Thuirt mi gu bheil mu uamhasach deidheil air an t-seirbheis seo ach nach eil e cho math ’s a bu chòir dhi a bhith agus gun robh an t-àm ann a thoirt a-steach dhan roinn phoblaich mar a thachair le ScotRail.
Lunnainn 400 mìle – an cadalaiche ann an Stèisean a’ Mheadhain
Dh’fhoillsich an Riaghaltas bho chionn ghoirid gu bheil cùmhnant Serco gus an Cadalaichte a ruith a’ tighinn gu crìch an ath-bhliadhna. Chanainn gur e deagh naidheachd a tha seo.
Tha mi an dùil is an dòchas gun tachair na rudan a leanas:
Gun tèid a chur air ais san roinn phoblaich agus gun tèid in-fhilleadh le ScotRail
Gun tèid na prisean ìsleachadh gus am bi an cadalaiche ag amas air luchd-siubhail àbhaisteach a-rithist agus gum bi e farspaiseach le plèanaichean a-rithist.
Bidh mi a’ dol air safari rèile gach bliadhna eadar an Nollaig agus a’ bhliadhna ùr. Anns an 10 bliadhna mu dheireadh, chaidh mi dhan Chaisteal Nuadh gus am meatro a dhèanamh ann an aon latha, gu Sheffield gus na tramaichean fhaicinn, dhan Dùn gus an aon rathad-iarainn ghlèidhte ann an Èirinn a Tuath fhaicinn agus fiù ’s gu Eilean Wight airson a dhol air na trèanaichean ùra.
Am-bliadhna, bidh mi a’ dol gu Lunnainn. (Agus Southend on Sea cuideachd – ach fàgaidh mi sin airson bloga eile).
Tha rathaidean-iarainn ùra ann an Lunnainn a bu toil leam fhaicinn. Tha an loidhne ghoirid ùr gu Barking Riverside agus nas cudromaiche Crossrail no Loidhne Ealasaid. Tha mi cuideachd airson Rail Mail fhaicinn – an rathad-iarainn fo-thalamh a b’ àbhaist a bhith a’ giùlan post fo shràidean Lunnainn agus a tha air ath-fhosgladh do luchd-turais le cothrom aig luchd-subhail a dhol air an trèana a-nis airson a’ chiad turais riamh!
Tha sin uile glè mhath – ach tha mi cuideachd air dùbhlan a chur romham – sin a bhith a’ dol dhan a h-uile terminus rèile ann an Lunnainn ann an aon latha. Tha sinn uile eòlach air cuid aca – Paddington bhon mhathan, Fenchurch Street, Marylebone, Liverpool Street agus Kings Cross bho Monopoly, Kings Cross agus St Pancras bho Harry Potter – agus do mhuinntir Ghlaschu, ’s e Euston an stèisean a chleachdas sinn airson a dhol gu Lunnainn.
Sin stèiseanan gu leòr – ach tha barrachd ann. Uile gu lèir, tha 14 ann.
Seo mapa dhiubh (chan eil Mòorgate, an terminus as lugha san dealbh seo – ach tha e faisg air Liverpool Street).
Nis, tha e furasta gu leòr a dhol eadar gach stèisean air an tiùb – ach tha sin ro fhurasta dhomh. Tha mi airson a dhol eadorra uile air trèanaichean na lìonra-nàiseanta a-mhàin. Chan eil e cho furasta sin oir chaidh na diofar stèiseanan mòra a thogail le diofar chompanaidhean a bha a’ co-fharpais an aghaidh a chèile.
Gabhaidh e dèanamh, ach tha e a’ toirt ùine mhòr agus feumaidh tu tòrr thursan rèile a ghabhail!
Seo na riaghailtean a th’ agam:
Trèanaichean na lìonra-nàiseanta a-mhàin
Tha e ceart gu leòr coiseachd eadar stèiseanan a tha faisg air a chèile mur eil dòigh phractaigeach ann ri dhol eadar termini ann an dòigh sam bith eile.
