From mighty Okes….. Iomairtean rèile ann an Kernow agus Devon

Le alasdairmaccaluim

Dh’aithris mi bho chionn ghoirid air ath-fhosgladh rathad-iarainn Dartmoor bho Exeter gu Okehampton. Chaidh seo a mhaoineachadh tro phrògram “ath-thionndadh Beeching” aig Riaghaltas na RA.

Ach gu h-eachdraidheil, chùm an loidhne a’ dol dhan iar-thuath gu Porthbud (Bude) anns a’ Chùirn agus gu deas gu Tivertson agus Plymouth ann an Devon.

Seo mapa de chùisean mar a tha iad a-nis:

Agus seo mapa le cùid de na molaidhean leudachaidh.

(Ainmean Còrnais an toiseach sa Chùirn, ainmean Beurla an toiseach ann an Sasainn_

Tha deagh sheansa gun tèid an loidhne gu Tiverton ath-fhosgladh sa mheadhan-ùine. Tha taic na comhairle ris agus tha iad an dùil airgead fhaighinn bho luchd-leasachaidh thaighean ùr air a shon. Cuideachd, chan eil loidhne ro fhada a bhios innte – dìreach 5.5 mìle.

Chosgadh e tòrr a bharrachd an loidhne bho Thiverton gu Okehampton ath-fhosgladh ach dh’fhaodte gum feumar fhosgladh a-rithist latha de na làithean mar thoradh air atharrachadh na gnàth-shìde.

Aig an àm seo, feumaidh trèanaichean eadar Exeter agus Plymouth a dhol air an Dawlish Wall, far a bheil an loidhne air balla an cois na cladaich. Chaidh a sgrìos ann an stoirm ann an 2014 agus thug e mìosan mòra ath thogail. A bharrachd air seo, ’s ann tric a bhios an loidhne dùinte nuair a tha a’ mhuir àrd. San fhad ùine ma tha, tha a h-uile coltas gum bi feum air loidhne Okehampton-Tiverton-Plymouth mar diversion oir tha fios gum bi a’ mhòr-loidhne dùinte nas trice san àm ri teachd.

A bharrachd air na loidhnichean seo ann an Sasainn, tha iomairt ann gus loidhne Okehampton ath-fhosgladh gu seann cheann na loidhne ann am Porthbud/Bude anns a’ Chòrn. ‘S e pròiseact mòr cosgail a bhiodh seo – rathad-iarainn de mu 20 mìle a dh’fhaide. Chosgadh seo na ceudan de mhìltean agus chan eil ach 10,000 duine a’ fuireach ann am Bude fhèin (agus 2,500 air an aon stèisean eile air an loidhne – Holsworthy) is mar sin, ‘s e “iarraidh mòr” a th’ ann mar a chanas iad.

Ach chan eil sin a’ cur dragh air Connect Bude, an iomairt airson ath-fhosgladh. Chan eil a’ Chòrn a Tuath air an lìonra rèile a tuath aig an àm seo agus bhiodh seo air leth feumail airson ceann a tuath na dùthcha san fharsaingeachd. Nam biodh Seanadh Còrnach ann – mar a tha tòrr dhaoine ag iarraidh, tha fios gum biodh seo àrd air an liosta de leasachaidhean bun-structar.

Nollaig Chridheil a h-uile duine!

Alasdair


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

Eugsamhlachd ann an Saoghal na Gàidhlig

Le lasairdhubh

Tha e soilleir gu bheil an deasbad ann an iomairt na Gàidhlig air a dhol a dh’àite gu math dorcha o chionn greis. Tha sealladh agus modh conaltraidh air èiridh nar n-iomairt a nì, ma leigeas sinn leotha, fada a bharrachd cron na feum. Mar sin, gus sealladh agus modh conaltraidh nas cothromaichte agus nas ion-ghabhalta a bhrosnachadh, tha mi fhìn is cuid dhem cho-obraichean air an seiminear shìos a chur air dòigh:

Anns an t-seiminear, bithear a-mach air ceithir ceistean co-cheangailte:

  • Dè tha ag obair ann an iomairt na Gàidhlig an-dràsta, agus ciamar a thèid togail air an t-soirbheas seo anns an àm ri teachd?
  • Ciamar a thig sinn còmhla gus na diofar choimhearsnachdan Gàidhlig againn uile a neartachadh?
  • Ciamar a thogas sinn iomairt airson na Gàidhlig a bhios an dà chuid fosgailte agus eugsamhail?

