Taigh Lawrence

Le Gordon Wells

Tommy and Lawrence montage

Iochdar resident Lawrence Iain Alasdair ’ic Raghnaill (Lawrence MacEachen) recently entertained Tommy Macdonald in his home for a chat about his beautiful taigh-tughaidh (thatched house). At Island Voices we were privileged to be able to record their conversation, which we have now added to our “Taighean-tughaidh” playlist on YouTube.

As with the earlier recordings of Tommy and Betty, this conversation is presented in two alternative formats. Fluent speakers may choose simply to watch the whole thing in one go in the “omnibus” version, without any need for recourse to learning aids.

On the other hand, the full conversation has again been broken up into smaller parts, each of which is also supported by auto-translatable subtitles and a wordlinked transcript for the benefit of learners or non-speakers of Gaelic. Links to the transcripts are given in the YouTube video descriptions.

In Part 1, Tommy introduces us to Lawrence in his thatched house in Iochdar, South Uist, inherited from his aunt. Lawrence explains how it had been used as a byre for a time before he did it up again for his own use. It’s due for re-thatching again – in some respects a less arduous task than it used to be.

In Part 2, Tommy and Lawrence discuss the shaping of the roof and the corners of the traditional thatched houses to lessen the impact of the Hebridean gales, as well as the ease of use of local stone to build the thick walls. Lawrence has been told his is the only thatched house in the north of Scotland with a permanent resident, though others have been done up for holiday lets in accordance with sometimes strict planning regulations. There used to be many more of these houses in Iochdar.

In Part 3, Tommy and Laurence talk about some of the other thatched houses they remember, and discuss alternative thatching materials, including marram grass, heather, and rushes. Each has its own qualities, with different materials likely to be used in different areas. Care needs to be taken when gathering roofing materials.

These recordings have been enabled through the ongoing support of the UHI-led CIALL project.

Powered by WPeMatico


Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean

Bàrdachd: Òran Laisgir | Liam Alastair Crouse

Le Liam.Alastair

Seo òran molaidh a rinneadh le Liam Alastair Crouse, a fhuair duais nan sgrìobhadairean ùra airson na bàrdachd ann an 2019. Tha am pìos a’ moladh a’ bhaile Laisgir, faisg air Loch Baghasdail ann an Uibhist a Deas, far a bheil e air a bhith a’ fuireach o 2018. ‘S e baile beag a th’ ann, le aon rathad beag a’ co-shìneadh ris an rathad mhòr agus a’ tighinn gu ceann aig clachan-coiseachd a-null gu Slighe Choinnich (neo an Dràibh mar as fhèarr a dh’aithnichear i), agus ’s dòcha nach saoileadh mòran gur e baile a bhiodh airidh air moladh a th’ ann.

Òran Laisgir

Thig a-nall air a’ chlachan
Gu baile nan cnocan ’s nam bàgh,
Baile Laisgir fo chaol-shràid
Loch Baghasdail air cladach an t-sàile;
Ged nach mòr mo chuid eòlais
Gun chòmhnaidh ach bliadhna no dhà,
Chuirinn rannan gu òran
Gu moladh a bhòidhchead do chàch.

Chì mi ’m Meall Dubh le caoraich
Gan sgaoileadh ’s gan trusadh le cù,
Leum nam feannagan-taomaidh
’S an cìobair gan saodachadh dlùth;
Air an taobh thall tha Pabaigh –
A bha leis na clèirich fad ùin’,
Agus Taobh Deas na Ceòlraidh
A-mach chun an t-Sròim chìte sùil.

Chì mi sgorran Beinn Choinnich
A’ stobadh gu corrach bhon cheò,
Bidh mi meòrachadh daonnan
Air imrich nan daoine fo sheòl,
Dh’fhàg gu deòraidh an dùrachd
Ri dùthaich an dùthchais ’s an òig’ –
Do shliochd Uibhist mar chrùisgean
Tha a’ bheinn ud na iùl dhaibh air chòrs’.