Chuir mi seachad trì no ceithir làithean le glainne-mheudachaidh, mapa de rathaidean-iarainn Lunnainn agus pìos pàipeir a’ cnuasachadh air a’ phlana agus mu dheireadh thall, chruthaich mi plana a bha a’ gabhail a-steach gach stèisean. Cha robh e idir furasta, gu h-àraid le Stèiseanan Marylebone agus Paddington (airson a dhol eadar an dà stèisean, saoilidh mi gum biodh agad ri dhol gu Oxford is air ais!)
Seo am plana agam mu dheireadh thall.
Ma tha duine sam bith an sin mìon eòlach air rathaidean-iarainn Lunnainn – no ma nas fheàrr air logistics na tha mi fhèin – bu fhìor mhath leam do bheachdan a chluinntinn!
1
Charing Cross
2
Waterloo East
3
London Bridge
4
Cannon Street
London Bridge
5
Blackfriars
6
St Pancras
West Hampstead Thameslink – Coisich gu::
West Hampstead
Willesden Junction
Wembley Central – Coisich gu:
Wembley Stadium
7
Marylebone
Wembley Stadium
Wembley Central
8
Euston
Watford Junction
St Albans Abbey – Coisich gu:
St Albans City
St Pancras
Finsbury Park
9
Kings Cross
Finsbury Park
10
Moorgate
Highbury and Islington
Hackney Central – Coisich gu:
Hackney Down
11
Liverpool Street
12
Paddington
Farringdon
Herne Hill
13
Victoria
Herne Hill
Liverpool Street
Romford
Upminster
14
Fenchurch Street
(Agus an uair sin, air ais gu Euston airson an trèana-caidil air ais a Glaschu!)
Chan eil mi buileach cinnteach an gabh na tursan rèile seo uile a dhèanamh ann an aon latha ge-tà – eil beachd sam bith agaibh?
This week we continue our journey around the different sgìrean – constituencies – of the Scottish Parliament – Pàrlamaid na h-Alba. We are back in the Central Belt for Falkirk East – An Eaglais Bhreac an Ear. Falkirk is an interesting name. In Gaelic An Eaglais Bhreac means the speckled kirk. This doesn’t make too … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week – Falkirk East
This week we continue with the our series on Scottish Parliament constituency names with a trip to East Lothain – Lodainn an Ear. Gaelic place-names are thinner on the ground in this area than they are in other parts of Scotland – Alba – but there are still more than enough for us to look … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week – East Lothian – Lodainn an Ear
This week we’re going back to Fife – Fìobha, often known as the Kingdom of Fife – Rìoghachd Fhìobha. The word rìoghachd is often used in Gaelic to mean “country” as well as kingdom and you will often hear native Gaelic speakers say “an rìoghachd” as well as “an dùthaich” to mean “the country”. This … Leugh an corr de Gaelic Word of the Week – North East Fife – Fìobh an Ear Thuath
Coinnichidh Pàrlamaid na h-Alba Diluain 12 Sultain gus beachdachadh air gluasad co-fhaireachdainn às dèidh bàs A Mòrachd A’ Bhanrigh. Bheir seo cothrom do Bhuill air feadh na Pàrlamaid cnuasachadh air beatha seirbheis phoblaich A Mòrachd agus air an dlùth cheangal maireannach aice ri Alba. Air an latha, cuiridh an t-Oifigear Riaghlaidh, Alison Johnstone BPA fàilte … Leugh an corr de Pàrlamaid na h-Alba gus beachdachadh air gluasad co-fhaireachdainn airson A Mòrachd a’ Bhanrigh
Dh’fhosgail stèisean ùr ann an Alba aig deireadh a’ Chèitein, rud nach tachair to thric! ’S e seo Renton ann an Siorrachd Bhearaig anns na Crìochan. Mar sin, chuir mi romham a dhol air splaoid ann gus faicinn cò ris a tha e coltach.
