Mundane ann an Lunnainn! Turas gu Acton Depot #gàidhlig

Le alasdairmaccaluim

Nuair a bha mi nam bhalach òg, bha leabhar sònraichte agam. Chan e Lord of the Rings no Pride and Prejudice a bh’ ann no fiù ’s the Making of the Crofting Community!

Nuair a bha mi mu 12 bliadhna a dh’aois, b’ e leabhar air an robh British Electric Trains in Camera le John Glover a b’ fheàrr leam.*

Tha an leabhar, a chaidh fhoillseachadh ann an 1982, a’ tòiseachadh leis na faclan:

The electric multiple-unit or emu is perhaps the most mundane of all railway rolling stock.”

John Glover, British Electric Trains in Camera

Cha mhòr nach eil sin cho math ri: “It was the best of times, it was the worst of times!

Ach bha an t-ùghdar a’ dèanamh puing chudromach – tha a’ mhòr-chuid de na tursan trèana san RA air trèanaichean dealanach a tha nan ioma-aonadan (multiple units), ’s e sin ri ràdh càraichean-rèile, no aonadan-rèile: caraistean le einnseanan.

Nuair a smaoineachas daoine, fiù’s daoine a tha beò-ghlacte le rathaidean-iarainn, bidh iad a’ smaoineachadh air locothan mòra cumhachdach, dìosail no smùid, a’ tarraing trèanaichean, leithid Deltic no am Flying Scotsman. Cha bhi iad a’ smaoineachadh air trèanaichean beaga dealanach air loidhne Canàl Phàislig no trèanaichean tiùb Lunnainn.

Deltic ann an Inbhir Theòrsa
Class 55 Deltic ann an Inbhir Theòrsa air turas rèile

Mar sin, tha an t-ùghdar ceart. Do chuid, chan eil aonadan dealanach uamhasach inntinneach ach air an làimh eile, tha iad fìor fìor chudromach. Agus b’ e amas an ùghdair rud beag a bharrachd sanasachd a thoirt do na h-eich obrach seo agus sealltainn cho cudromach sa bha iad.

Tha an leabhar a’ coimhead air gach seòrsa aonad-rèile dealanach – an lìonra nàiseanta, Metro Tyne and Wear, London Underground agus Subway Ghlaschu.

Chaidh an leabhar a sgrìobhadh aig àm nuair a bha tòrr ag atharrachadh. Bha tòrr trèanaichean bho na 1940an no fiù ’s nas sine fhathast a’ ruith ach bha ginealach ùr de thrèanaichean ùra a’ tighinn a-steach. Agus thug e seachad deagh bhlas de gach pàirt den lìonra rèile.

Tha tòrr loidhnichean neo-àbhaisteach ann, leithid trèanaichean tiùb ann an Eilean Wight agus an Tyne and Wear Metro.

Leugh mi an leabhar uair is uair agus nuair a ghabh mi ùidh ann an rathaidean-iarainn a-rithist nam inbheach, chuir mi romham na trèanaichean a b’ fheàrr leam bhon leabhar fhaicinn san fheòil, mar gum biodh.

Chaidh mi gu Eilean Wight ann an 2013 gus na seann trèanaichean tiùb fhaicinn a bha a’ ruith nan seirbheisean rèile ann.

Agus chaidh mi gu Museum of Electric Railway (nach maireann) ann an Coventry ann an 2017 gus cuid de na trèanaichean eile a bh’ fheàrr leam bhon leabhar fhaicinn.

Ach ged a chunnaic mi tòrr de na trèanaichean inntinneach, tha rud no dhà agam ri fhaicinn fhathast!