Siud an cala tha sàbhailt’
Gun chunnart ro bhàrcadh nan tonn
Ged a thigeadh an doineann
A ghonadh ’s a chreachadh am fonn
Beag a mhaoidheadh an strùladh
Leis an lùth ga mhùthadh na cheann
Bhiodh na sgothan gan tèarnadh
Ro ghàbhadh na mara ’na greann.

Chì mi eathar na cnàmhlach,
Mar sgàthan air làithean a bhà:
Far an robh uair na bodaich
Sa phort ud le dìcheall na spàirn’
A’ cur tearra air grìosadh
A’ tilleadh gu dìonachd an stràc,
Gu latha bogaidh gach bliadhna
Is saothair an iasgaich gun tàmh.

Far an tàlaidh a’ chuthag
An coilleag an rubha sa Mhàigh;
Far an sealbhaich an dreathan
A’ freastal seang-chòsag nan càrn;
Far an cluinnte am brìdean
A’ bìgeil ’s a’ sgiathlaich mun bhàgh,
’S corra-ghritheach na crùban
A’ rùrach san lìonadh a sàth.

Nuair a thig sochair samhraidh
’S gum buaint’ às an talamh am bàrr,
Saidhbhreas taisgte an earraich
An sreathan gu gorma a’ fàs
Bidh buntàta is uinnean
Is currain bheag’ bhuidhe is càl,
’S sgaoilidh ròsan a’ ghàrraidh
Am fàileadh glan cùbhraidh fo bhlàth.

Share


Tadhail air

Powered by WPeMatico

Dàn spioradail | Liam Alastair Crouse

Le Liam.Alastair

Seo dàn spioradail a rinneadh le Liam Alastair Crouse, a fhuair duais nan sgrìobhadairean ùra airson na bàrdachd ann an 2019. Tha am pìos a’ suidheachadh dìleab agus làthaireachd na Crìostachd an cois nàdar is cruthaidheachd Uibhist, a’ tarraing air cuid de bheul-aithris na sgìre, can, mu Choinneach no mun bhrìdean. Aig bonn na duilleige, tha clàradh dheth a’ gabhail an dàin (agus na rainn ann an òrdugh eadar-dhealaichte).

Nach cluinn thu an ceòl ud a dheònaicheas gràs Dhè?
O èist ris an laoidh tha gun chaochladh gun àicheadh:
Air osag na gaoithe thar aodann nan àrd-bheann,
Air gàirich a’ chuain tha bith-bhuan air na tràighean.

Gur fada is cian bha an Trianaid na làthair
An ceàrnaidhean tuath air an cuairtich an sàile;
Tha eachdraidh na Crìosdachd gu dìomhair san àrainn
Mar neamhnaid co-shìnte ri mìorbhailean nàdair.

Le spiorad na Cruthaidheachd gu ciùin anns an àite
Tha tighinn fa-near dhomh mar bheannaich gu gràdhmhor
Am brìdean thug dìon don mhac, Ìosa, o nàmhaid –
Rìgh Herod ’s an t-eachraidh – fon fheamainn rinn shàbh’ladh.

O stèidhicheadh tràth ann nuair thàinig an cràbhach,
Air taisteal gu crìochan na rìoghachd fo aidmheil,
Chuir Coinneach air leathad an eaglais an càradh
Gu sgaoileadh na fàisneachd aig fàidhean air Pàrras.

An Soisgeul rinn fàs às an làrach sa bhàgh ud,
An làthair na Trianaid bha riamh anns na h-àirdean:
Fo sgàil na Beinn’ Mòire tha còmhnaidh le ’gràsan –
Mar chaithris an Aoin air A chaoraich gun fhàilneadh.

Tha sòlas na sìthe san tìr seo an-còmhnaidh,
Le beannachd an Triath a tha riarachadh dòchais,
O mhullach nam beanntan gu gleanntan ar n-eòlais,
Tha m’ anam gu mùirneach an ùmhlachd Do thròcair’.

Share


Tadhail air

Powered by WPeMatico