh

Share


Tadhail air

Powered by WPeMatico