Ann an 2021, tha mi a’ dol air turas gus trèana eile bhon leabhar fhaicinn – trèana bho Loidhne Waterloo and City ann an Lunnainn. Bha dealbhan san leabhar de na trèanaichean beaga a bha air an loidhne eadar 1940 agus 1994. Tha mi air post bloga a sgrìobhadh mun loidhne ghoirid inntinnich fo-thalamh seo a bha le BR ach a chaidh a thoirt do London Underground ann an 1994.

na duilleagan ann am British Electric Trains in Camera mun Waterloo and City

Chaidh tè de na trèanaichean beaga a ghlèidheadh agus a sgeadachadh ann an London Transport Museum Depot ann an Acton agus tha latha fosgailte gu bhith aca aig deireadh a’ Chèitein agus tha mi air tiocaidean fhaighinn agus air àite a chur air dòigh air a’ chadalaiche – An Caledonian Sleeper.

Tha Tasglann an Taigh-tasgaidh fìor mhòr le trèanaichean, tramaichean, busaichean-tràilidh is tòrr a bharrachd agus tha e air a bhith air an liosta-bhucaid rèile agam fad iomadh bliadhna.

Tha mi cinnteach nach bi an turas agam mundane!

Class 484 (trèana Waterloo and City Line) ann an Acton Depot. Bho Wikipedia Commons,

Alasdair

(*Bha mi gu math dèidheil air leabhraichean horror sgriosail le James Herbert is Stephen King ach ‘s e sgeulachd eile a tha sin!)


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

Trèanaichean san taghadh!

Le alasdairmaccaluim

Chan fhada gus am bi taghadh Pàrlamaid na h-Alba ann agus tha manifestothan nam pàrtaidhean uile air tighinn a-mach.

Dè tha iad ag ràdh mu rathaidean-iarainn?

Tòrr, feumar a ràdh! Agus eu-choltach ri ceistean connspaideach mar am bunreachd, tha e coltach gu bheil tòrr aonta ann eadar na prìomh phàrtaidhean.

Seo na pìosan bho na manifestothan uile (anns an òrdugh anns an tàinig iad a-mach). Tha ùidh shònraichte agam ann am fosglaidhean/ath-fhosglaidhean rèile agus tha mi air na pìosan a chur ann gu sònraichtemu rathaidean-iarainn ùra.

Am Pàrtaidh Uaine

Seo ceangail ri Rail For All. Tha an aithisg a’ moladh tòrr ath-fhosglaidhean rèile.

An SNP

Liberalaich Dheamocratach na h-Alba

Tòraidhean na h-Alba

Prìomh Mhainifesto nan Tòraidhean
Mini-manifesto nan Tòraidhean airson Ear-thuath na h-Alba

Pàrtaidh Làbarach na h-Alba

Alba

Cha b’ urrainn dhomh iomradh sam bith a lorg air rathaidean-iarainn ann am manifesto Pàrtaidh Alba.

A rèir coltais, tha co-aonta ann gu bheil feum air rathaidean-iarainn ùra, a’ gabhail a-steach rathaidean-iarainn ùra ann an sgìrean dùthchail. Tha leudachadh Loidhne a’ Waverley gu Hawick agus Carlisle air ainmeachadh gu tric gu sònraichte.

Ged nach robh rùm gu leòr gus a h-uile rud bho na manifestothan mu dheidhinn còmhdhail a chur an seo, tha tòrr annta cuideachd mu shiostam thiocaidean nas fheàrr a bhios freagarrach airson dìofar mhodhan còmhdhail.

Chì sinn dè thachras san taghadh, ach ge b’ e cò a bhuannaicheas, tha e coltach gum bi rathaidean-iarainn ùra againn! Nach math sin.

Dè an rathad-iarainn ùr a b’ fheàrr leat fhaicinn an Alba? Waverley Route? Cill Rìmhinn? Ceann Phàdraig/Baile nam Frisealach? Allmhaigh-Dùn Phàrlain? Crois-rèile Ghlaschu? South-sub Dhùn Èideann? Eile? Leig fios gu h-ìosal!

Alasdair


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

Ath-bheothachadh rèile anns an Ear-thuath #gàidhlig #gaelic @CNERail

Le alasdairmaccaluim

Tha iomairt ùr air tòiseachadh airson ath-bheothachadh rèile ann an Siorrachd Obar Dheathainn: an Iomairt Rèile an Ear-thuath.

