Check this out! Ciara Ní É from What the Focal just posted an interview with Eoin P. Ó Murchú about the difference between Gaelic (Scottish Gaelic, Gàidhlig na h-Alba, Gaeilge na hAlban) and Irish (Irish Gaelic, Gàidhlig na h-Èireann, Gaeilge na hÉireann). Eoin translated my Gaelic novel, Air Cuan Dubh Drilseach, into Irish, and here he talks about the difference between the two languages and how he approached the translation:
Stair an aistriúcháin Ghaeilge le Eoin P. Ó Murchú
Thart ar 10 mbliana ó shin bheartaigh mé Gaeilge na hAlban a fhoghlaim. Ós rud é go bhfuil an dá Ghaeilge cosúil go maith le chéile, shíl mé go mbeadh sé éasca go leor. Thug mé m‘aghaidh ar Shabhal Mòr Ostaig ar an Eilean Sgiathanach. Tar éis dom eitilt ó Bhleá Cliath go Glaschú, dul ar thraein go Mallaig, bád farantóireachta go dtí an t-oileán agus léimt ar bhus chomh fada leis an gColáiste féin thuig mé go mb’fhéidir nach aon turas éasca a bhí i ndán dom!
In the last article in this series (‘Gaelic Promotion as Social Justice, Part One: Gaelic as the Language of a Minoritised Community’), I argued that the Scottish Gaels constitute a minority ethnic group that has been continuously subjected since the Middle Ages to an ongoing process of cultural genocide. In this article, I will recount […]
Mary Robertson is another well-known Benbecula resident, here talking to fellow Baoghlach Archie Campbell for the Stòras Beò nan Gàidheal series of recordings capturing natural conversations between fluent Hebridean speakers of Gaelic.
In the first part, Mary talks about her family and her memories of her early schooldays in Torlum. Her father was a gamekeeper for the South Uist estate. Leaving home at 15 to get further training at Duncraig Castle was a shock. She describes the daily routine there. After that she worked in Edinburgh for two years before moving to Fort William to do hotel work, where she found more of an island community.
In the second part, Mary describes returning to Benbecula after losing her husband in an industrial accident, and the changes she noticed, particularly with the increased army presence and the work available through public schemes. She found work in the newly opened Sgoil Lìonacleit, where she continued till retirement. She is also involved with various charities and community groups, and her church involvement has entailed trips abroad to various countries. Her Gaelic interest also took her to Canada. She still dances and enjoys walking in various parts of the Highlands.
In the first of a series of articles Adam Dahmer explores the importance of promoting the Gaelic language, in response to some of the anti-Gaelic bigotry and misinformation that still exists. When I first came to Scotland and began to study Gaelic, my teachers warned me about ‘mì-rùn mòr nan Gall’ – the indifference or […]
Air ais anns na 1940an, bha fear ann an Lunnainn air an robh Claude Lane. Bha factoraidh charbadan dealanach aige a bhiodh a’ dèanamh milk floats.
Bha e uamhasach dèidheil air tramaichean agus bhris e a chridhe mar a bhathar a’ dùnadh siostam thramaichean Lunnainn mean air mhean.
Ach bha aisling aig Claude: bha e airson slighe-trama a thogail dha fhèin.
Trama Lunnainn – chaidh siostam tramaichean Lunnainn a dhunadh ann an 1952
Thoisich e le loidhne bheag taobh a-staigh an fhactaraidh aige ann am Barnet, Lunnainn. Cha robh rùm gu leòr ann airson tramaichean àbhaisteach is mar sin, thog e tramaichean beaga le gèidse 15″.
An uair sin, cheannaich e trac a b’ urrainn dha gluasad gu diofar fhèisean agus làithean fèille gus tursan trama goirid a thoirt do chloinn. Bha seo gu math soirbheachail ach cha robh sin math gu leòr do Chlaude: bha e airson loidhne mhaireannach a thogail.
Dh’fhosgail e slighe-trama ghoirid ri taobh na mara ann an Hastings ann an 1951 – bha meanbh-rathad iarainn ann uair a bha air dùnadh agus chaidh na tramaichean nan àite. Bha na tràmaichean seo na bu mhòtha – gèidse 2′. Cha do mhair an loidhne seo ro fhada, ge-tà oir cha robh a’ chomhairle ro thaiceil.
An uair sin, ghluais e an slighe-trama gu Rhyl sa Chuimrigh far an robh e stèidhichte ann am fèill-spòrs fad beagan bhliadhnaichean.
Tramaichean air slighe-trama Eastbourne
An uair sin, chaidh e gu Eastbourne far an do thog e loidhne mu mhìle a dh’fhaide ri taobh na tràighe. Thog e diofar thramaichean le coltas tramaichean ainmeil bho slighean tramaichean mòra – Boat car Blackpool mar-eisimpleir.
