Tha Lunnainn ainmeil airson trèanaichean fo-thalamh – an Tiùb agus a-nis an Elizabeth Line cuideachd. Ach a bharrachd air sin, tha rathad-iarainn fo-thalamh nas lugha ann nach eil buileach cho cliùiteach ach tha a cheart cho inntinneach.
Eadar 1927 agus 2003, bha rathad-iarainn sònraichte fo mheadhan Lunnainn a’ ceangal Stèisean Paddington san Iar agus Stèisean Liverpool Street agus Ionad Puist Whitechapel san Ear. ⠀ B’ e seo Rathad-iarainn Oifis a’ Phùist, Lunnainn no Mail Rail agus cha bhiodh e a’ giulan luchd-siubhail idir ach litrichean agus parsailean. Chaidh a thogail a chionn ’s gun robh an trafaig rathaid cho dona ann am meadhan a’ bhaile is gun robh e a’ cur maill air a’ phost.⠀
Seo mapa den t-siostam. Gu h-iongantach, tha an t-slighe car coltach ris an Elizabeth Line ùr!
Dhùin an loidhne ann an 2003 mar thoradh air atharrachaidhean anns an t-siostam puist.⠀ ⠀ Gu fortanach, ge-tà, tha pàirt den loidhne air ath fhosgladh do luchd-turais agus tha cothrom ann a-nis a dhol air an trèana bheag sgoinneil seo a tha mar phàirt de thaigh-tasgaidh a’ phuist.
Air an darna latha agam ann an Lunnainn, dhùisg mi tràth sa mhadainn is mus do dh’fhosgail mi mo shùilean smaoinich mi “a bheil mi ag obair an-diugh? A bheil agam ris a’ chlann a dheisleachadh airson na sgoile?”
Agus an uair sin, chuimnich mi gun robh mi ann an Lunnainn air safari rèile!
B’ e am plana agam a dhol air pàirtean den Underground nach d’rinn mi riamh roimhe. Bha fios agam mar-thà gun robh an District line agus an Hammersmith and City gu bhith dùinte ach nuair a thug mi sùil air app TfL, fhuair mi a-mach gun robh pàirtean de loidhne a’ Phicadilly gu bith dùinte cuideachd.
Mar sin, bha an t-àm ann ann airson cofaidh is planadh.
Chaidh mi gu cafaidh faisg air stèisean tiùb Goodge Street agus bha mi ag òl cofaidh a-muigh agus a’ coimhead air mapaichean.
Ri mo thaobh, bha fear òg a bha a’ smocadh. Stad cailleach gus bruidhinn ris.
“Ah son, I wish I could still smoke. I used to smoke. A lot. But now I’ve got asthma. It’s because I smoked low quality fags.”
Mise, a’ smaoineachadh dhomh fhèin: “Hmm, saoil an e uiread nan toitean bu chòireach seach càileachd nan toitean bu chòireach”.
Às dèidh caffeine agus cluich le aplacaid TfL, cho-dhùin mi gun robh mi a’ dol a chur crìoch air an Northern Line (Edgeware Branch) agus gun robh mi an uair sin a dol a dh’fhaighinn bus gu Stanmore aig deireadh an Jubilee Line.
Agus sin na rinn mi! Sin dà loidhne a tha a-nis dèanta air an liosta agam! Tha Stanmore fìor mhath oir tha tòrr thrèanaichean air an cumail ri taobh an stèisein agus fhuair mi dealbh no dhà.
SSS
Chaidh mi air an tiùb agus air an Overgound an uair sin gu Richmond. Às dèidh cofaidh, chaidh mi air misean cudromach – chaidh mi a lorg an taighe a bh’ aig Phil Lynott nach màireann aig Thin Lizzy!
‘S e Pagoda House an t-ainm a th’ air oir tha e gu math faisg air Kew Gardens agus chithear am pagoda. Thog mi dealbh luath agus dh’èist mi ri beagan Lizzy fhad’s a bha mi a’ feitheimh ris a’ bhus dhachaigh.
An uair sin, bha mi airson a dhol gu Tottenham, oir leugh mi gum faicear depot a’ Victoria line an sin – an t-aon àite far am bi na trèanaichean os cionn na talmhainn. Mar sin, fhuair mi an tiùb, trèana, tiùb eile agus bus gu stad bus aonarach air a bheil “Northumberland Park Rail Depot”. Lorg mi drochaid thairis air an rathad-iarainn agus mhothaich mi gun robh mesh ga chuairteachadh. Gu fortanach, b’ urrainn dhomh lionsa an iphone agam faicinn tron mhesh agus fhuair mi dhealbh no dhà!
Agus leis a sin, bha an t-àm ann dèanamh air Glaschu a-rithist – fear de na trèanaichean Azuma spaideil ùr aig LNER.