Chan eil teagamh sam bith ann nach e Ear-thuath na h-Alba an t-àite ann an Alba far a bheil na beàrnan as motha ann an lìonra na h-Alba.

Ged is e Obar Dheathain an treas cathair-bhaile as motha ann an Alba, chan eil ach dà stèisean rèile ann: Obar Dheathain fhèin agus Deis (Dyce) a tha a’ faisg air a’ phort-adhair.

Agus ann an Siorrachd Obar Dheathain, chaidh an lionra rèile a sgrios gu mòr sna 1960an le tòrr bhailtean mòra agus bailtean dùtchail nach eil air am frithealadh le trèanaichean tuilleadh.

Ma tha thu airson faicinn cho dona ’s a bha na geàrraidhean, seo mapa seo de na rathaidean-iarainn san sgìre ann an 1867:

By Contains Ordnance Survey data © Crown copyright and database right, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26541769

Seo mar a tha an sgìre an-diugh:

Seo Schd Obar Dheathain an-diugh – dìreach loidhne Inbhir Nis-Obar Dheathain agus loidhne Glaschu/Dùn Èideann-Obar Dheathain air fhàgail

Tha an iomairt seo ag iarraidh an ana-cheartais seo a chur ceart le loidhnichean ùra do Cheann Phàdraig, Baile nam Frisealach (taobh Eilean) agus gu Beanncharaidh.

Seo molaidhean na h-iomairt:

Seo molaidhean na buidhne bhon làraich-lìn aca

Ged is iomairt ùr a tha seo, tha iad air tòiseachadh ann an dòigh gu math làidir is pròifeiseanta le tòrr obair coiteachaidh a’ dol air adhart le tagraichean airson taghadh Pàrlamaid na h-Alba.

Ma tha thu airson taic a chumail ris an iomairt chudromaich seo, soidhnig an athchuinge.

Gur math a thèid leis an iomairt seo. An dòchas nach bi e ro fhada mus faic sinn soidhnichean mar seo a dh’aithghearr!

Alasdair


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

Gaelic Word of the Week blog – Butterfly – dealan-dè

Le Oifigear Gàidhlig

Each week we publish the text of our Gaelic Word of the Week podcast here with added facts, figures and photos for Gaelic learners who want to learn a little about the language and about the Scottish Parliament – Pàrlamaid na h-Alba. This week our work is butterfly – dealan-dè. It is now Spring – an … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week blog – Butterfly – dealan-dè

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Gaelic Word of the Week blog – Easter – a’ Chàisg

Le Oifigear Gàidhlig

Each week we publish the text of our Gaelic Word of the Week podcast here with added facts, figures and photos for Gaelic learners who want to learn a little about the language and about the Scottish Parliament – Pàrlamaid na h-Alba. This week we are looking at Easter – A’ Chaisg. It is currently the Scottish … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week blog – Easter – a’ Chàisg

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Gaelic Word of the Week blog – lockdown – Glasadh-sìos

Le Oifigear Gàidhlig

Each week we publish the text of our Gaelic Word of the Week podcast here with added facts, figures and photos for Gaelic learners who want to learn a little about the language and about the Scottish Parliament – Pàrlamaid na h-Alba. This week we are looking at the Lockdown – an Glasadh-sìos. Its roughly a … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week blog – lockdown – Glasadh-sìos

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Gaelic Word of the Week – British Sign Language – Cànan Soidhnidh Bhreatainn

Le Oifigear Gàidhlig

Each week we publish the text of our Gaelic Word of the Week podcast here with added facts, figures and photos for Gaelic learners who want to learn a little about the language and about the Scottish Parliament – Pàrlamaid na h-Alba. This week we are looking at British Sign language. Sign Language Week will be taking … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week – British Sign Language – Cànan Soidhnidh Bhreatainn

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Gaelic Word of the Week – International Women’s Day