Gu pearsanta, tha mi gu sònraichte draghail gu bheil an tuigse ùr, dhorcha seo air sgaraidhean a chruthachadh ann an saoghal na Gàidheal a bhios an dà chuid a’ lagachadh èifeachd ar n-iomairt mar ghluasad sòisealta, bonn-a-nìos, ach cuideachd, a’ dùnadh a-mach cuid a Ghàidheil o mheadhan na h-iomairt a rèir fheartan pearsanta mar àite-fuirich, cinneadh is gineil. Tha mi a’ creidsinn gum b’ e dosgainn mhòr a bhiodh ann dhan iomairt againn nan gabhamaid ris na sgaraidhean seo.

Chan eil brìgh sam bith anns an t-sealladh ‘suim-neoni’ a tha air fàs cho bitheanta nar measg o chionn greis, am beachd gun dèan leasachadh anns an dàrna coimhearsnachd cron no dìmeas air coimhearsnachdan eile ann an dòigh air choreigin. Chan ann mar sin a bhios gluasadan sòisealta ag obair idir.

’S e neart a th’ ann eugsamhlachd. Mar a thuirt iomairtiche cànain rium corra sheachdain air ais: cha bu chòir dhuinn uile a bhith a’ sabaid an aghaidh a chèile airson slis nas motha dhen phaidh; bu chòir dhuinn a bhith a’ sabaid còmhla, ri guaillibh a chèile, airson paidh nas motha dhuinn uile.

Thigibh ann!


Tadhail air Air Cuan Dubh Drilseach

Powered by WPeMatico

Fios naidheachd: Comataidh air rannsachadh a chur air bhog mu àrdachadh air ìre nam bhàsan a bharrachd

Le Oifigear Gàidhlig

Tha Comataidh Ath-shlànachadh COVID-19 air rannsachadh a chur air bhog mun àrdachadh air an ìre de bhàsan a bharrachd (excess deaths) ann an Alba bho thoiseach a’ ghalair mhòir-sgaoilte. Tha fios a chaidh fhoillseachadh le Riaghaltas na h-Alba a’ leigeil fhaicinn gu bheil an ìre de bhàsan ann an Alba 11% seachad air a’ chuibheas … Leugh an corr de Fios naidheachd: Comataidh air rannsachadh a chur air bhog mu àrdachadh air ìre nam bhàsan a bharrachd

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Seanchas le Magaidh Smith

Le Gordon Wells

Maggie (2)“Bhuail e mi nach eil cruinneachadh de sheanchas a tha a’ buntainn ri Sgìre nan Loch an àite sam bith, is gum bu chòir dhomh cuid aca a thoirt cruinn agus mar a bha sa chleachdadh bho chionn fhada an aithris. ‘S e bha nam amharc gum biodh iad ri làimh dha daoine òga a tha ag iarraidh an aithris aig a’ Mhòd, no aig a bheil ùidh ann am beatha anns an sgìre bho chionn fhada”.

Magaidh Smith explains how the need for a collection of traditional tales from the Lochs district motivated her to record some in the old style. They might be useful for young people entering the Mòd, or who are interested in the traditional life of the area. We’re delighted that she offered them to Island Voices to place online. They will also contribute to the Stòras Beò collection.

Here she retells the story of Calum Bàn, Tacksman of Laxay, from her own knowledge of oral tradition.

You can access a wordlinked transcript on Clilstore with the video embedded here: https://multidict.net/cs/10037

Here she brings back to Gaelic life a story from William Cummings’ edited collection “Family Traditions: John Macleod, 11 Melbost”.

You can access a wordlinked transcript on Clilstore with the video embedded here: https://multidict.net/cs/10036


Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean

Powered by WPeMatico

Catrìona Mhoireach

Le comanngaidhligghlaschu

Murchadh MacPhàrlain, Bàrd Mhealboist

Bi an ath choinneamh de Chomann Gàidhlig Ghlaschu againn oidhche Dhiardaoin sa tighinn, 7.30f.  Bidh Catrìona Mhoireach a’ tighinn thugainn a bhruidhinn air Murchadh MacPhàrlain: Bàrd Mhealboist. Tha sinn a’ dèanamh fiughair mhòr ris an oidhche seo agus tha sinn an dòchas gun urrainn dhuibh a bhith ann. Chithear fiosrachadh, gu h-ìosal mu ciamar a cheanglas sibh ris a’ Zoom.

Àm: 7.30f, Diardaoin 16ᵐʰ dhan Dùbhlachd
Àite: Coinneamh tro mheadhan Zoom. Facal-faire: 540424
Cànan: Gàidhlig

Our next lecture, this coming Thursday, will be from Catriona Mhoireach on Bàrd Mhealboist. This lecture will be in Gaelic and we hope you can make it along. Zoom joining details follow below.