A bharrachd air sin, tha seirbheis bus ùr – seirbheis bus-air-iarrtais ann an Schd Bhearaig: Pingo far am faod thu meanbh-bus iarraidh gu àite sam bith ann an t-siorrachd air prìs gu math reusanta.
Chuir mi tiocaidean air dòigh eadar Glaschu agus Reston air prìs gu math ìosal agus bha mi am beachd am bus Pingo fhaighinn eadar Reston agus Ayton, far a bheil rathad-iarainn beag ùr ann ann an Caisteal Ayton.
Thòisich rudan a dhol ceàrr nuair a chaidh ainmeachadh gum biodh stailcean ann air latha an turais agam. Às dèidh beagan rannsachaidh, ge-tà, fhuair mi a-mach gun robh trèanaichean eadar Glaschu agus Dùn Èideann fhathast a’ ruith agus gun robh an trèana agam eadar Dùn Èideann is Reston Transpennine Express fhathast a’ dol air adhart. Bhiodh agam ri trèana na bu thràithe fhaighinn dhachaigh, ach bha mi gu bhith ceart gu leòr.
Glè mhath, shaoil mi.
Oidhche ron trèana, thug mi sùil air app Pingo agus gu mì-fhortanach, cha robh slot sam bith ann aig an àm a bha mi ag iarraidh; bha mi ro slaodach is mar sin bhiodh agam ri coiseachd ann bho Reston no ri bus àbhaisteach fhaighinn.
Cha robh sin ro dhona. Dhùisg mi tràth madainn Disathairne agus fhuair mi an Subway gu meadhan a’ bhaile is ghabh mi an trèana gu Dùn Èideann. Ghaibh mi trèana a’ bhainne eadar Glaschu Mheadhain agus Dùn Èideann taobh Shotts a bhios a’ stad aig a h-uile stèisean agus rinn mi tòrr mòr eadar-theangachaidh san uair gu leth a thug e.
Is math gun do rinn mi an obair sin oir nuair a ràinig mi D.È, chunnaic mi gun deach mo thrèana gu deas a chur dheth airson adhbhar nach robh co-cheangailte ris an stailc. Bha agam ri plana ùr a dhèanamh agus tiocaid fhaighinn air trèana LNER gu Bearaig. Às dèidh suil a thoirt air Traveline Scotland, chunnaic mi nach biodh cothrom agam a dhol gu Reston tuilleadh, ach b’ urrainn dhomh bus fhaighinn bho Bhearaig gu Ayton agus coiseachd dhan chaisteal is dhan trèana bhig.
Bha cothrom agam barrachd eadar-theangachaidh a dhèanamh – is barrachd cofaidh a ghabhail – ann an Stèisean Waverley fhad’s a bha mi a’ feitheimh ris an trèana agus a-rithist, is math sin oir chosg an trèana gu Bearaig is air ais £30.
A chionn ’s gun robh stailc ann, bha mi draghail gum biodh an trèana loma-làn – trèana LNER gu Lunnainn aig 10:30. Ach cha robh – fhuair mi bòrd dhomh fhèin gun dragh sam bith agus chòrd an turas rium glan, gu h-àraid na seallaidhean mìorbhaileach ri taobh a’ chosta faisg air a’ chrìch.