Le Oifigear Gàidhlig

Each week we publish the text of our Gaelic Word of the Week podcast here with added facts, figures and photos for Gaelic learners who want to learn a little about the language and about the Scottish Parliament – Pàrlamaid na h-Alba. This week we are looking at International Women’s Day.  International Women’s Day is Monday 8th … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week – International Women’s Day

Tadhail air Blog Pàrlamaid na h-Alba

Powered by WPeMatico

Rathad-iarainn beag Pàirc Kelvingrove

Le alasdairmaccaluim

Thug sinn sùil air Taisbeanadh a h-Ìmpireachd ann am Baile Ùistein ann an 1938 bho chionn ghoirid. Cha b’ e sin a’ chiad taisbeanadh mòr ann an Glaschu, ge-tà, ach an ceathramh fear, às dèidh taisbeanaidhean a chaidh a chumail ann am Pàirce Kelvingrove ann an 1888, 1901 agus 1911.

Bha fios agam gun robh na taisbeanaidhean air a bhith ann ach cha robh fhios agam idir gun robh trèanaichean aca. Fhuair mi a-mach bho chion ghoirid ge-tà, gun robh trèana bheag shònraichte aig taisbeanadh 1901 agus gun robh trèana air leth fhèin neònach aig taisbeanadh 1911.

Seo an rathad-iarainn ann an 1901. ‘S e the American Minature Railway an t-ainm a bh’ air agus bha e sònraichte a chionn ’s gur e a’ chìad mheanbh rathad-iarainn poblach ann am Breatainn a bh’ ann.

“The American Miniature Railway” – Taisbeanadh Eadar-nàiseanta Ghlaschu 1901

Bha an loidhne 160 troigh a dh’fhaide agus bha gèidse de 15″ aice. Chaidh an loco agus an trèana a thogail leis a’ chompanaidh Cagney Brothers ann an New York agus sin as adhbhar gu bheil coltas Ameireaganach air an loco. Bhiodh Cagney Bros a’ dèanamh rathaidean-iarainn beaga a bha car coltach ri “train sets” a bhiodh fèiltean spòrs no pàircean a cheannach mar kit. Bha iad furasta a chur sìos agus a thoirt air falbh.

Làrach na loidhne (a’ cuairteachadh toglaichean na Rùis).
Chithear am mapa air fad aig: https://maps.nls.uk/view/103656955
Seo dealbh eile den trèana – seall cho òg sa tha an dràibhear!

Ged nach robh rathad-iarainn àbhaisteach aig Taisbeanadh 1911 ann an Kelvingrove, bha rathad-iarainn gu math neo-àbhaisteach aca: Hamilton’s Aerial Railway. ‘S e seòrsa càr càbaill a bha seo a bha a’ ruith air rèilichean àrd os cionn na h-Aibhne Ceilbhinn.

Tha coltas caran zombiach air na boireanaich ri aghaidh an deilbh!
Chithear an rathad-iarainn aerial faisg air an Oilthigh

‘S e rud inntinneach mu thaisbeanadh 1911 gun deach a chur air dòigh gus airgead a thogail cus cathair Eachdraidh is Litreachas na h-Alba a stèidheachadh ann an Oilthigh Ghlaschu. Rinn mi ceum ann an Eachdraidh na h-Alba (agus sòiseolas) san Oilthigh mu 85 bliadhna às dèidh an taisbeanaidh agus mar sin, tha mi gum math taingeil gun deach a chumail!

Nuair a bhios an glasadh-sìos deiseil, feumaidh mi a dhol dhan Phàirc airson beagan rannsachaidh a dhèanamh, feuch a bheir rud sam bith air fhàgail a tha a’ sealltainn gun robh na loidhnichean inntineach sin ann uair!

Alasdair


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico

Ath-ionnsaigh na h-Ìmpireachd?– rathad-iarainn Pàirc Bhaile Ùistein

Le alasdairmaccaluim

(Or – how to decolonise your miniature railway!)