When: 7.30pm, Thursday 16th December
Where: Via Zoom meeting. Password: 540424
Language: Gaelic

Tadhail air Comann Gàidhlig Ghlaschu

Powered by WPeMatico

2021 An Dùbhlachd: Turraisg gheal na Nollaig / Dec. White Christmas Pudding

Le seaboardgàidhlig

Turraisg gheal na Nollaig / White Christmas pudding

Taing do Janet, caraid dhomh ann an Liverpool, airson an reasabaidh seo. Rinn i an turraisg shònraichte seo do bhuidheann chàirdean gach Nollaig fad bhliadhnaichean, agus am bliadhna fheuch mi fhìn oirre – agus bha i blasda fhèin! Tha i math mar roghainn eile ma bhios tu sgìth den turraisg na Nollaig àbhaisteach, agus tha i fada nas fhasa ri dèanamh. Ach tha i ceart cho sàthach!

Grìtheidean (do mu shianar)

150 gr spuinnse thioram (leithid trifle no cèis flan), air a briseadh ann am pìosan glè bheag

1 no 1 ½ tiona orainsearean mandarin, gun sùgh!

75 gr measan tioram measgaichte

100 gr siristean glace

50 gr cnòthan-almoin bleithte

50 gr siùcar-fùdair

50 gr ìm, air a bhogachadh

1 spàin-bhuird sherry

Dòigh

Buail an t-ìm agus an siùcar gus am bi iad nan uachdar agus paisg na cnòthan-almoin a-steach dhan mheasgachadh. Cuir an sherry ris.

Measg a-steach, beag air bheag, na pìosan spuinnse, na measan tioram agus na siristean.

An uair sin cuir an darna leth de na h-orainsearan mandarin (air an deagh thraoghadh!) ris, agus measgaich gu math a-rithist. Thèid na pìosan a bhriseadh – tha sin ceart gu leòr, bheir iad taiseachd dhan mheasgachadh.

Aig an deireadh cuir an leth eile de na mandarins ris, gu cùramach, gus nach bris iad seo.

– Ma bhios am measgachadh ro thioram, cuir barrachd mandarins ris; agus ma bhios e ro fhliuch, barrachd spuinnse. Feuch blasad agus cuir barrachd siùcair no measan ris ma thogras tu, a-rèir do bhlais fhèin.

Cuir ann am bobhla-milseig e agus brùth am measgachadh sìos. Cuir film-còmhdachaidh air an uachdar agus fàg tron oidhche anns an fhrids e.

Mus cleachd thu an turraisg, tionndaidh a-mach air truinnsear i, agus sgeadaich i le “sneachd” siùcair-fhùdair agus measan no dearcan air a’ mhullach, no cuileann, agus ith le uachdar no reòiteag i. No ma bhios tu ag iarraidh turraisg fìor gheal, faodaidh tu a còmhdachadh le uachdar dùbailte no uachdar air a bhualadh.

Nollaig chridheil dhuibh uile!

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

White Christmas pudding

Thanks to Janet, a friend of mine in Liverpool, for this recipe. She made this special pudding for a group of friends every Christmas for many years, and this year I gave it a try myself – and it was delicious! It’s a good alternative if you’re tired of the regular Christmas pudding, and is much easier to make. But it’s just as filling!

Ingredients (for approx.. 6)

150 gr dry sponge-cake (e.g. trifle sponges, flan case), broken into very small pieces

1 or 1 ½ tins mandarin oranges, without the juice!

75 gr mixed dried fruit

100 gr glace cherries

50 gr ground almonds

50 gr icing sugar

50 gr butter, softened

1 tablespoon sherry

Method

Cream the butter and icing sugar and fold in the ground almonds. Add the sherry.

Gradually work in the sponge pieces, the dried fruit and the cherries.

Now add half the mandarin oranges (well-drained!), and stir well in. The pieces of mandarin will break up – that’s OK, as they give moisture to the mixture.

At the end add the rest of the mandarins carefully, so these don’t break up.

– If the mixture is too dry, add a few more mandarins. If it’s too wet, add more sponge. Taste it and add more sugar or fruit if wished, to your own taste.

Put into a pudding-basin and press the mixture firmly down. Cover the surface with cling-film and leave in the fridge overnight.