Abair turas a bh’ agam – 27 tursan trèana, 7 tursan bus agus turas air càr-càbail agus beagan eachdraidh Thin Lizzyach!
Sin an rathad-iarainn ann an Eilean Wight ann an Sasainn. Tha an loidhne (Ryde Pier Head-Shanklin) na pàirt den lìonra nàiseanta ach chan eil i idir ceangailte ri tìr mòr.⠀
Trèana Class 483 (Stoc 1938), Cidhe Ryde, Eilean Wight
Tha an loidhne na nàdar de Mhecca airson daoine aig a bheil ùidh ann an trèanaichean.
Carson?
Tha seirbheisean rèile an eilein air an ruith le seann thrèanaichean tiùb bho Underground Lunnainn.
Chaidh an loidhne a dhealanachadh ann an 1967 ach a chionn ’s gu bheil tunail gu math ìosail ann an Ryde, cha ghabhadh trèanaichean àbhaisteach a chleachdadh.
Gu tòiseach na bliadhna seo, bha an loidhne ga ruith le trèanaichean tiùb a thogadh 80 bliadhna air ais – “stoc 1938”. Bhiodh daoine a’ dol ann bho air feadh an t-saoghail gus am faicinn.
Chaidh mi fhèin ann gus na trèanaichean fhaicinn air ais ann an 2013. Bha mi an dùil aig an àm nach biodh na trèanaichean ann fada. Bha e follaiseach aig an àm gun robh an dà chuid trèanaichean agus bun-structar na loidhne feumach air ath-nuadhachadh ann an ùine nach biodh fada.
Gu dearbha, bha teagamh ann aig deireadh nan 2010an am maireadh an loidhne idir mar thoradh air an t-suidheachadh seo. Bha an riaghaltas a’ beachdachadh air an loidhne a thoirt a-mach às an lìonra nàiseanta agus a thoirt do dh’urras coimhearsnachd ach bha a’ choimhearsnachd fhèin den bheachd nach biodh sin seasmhach a chionn ’s nach robh dòigh sam bith aca gus an t-airgead a thogail airson trèanaichean ùra is obair ath-nuadhachaidh.
Bhathar cuideachd a’ beachdachadh air tramaichean a chur an àite nan trèanaichean.
Aig a’ cheann-thall, ge-tà, cho-dhùin an riaghaltas gum bu chòir an rathad-iarainn a chumail fosgailte, a sgeadachadh agus trèanaichean ùra fhaighinn – an co-dhùnadh ceart nam bheachd.
Air an adbhar seo, ruith na seann thrèanaichean tiùb airson an turais mu dheireadh air 3 Faoilleach 2021 agus dhùin an loidhne. Gu mì-fhortanach, cha robh cothrom ann gus an suidheachadh seo a chomharrachadh mar bu chòir mar thoradh air a’ Chòrnonabhìoras.
Tha trèanaichean ùra air tighinn dhan eilean agus tha obair sgeadachaidh a’ dol air adhart. Fosglaidh an loidhne as ùr aig tòiseach a’ Ghiblein.
‘S e “D-trains” mar seo a bhios a’ ruith nan trèanaichean ann an Eilean Wight bho seo a-mach. Seo eisimpleir a tha bataraidh-dealanach air deuchainn ann am Bo’ness, Alba. Bidh trèanaichean treas-rèile ann an Eilean Wight.
⠀ Bu chòir dhomh a ràdh nach eil na trèanaichean “ùra” buileach ùr, tha iad ath-chuairtichte – no suas-chuairtichte (up-cycled) bho Underground Lunnainn cuideachd – D-stock bho Loidhne an District ach chaidh an sgeadachadh chun na h-ìre is nach eil mòran air fhàgail den t-seann trèana agus tha iad tòrr na spaideile na bha iad riamh roimhe.⠀
Agus tha na trèanaichean seo nas motha na na trèanaichean a bh’ ann roimhe – ach fhathast comasach air a dhol tron tunail ann an Ryde!
A bharrachd air na trèanaichean ùra, dh’fhaodte gum faigh an t-eilean rathaidean-iarainn ùra cuideachd – tha Riaghaltas na RA air pàigheadh gus sgrùdaidhean comais a dhèanamh mu bhith a’ leudachadh na loidhne a th’ ann mar-thà gu Ventnor agus mu bhith ag ath-fhosgladh na loidhne gu Newport (Casnewydd!!??) , prìomh bhaile an eilein.
Seo mapa:
Agus seo mapa nas sìmplidhe a rinn mi fhèin. Tha na loidhnichean a th’ ann mar-thà ann an cyan agus tha loidhnichean a dh’fhaodadh a bhith ann san àm ri teachd ann an uaine.
Tha mi an dùil is an dòchas gum faigh mi cothrom a dhol ann gus na trèanaichean ùra nuair a bhios zombie apocolypse a’ Chorònabhìorais deiseil!