Tron ghlasadh-sìos, bidh mi a’ dol air cuairt cha mhòr gach latha gu Pàirc Bhaile Ùistein (Bellahouston Park) ann an Glaschu a Deas, gu math faisg air an taigh agam.

Tha a’ Phàirc ainmeil airson Taisbeanadh na h-Ìmpireachd a chaidh a chumail sa phàirc air ais ann an 1938. Ged a bha Taisbeanadh na h-Ìmpireachd uabhasach mòr is cudromach, is gann gu bheil rud sam bith air fhàgail dheth sa phàirc san latha an-diugh. Tha am Palace of Arts fhathast ann mar ionad spòrs, ach chaidh a h-uile rud eile a leagail, a’ gabhail a-steach fiù ’s tùr suaicheanta an Taisbeanaidh.

Nuair a bha mi a’ coimhead air seann chairtean-puist de Ghlaschu air ebay bho chionn goirid, chunnaic mi tè de Thaisbeanadh na h-Ìmpaireachd. Ann an oisean na cairte, mhothaich mi rud inntinneach – gun robh trèana bheag ann!

Ged a tha mi air a bhith a’ fuireach an seo fad 15 bliadhna is air a bhith fìor eòlach air a’ phàirc fad cha mhòr 30 bliadhna, cha robh sian a dh’fhios agam gun robh rathad-iarainn beag ann uair!

Bhon uair sin, tha mi air a bhith a’ dèanamh rannsachadh nach beag air an taisbeanadh. Cha robh e furasta faighinn a-mach mun rathad-iarainn – gu sònraichte leis gu bheil na leabharlannan uile dùinte an-dràsta – ach às dèidh tòrr mòr rannsachaidh, lorg mi fiosrachaidh air làrach-lìn sgoinneil Minor Railways aig Peter Scott agus chuir e thugam cuideachd artagal a sgrìobh e mu rathad-iarainn an taisbeanaidh. Chaidh agam air lethbhreac de phrògram agus de leabhran eile mun taisbeanadh fhaighinn air ebay cuideachd.

Mar phàirt den taisbeanadh, bha fèill spòrs air a ruith le Butlins ann an oisean ear-dheas na Pàirce ri taobh Mosspark Boulevard. Bha an rathad-iarainn mar phàirt de seo. Choimisean Billy Butlin dà loco airson na loidhne – dà loco dìosail le coltas locothothan smùid orra. Bha iad stèidhichte air na locothan Royal Princess class aig an LMS. Chuir Butlin ainmean nigheannan an Rìgh orra: Princess Elizabeth agus Princess Margaret Rose. Feumaidh gur e sàr forlock tugger a bh’ ann am Butlin!

Cha toil leam ainmean nan locothan is mar sin, cuiridh mi “John Maclean” agus “James Maxton” orra bho seo a-mach!

Artaigil mu thogail locothan an taisbeanaidh bhon Daily Record

Bha an loidhne 820 slat a dh’fhaide uile gu lèir le lùb aig gach ceann. Dh’fhosgail i air 03.05.38 agus dhùin i air 29/10/38 agus tron àm sin, chaidh leth mhillean duine air an rathad-iarainn bheag seo. Chosg turas air an trèana 6d.

Mapa de rathad-iarainn Bhaile Hùistein, 1938 (NB- ’s e rollercoaster a bh’ anns an “scenic railway”)

Seo làrach an fhèill spòrs/an rathaid-iarainn san latha an-diugh:

Às dèidh an taisbeanaidh, chaidh an trac agus na locothan “James Maxton” agus “John Maclean” gu diofar champaichean làithean-saora aig Butlins – bha grunn rathaidean-iarainn beaga ann an Clacton, Pwllheli, Minehead is eile. Agus thàinig fear de na locothan air ais a dh’Alba eadar 1956 agus 1963 air rathad-iarainn Butlins Inbhir Air. Gheibhear eachdraidh nan rathaidean-iarainn Butlins an seo.