Before serving, turn out onto a plate and decorate with icing-sugar “snow”, and fruit or berries on the top, or some holly, and eat it with cream or ice-cream. Or if you want a completely white pudding, cover it all over it in double cream or whipped cream.

Merry Christmas!


Tadhail air seaboardgàidhlig

Powered by WPeMatico

2021 An Dùbhlachd: Turraisg gheal na Nollaig / Dec. White Christmas Pudding

Le seaboardgàidhlig

Turraisg gheal na Nollaig / White Christmas pudding

Taing do Janet, caraid dhomh ann an Liverpool, airson an reasabaidh seo. Rinn i an turraisg shònraichte seo do bhuidheann chàirdean gach Nollaig fad bhliadhnaichean, agus am bliadhna fheuch mi fhìn oirre – agus bha i blasda fhèin! Tha i math mar roghainn eile ma bhios tu sgìth den turraisg na Nollaig àbhaisteach, agus tha i fada nas fhasa ri dèanamh. Ach tha i ceart cho sàthach!

Grìtheidean (do mu shianar)

150 gr spuinnse thioram (leithid trifle no cèis flan), air a briseadh ann am pìosan glè bheag

1 no 1 ½ tiona orainsearean mandarin, gun sùgh!

75 gr measan tioram measgaichte

100 gr siristean glace

50 gr cnòthan-almoin bleithte

50 gr siùcar-fùdair

50 gr ìm, air a bhogachadh

1 spàin-bhuird sherry

Dòigh

Buail an t-ìm agus an siùcar gus am bi iad nan uachdar agus paisg na cnòthan-almoin a-steach dhan mheasgachadh. Cuir an sherry ris.

Measg a-steach, beag air bheag, na pìosan spuinnse, na measan tioram agus na siristean.

An uair sin cuir an darna leth de na h-orainsearan mandarin (air an deagh thraoghadh!) ris, agus measgaich gu math a-rithist. Thèid na pìosan a bhriseadh – tha sin ceart gu leòr, bheir iad taiseachd dhan mheasgachadh.

Aig an deireadh cuir an leth eile de na mandarins ris, gu cùramach, gus nach bris iad seo.

– Ma bhios am measgachadh ro thioram, cuir barrachd mandarins ris; agus ma bhios e ro fhliuch, barrachd spuinnse. Feuch blasad agus cuir barrachd siùcair no measan ris ma thogras tu, a-rèir do bhlais fhèin.

Cuir ann am bobhla-milseig e agus brùth am measgachadh sìos. Cuir film-còmhdachaidh air an uachdar agus fàg tron oidhche anns an fhrids e.

Mus cleachd thu an turraisg, tionndaidh a-mach air truinnsear i, agus sgeadaich i le “sneachd” siùcair-fhùdair agus measan no dearcan air a’ mhullach, no cuileann, agus ith le uachdar no reòiteag i. No ma bhios tu ag iarraidh turraisg fìor gheal, faodaidh tu a còmhdachadh le uachdar dùbailte no uachdar air a bhualadh.

Nollaig chridheil dhuibh uile!

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

White Christmas pudding

Thanks to Janet, a friend of mine in Liverpool, for this recipe. She made this special pudding for a group of friends every Christmas for many years, and this year I gave it a try myself – and it was delicious! It’s a good alternative if you’re tired of the regular Christmas pudding, and is much easier to make. But it’s just as filling!

Ingredients (for approx.. 6)

150 gr dry sponge-cake (e.g. trifle sponges, flan case), broken into very small pieces

1 or 1 ½ tins mandarin oranges, without the juice!

75 gr mixed dried fruit

100 gr glace cherries

50 gr ground almonds

50 gr icing sugar

50 gr butter, softened

1 tablespoon sherry

Method

Cream the butter and icing sugar and fold in the ground almonds. Add the sherry.

Gradually work in the sponge pieces, the dried fruit and the cherries.

Now add half the mandarin oranges (well-drained!), and stir well in. The pieces of mandarin will break up – that’s OK, as they give moisture to the mixture.

At the end add the rest of the mandarins carefully, so these don’t break up.

– If the mixture is too dry, add a few more mandarins. If it’s too wet, add more sponge. Taste it and add more sugar or fruit if wished, to your own taste.

Put into a pudding-basin and press the mixture firmly down. Cover the surface with cling-film and leave in the fridge overnight.

Before serving, turn out onto a plate and decorate with icing-sugar “snow”, and fruit or berries on the top, or some holly, and eat it with cream or ice-cream. Or if you want a completely white pudding, cover it all over it in double cream or whipped cream.

Merry Christmas!