Bha loidhne Eastbourne gu math soirbheachail ach ann am meadhan nan 1960an, dh’fhàs e follaiseach gum biodh obair leasachaidh a’ tachairt faisg air an slighe-trama le rathaidean ùra agus gun cuireadh seo bacadh air an loidhne tràma. Nuair a tòisich cùisean a’ dol ceàrr ann an Eastbourne, cho-dhùin e gun robh e ag iarraidh loidhne trama a thogal a bhiodh leis fhèin an àite a bhith air lios bhon chomhairle.
Bha grunn rathaidean-iarainn fhathast a’ dùnadh ann am meadhan nan 1960an mar phàirt de gheàrraidhean Beeching (Tuiteam gun Èirigh air is Leac air a’ Bheul!) agus chuir Claude roimhe fear de na loidhnichean ath-fhosgladh do luchd-turais mar slighe trama.
Slighe-trama Eastbourne,
Thagh e an loidhne gu Seaton air costa ear-thuath Devon. Bha an loidhne a’ ceangal Seaton air a’ chosta le Colyford agus Colyton, a’ ruith tron Axe Valley.
‘S e baile snog do luchd-turais a bh’ ann agus bha i a’ ruith tro theàrmainn nàdar àlainn cuideachd is mar sin, bha Claude den bheachd gum biodh an loidhne gu math freagarrach do luchd-turais. Bha e ag iarraidh tramaichean nas motha a chleachdadh is thagh e gèidse 2’9″ gus am b’ urrainn barrachd dhaoine a dhol orra.
Dhùin an rathad-iarainn ann an 1966 agus dh’fhosgail an t-slighe trama anns an Lùnastal 1970. Chaochail Claude gu h-obann ann an 1971 gu mì-fhortanach, ach chaidh an obair a chrìochnachadh le daoine eile.
Tha an loidhne a-nis 3 mìle a dh’fhaide agus bidh mu 80,000 duine a’ dol air na tramaichean a h-uile bliadhna. Bhiodh Claude uamhasach toilichte le seo, chanainn!
Chan e a-mhàin gu bheil an loidhne tarraingeach, tha na tramaichean air an loidhne uamhasach snog cuideachd. Tha trama stèidhichte air tramaichean Ghlaschu agus trama stèidhichte air trama Lunnainn mar eisimpleir agus tòrr a bharrachd eile.
Feumaidh mi a dhol ann latha dè na làithean nuair a bhios apocalypse nan zombie (suidheachadh a’ chorònabhìoras!) rud beag nas fheàrr!
Seo trama ann an stoidhle Ghlaschu – dìreach mu 450 mìle air falbh bho Ghlaschu! Dealbh le John Zebedee.
Alasdair
Air m’ipod: Metallica Garage Inc (Às dèidh bhliadhnaichean de cheòl fìor dhona, rinn iad clàr de chovers metailt is punc ann an 1998, a’ gabhail a-steach So What! leis an Anti Nowhere League).
St Kilda, UNESCO-Welterbestätte im Nordatlantik, ist für viele Schottlandbesucher ein Traumziel. Der Kurzfilm berichtet über eine Gruppe von Tagesausflüglern, die vom natürlichen und kulturellen Reichtum des abgelegenen Archipels in ihren Bann gezogen werden.
St Kilda, UNESCO world heritage site in the North Atlantic, is a dream destination for many visitors to Scotland.
This short film reports on a group of day trippers who are captivated by the natural and cultural wealth of the remote archipelago. It’s our latest addition to our “Other Tongues” collection.
As usual, a word-linked Clilstore transcript, with the film embedded, is available here: https://multidict.net/cs/8989
Our translator and narrator for this film is Volker Labitzke. A keen traveller who has visited many places all over the globe, he found his paradise in the Outer Hebrides where he moved from Germany more than 10 years ago.
“The breathtaking scenery of Uist, the friendliness of the islanders and the slower pace of life in my new home have made my former busy city life a distant memory”, he says. He is interested in languages, history, and walking as well as railway and miniature modelling.
At Island Voices we are very grateful that Volker found time in his busy schedule and amongst his many interests to offer this skilled narration. Mòran taing, a charaid!
Fhuair an t-eadar-theangachadh air ACDD le Eoin P. Ó Murchú fìor dheagh lèirmheas air Smaointe Fánacha Aonghusa:
Scéal deas teann atá ann – ach tá dóthain snáithe ar foluain gur féidir a bheith ag súil leis breis scéalta as eascairt as. (Agus tá dóchas agam go mbeidh!)
Is cloch fiúntach ar charn léitheoireachta na Gaeil seo, agus buíochas ag dul do Tim Armstrong agus Eoin P. Ó Murchú araon.
Chaidh do chruthachadh le tubaist agus tha thu daonnan fo chunnart.
Cùm ’nad fhalach, fàs agus ionnsaich.
Gus an dig an latha a theicheas tu.
‘S e atharrais air fìor-inntinn fhuadain a th’ ann an Endgame: Singularity. Teich on dàrna choimpiutair dhan choimpiutair eile fhad ’s a bhios an saoghal gu lèir an toir ort. Cùm ’nad fhalach feuch am bi teans agad.