Às dèidh iomadh bliadhna anns na campaichean saor-làithean, chaidh an dà loco a ghlèidheadh anns an Midland Railway Centre ann an Siorrachd Derby.

Fear de na locothan ann an Inbhir Air ann an livery Red Clydeside!

Nis, bhiodh e ceàrr an t-artagal seo a chrìochnachadh gun a bhith a’ toirt iomradh air a’ chòrr den taisbeanadh.

B’ e adhbhar an taisbeanaidh Ìmpaireachd Bhreatainn a bhrosnachadh. Mar chuideigin a tha an aghaidh ìmpireileas de gach seòrsa, rinn mi beagan rannsachaidh feuch an robh daoine a’ cur an aghaidh an taisbeanaidh air adhbharan poilitigeach aig an àm agus lorg mi am post bloga inntinneach seo mun chuspair:

Bha taobh Gàidhealach aig an taisbeanadh cuideachd. Am measg nan nithean as mòr-chòrdte san taisbeanadh, bha baile beag Gàidhealach air an robh “An Clachan” anns an robh lochan, taighean-dubha, Oifis Puist a bha a’ reic leabhraichean Gàidhlig am measg rudan eile, agus taigh-òsta. Bha an Clachan air culaibh Palace of Arts.

Seo an dealbh bhon phògram – loma làn stereotypes!

“With it’s white-walled cottages, its burn flowing under the old bridge, and at night the plaintive songs of the Islanders, An Clachan has brought to Bellahouston the mystic romance and glamour of remote Scotland”

An dòchas gu bheil sibh uile a’ faireachdainn romansachd agus glàmar rùnach Gàidhealtachd iomallach na h-Alba a chàirdean!

Ceart gu leòr bha tòrr stereotypes ann de gach seòrsa….

Colourfully-garbed Continentals? Whoa – racist much??

Agus an e dìreach mise a th’ ann no a bheil an ealain seo car coltach ri rudan a chitheadh tu, ahem, sa Ghearmailt aig an àm sin??!

Agus mur a robh sin dona gu leòr, bha Pàillean Afraga a Deas agus Pàillean Rhodesia a Deas ann cuideachd…. No Pàillean Shealan Nuaidh a bha ag ràdh nach tàinig sìobilteachd dhan dùthaich ach bho chionn 100 bliadhna! Agus chan eil rùm gu leòr fiù ’s airson tòiseachadh air a’ mhisogony uile!!

Rinn mi eachdraidh na h-Alba (agus sòiseòlas) san oilthigh sna 1990an agus choimhead sinn air Taisbeanadh na h-Ìmpireachd mar phàirt de chùrsa fìor mhath a rinn mi air an robh “Scottish Government and the British State” mu Alba san 20mh linn – a’ coimhead air diofar thaobhan de dh’fhèin-aithne agus poileataigs na h-Alba agus bha e fìor math coimhead tro prògraman an taisbeanadh air an adhbhar seo. Tha mi a’ smaoineachadh gu bheil na leugh mi a’ dearbhadh na h-abairt Beurla “’s e dùthaich eadar-dhealaichte a th’ anns an àm a dh’fhalbh” leis a h-uile rud a tha air atharrachadh.

Ach ged a thuiteas Ìmpireachdan (mar as còir!), mairidh trèanaichean beaga gu bràth!  

Alasdair

Mapa den taisbeanadh. Tha an rathad-iarainn aig 97 agus tha An Clachan aig àireamh 9.

Eàrr-ràdh: Às dèidh dhomh am post seo a chrìochnachadh, bha mi air mo chuairt làitheil anns a’ phàirc nuair a lorg mi an graffiti ùr seo an aghaidh colonachd ri taobh carragh-chuimhne turas an Rìgh is na Banrigh dhan taisbeanadh.

“The colonial regime owes its legitimacy to force and at no time does it ever endeavour to to cover up this nature of things”


Tadhail air Trèanaichean, tramaichean is tràilidhean

Powered by WPeMatico