Tadhail air seaboardgàidhlig

Powered by WPeMatico

Tha Loidhne Dartmoor air fosgladh – tha iomairt air tòiseachadh gus a leudachadh dhan Chòrn

Le alasdairmaccaluim

Dh’fhosgail rathad-iarainn ùr ann an Devon Disathairne sa chaidh.⁠⁠
⁠⁠
Seo “Rathad-iarainn Dartmoor” eadar Exeter agus Okehampton ann am Pàirce Nàiseanta Dartmoor. Loidhne a tha 14 mìle a dh’fhaid.⁠⁠
⁠⁠
Chaidh an loidhne a dhùnadh do luchd-siubhail bho chionn cha mhòr 50 bliadhna ach lean seirbheisean bathair gu na 2010an agus bha rathad-iarainn glèidhichte air pàirt den t-slighe cuideachd bho 1997 air adhart.

Bha a’ chomhairle ionadail agus ùghdarras na Pàirce Nàiseanta fada den bheachd gum bu chòir dhan loidhne ath-fhosgladh air adhbharan àrainneachdail agus eaconomach le cho dona ’s a tha an trafaig anns a’ Phàirce Nàiseanta agus mu dheireadh fhuair iad maoineachadh tro iomairt “Reversing Beeching” aig Riaghaltas na RA.

Chaidh an trac agus am bun-structar air fad ùrachadh agus tha an loidhne a cheart cho spaideil ‘s a bha i nuair a dh’fhosgail i an toiseach bho chionn 150 bliadhna.
⁠⁠
Bidh an stèisean ùr gu math goireasach ma tha thu air ùr thighinn a-mach à Broadmoor no ma tha thu a’ teicheadh bho Chù nam Baskerville! Bidh e feumail cuideachd ma tha thu dìreach a’ dol dhan Phàirc Nàiseanta – ach chan eil sin buileach cho inntinneach….
⁠⁠
Bha an loidhne seo mar phàirt de loidhne na b’ fhaide uair – a’ dol cho fada ri Bude air costa a tuath na Cùirne.

An t-seann loidhne eadar Okehampton agus Bude

Tha iomairt a’ dol air adhart gus an loidhne a thoirt air ais fad na slighe gu Bude leis a’ bhuidhinn Connect Bude. Gur math a thèid leotha.

Alasdair


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

Gaelic Word of the Week blog – Book – Leabhar

Le Oifigear Gàidhlig

Each week we publish the text of our Gaelic Word of the Week podcast here with added facts, figures and photos for Gaelic learners who want to learn a little about the language and about the Scottish Parliament – Pàrlamaid na h-Alba. This week our word is leabhar – book. This week is Books Week Scotland, … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week blog – Book – Leabhar

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Hebridean Dijitaizieshan Senta

Le Gordon Wells

DijiSentaWahn shaat flim ina di Jamiekan langwij bout di Tobar an Dualchais (Well of Heritage) Dijitaizieshan Senta ina South Uist, ina di Outer Hebrides ina Scotland.

We were pleased to get Island Voices representation on the Digital Museum’s truly continent-spanning special event on International Mother Language Day this year. Starting in Bangladesh, where the movement began, the various sessions crossed Asia, Europe, and Africa, before finishing up with speakers from the Americas.

Gaelic was presented alongside Jamaican, and from that initial contact an exciting collaboration is growing up between the University of the Highlands and Islands Language Sciences Institute and the Jamaican Language Unit of the University of the West Indies Mona Campus. This is being developed through the enlargement of the inter-university Mediating Multilingualism project, which was already linking UHI with Indian partners.

The Jamaican Language Unit conducts research on the Jamaican language, and advocates for the recognition and officialisation of the language, and its teaching to native and non-native speakers. As part of Mediating Multilingualism it will oversee the creation of audio and audio-visual materials in the Jamaican language, the provision of transcripts, translations, and related lexicographic work, plus compilation of a 500,000-word corpus.

Test Clilstore units are now coming through, based on Island Voices documentary material, making use of the same Custom Wordlist function first tested out on Okinawan. Here’s an early sample, adding yet another language to our Other Tongues collection. The Tobar an Dualchais film was first made in Gaelic and English for Series Two Enterprise, with a Scots version following later. Many thanks to Hugh Campbell and the Jamaican Language Unit for this new production!

Hugh’s voiceover narration has been transcribed using the approved Cassidy-JLU orthography for the Jamaican language. Here’s the wordlinked Clilstore unit, with every word clickable for a Jamaican to English translation: https://clilstore.eu/cs/9897


Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean

Powered by WPeMatico