Stèisean Bhearaig
Ann am Bearaig, bha tìde ann airson cofaidh is rud beag eadar-theangachaidh eile. Is fìor thoil leam Bearaig agus ged nach d’ fhuair mi cothrom a dhol a-steach gu meadhan a’ bhaile, chòrd na seallaidhean bhon bhus is bhon trèana rium gu mòr. Chòrd e rium blas muinntir an àite a chluinntinn – measgachadh de dh’Alba agus den Chaisteal Nuadh. Is toil leam mar a tha am baile cho Albannach is cho Sasannach aig an aon àm! Is dòcha gum bu chòir inbhe shònraichte a bhith aig Bearaig mar saor-stàit?! Tha daoine air a bhith a’ bruidhinn air seirbheis ionadail aig ScotRail eadar Dùn Èideann agus Bearaig taobh Dùn Bàrr a bhiodh a’ stad aig an an stèisean ùr aig Linton an Eara tha ga thogail an-dràsta. Bhiodh sin gu math feumail is goireasach – saoil am faigheamaid soidhne dà-chànanach ann am Bearaig an uair sin?!
Bha am bus eadar Stèisean Bhearaig agus Reston air an uair agus bha e ùr, glan agus goireasach le rùm airson baidseagalan agus le dràibhear a bha uamhasach cuideachail. Bha an t-slighe brèagha le cothrom a dhol tro bhaile àlainn Eyemouth. Feumaidh mi a dhol air ais latha de na làithean.
Ann an Ayton, choisich mi suas an cnoc dhan chaisteal, taigh-mòr Baronial Albannaich a chaidh a thogail sna 1850an. A-nis, tha an Caisteal air a chleachdadh mar àite do bhainnsean agus tachartasan eile agus tha sealbhadairean a’ Chaisteil air rathad-iarainn a thogail ann.
Rathad-iarainn Caisteal Ayton
Bha cothrom agam bruidhinn ris na daoine leis a bheil an caisteal, Richard agus Brian agus mhothaich iad gun robh mi deidheil air trèanaichean agus bhruidhinn iad rium mun trèana agus thug iad cothrom dhomh sùil a thoirt air an t-seada einnsein.
Tha an loidhne bheag ann an cruth balùn air sreang – a’ toiseachadh bho stèisean, a’ dol air loidhne dìreach gu lùb a tha a’ tionndadh na trèana, a-steach gu stèisean a’ chaisteil agus an uair sin air ais dhan chiad stèisean agus gu clàr-tionndaidh. Tha an loidhne a’ ruith tro choille snog agus an uair sin a-steach gu gàraidhean a’ chaisteil le sealladh sgoinneil den chaisteil.
Rathad-iarainn Caisteal Ayton
Tha seilbheadairean a’ chaisteil gu math deidheil air trèanaichean agus tha seo ri fhaicinn bho chafaidh a’ chaisteil – The Station Buffet a tha loma-làn railwayana – dealbhan is mapaichean is siognailean is eile.
Seo bhidio den loidhne.
Nis, chan e seo a’ chiad turas a bha rathad-iarainn san sgìre – bha stèisean ann an Aymouth air Prìomh Loidhne a’ Chosta an Ear gus an deach a dhùnadh ann an 1962. Agus bha meur-loidhne ann gu Eyemouth cuideachd – loidhne mu 3 mìle a dh’fhaid a dhùin ann an 1962 cuideachd.
Gu fortanach, tha Ayton agus Eyemouth meadhanach faisg air an stèisean ùr ann an Reston.
A thaobh Stèisean Reston fhèin, chaidh an stèisean tùsail a dhùnadh ann an 1964. Bha e na cheann-rèile airson loidhne a bha a’ dol gu na Dùin (Duns) agus Cille Bhoiseil (St Boswells) sna Crìochan far an robh ceangail ann ri grunn rathaidean-iarainn eile. Dhùn an loidhne eadar na Dùin agus Cille Bhoiseil ann an 1948 às dèidh tùil a rinn sgrios air an loidhne. Dhùn an loidhne eadar Reston agus na Dùin do luchd-siubhail ann an 1951 agus dhùin i do bhathar cuideachd ann an 1965.
Seo mapa de na rathaidean-iarainn mar a bha iad uair.
Rathad-iarainn Siorrachd Bhearaig
Rathad-iarainn Eyemough
Mar sin, ged eil na rathaidean iarainn ann an Siorrachd Bhearaig cho pailt sa bha iad uair, tha co-dhiù aon stèisean san sgìre a-rithist – Reston – agus tha meanbh-rathad iarainn ùr ann cuideachd. Agus ged nach d’ fhuar mi cothrom Pingo no Stèisean Reston a chleachdadh, chan e siubhal gun siucair a bh’ ann.
Tha ùidh mhòr agam ann an rathaidean-iarann eileanach agus tha mi air sùil a thoirt air tramaichean ann an Eilean Bhòid agus air meanbh-rathaidean iarainn ann am Bòd agus Cumaradh. Cha robh leisgeul agam coimhead air Eilean Arainn gu ruige seo, ge-tà, oir cha robh rathad-iarainn riamh ann.
Ach tha mi air làithean-saora ann an Traigh a’ Chaisteil agus lorg mi leabhar san taigh sa bheil mi a’ fuireach– the Arran Bus Book (1983) – a tha ag aithris air plana a bh’ ann uair gus rathad-iarainn a thogail ann an taobh a deas an eilein.
Mapa den mholadh airson rathad-iarainn ann an Arainn
Bha na molaidhean seo mar phàirt de dh’aithisg Phàrlamaideach Report of the Rural Transport (Scotland) Committee 1919. Chaidh seo a mholadh gus piseach a thoirt air eaconomaidh agus còmhdhail taobh a deas an eilein agus mar phàirt de dh’iomairt gus còmhdhail nas fheàrr a chur air dòigh eadar Àird Rosain, Arainn, Ceann Tìre agus Ìle.
Cha tàinig na planaichean gu buil mar ach tha e fìor inntinneach gun robhar fiù ’s a bruidhinn air an leithid.
Agus chuir seo uile nam chuimhne gun robh pròiseact ann uair gus Taigh-tasgaidh Còmhdhail fhosgladh ann an Cladach, ann an Arainn sna 80an. Chan eil mi cinnteach an do dh’fhosgail an taigh-tasgaidh riamh. Leugh mi gun deagh seann trèana subway à Glaschu a thoirt dhan eilean mar phàirt de seo ach gun deach fhàgail taobh a-muigh sabhal ann an Coire Ghoill (Corriegills) gus an do thuit e às a’ chèile. Cha d’ fhuair mi riamh greim air dealbh den charbad ann an Arainn gu mì-fhortanach.
Fear de na carbadan tusail aig Subway Ghlaschu (ann an seirbheis 1896-1977). Chaidh fear dhiubh gu Eilean Arainn a rèir coltais – saoil a bheil dealbh sam bith aig duine sam bith?
A rèir coltais, b’ e ùghdar an Arran Bus Book, fear Berni Mitchell-Luker, a bha air cùl nam planaichean gus taigh-tasgaidh a stèidheachadh san eilean. Rinn mi beagan rannsachadh air-loidhne agus lorg mi iomradh-bàs Mhgr Mitchell-Luker san Arran Banner (10/3/2018)
Bha seo ann:
B’ e seo an càr subway. Agus a rèir an aon artagail, ’s ann ann an Taigh nam Bàtaichean ann an Cladach a bha an Taigh-tasgaidh agus bha e ann goirid às dèidh dhan leabhar tighinn a-mach.
A bheil barrachd fiosrachaidh aig duine sam bith mun chàr subway ann an Arainn? Bhiodh e uamhasach math dealbh fhaicinn dheth!
Tha an t-oifigear foghlam againn le Gàidhlig Mairead NicEacharna gu bhith a’ leigeil dhi a dreuchd a dh’aithghearr. San artaigil seo, tha i a’ coimhead air cuid de na h-àiteachan a chunnaic i tron obair aice. Ma tha Gàidhlig agad agus tu airson a bhith nad oifigear foghlaim còmhla ruinn, faic am fiosrachadh seo. Às … Leugh an corr de Ceithir Bliadhna Deug
