Catalan Collection

Le Gordon Wells

Noèlia Díaz-Vicedo is the third member of the multilingual poetic partnership pulled together by Martin MacIntyre for his “A’ ruith eadar dà dhràgon” collection of poems in four languages, in which she provides the Catalan input alongside Ifor ap Glyn’s Welsh to complement Martin’s Gaelic and English. Noèlia is a member of the Association of Catalan Language Writers (AELC, Associació d’Escriptors en Llengua Catalana) which brings together writers from all of the Catalan speaking territories. She is, in addition, a distinguished academic (see also below) affiliated to the University of the Balearic Islands (Universitat de les Illes Balears).

While we’ve already managed to feature her two UK-based partners in our Extensions initiative, we have not yet been able to platform Noèlia in the same style, regrettably. In the meantime, while she has already provided Catalan versions of the documentaries for Ifor and Martin, we’re delighted now that she has provided the same service for our three other featured writers – Audrey West, Donald S Murray, and Christie Williamson. This means we now have five videos in total in our Catalan Selection among all our Other Tongues!

Audrey:

Clilstore transcript: https://multidict.net/cs/12484


Donald:

Clilstore transcript: https://multidict.net/cs/12485


Christie:

Clilstore transcript: https://multidict.net/cs/12483


Noèlia writes:

“The project ‘Island Voices’ is more than an educational tool or a literary collection of poetic voices. It is a necessary dialogue between cultures. It goes beyond understanding translation merely as transference between words. To translate the works of Martin McIntyre, Ifor ap Glyn, Audrey West, Christie Williamson and Donald Murray has allowed me not only to explore their processes of creativity but also to connect with their personal experiences and engage with their vision of the world. Languages are a form of communication and they allow us to approach other forms of thought. I am honoured to have had the opportunity to contribute to this wonderful project and bring these brilliant poets into Catalan.”

We’re delighted to have you in our company, Noèlia!

Noèlia’s academic bio:

Dr. Noèlia Díaz-Vicedo is a poet, academic and translator. She completed her thesis, awarded with the Premi Països Catalans by Institució Lletres Catalanes, at Queen Mary University of London on the poetry of Maria-Mercè Marçal entitled Constructing Feminine Poetics in the Works of a Late Twentieth-Century Catalan Woman Poet: Maria-Mercè Marçal published by MHRA (2014). She has translated The Body’s Reason (Raó del cos) by Maria-Mercè Marçal, translated from Catalan into English with Montserrat Abelló, Bilingual Edition, (Francis Boutle Publishers, 2014). She has also translated the books Terra de mai and Raó del cos into Castilian Diré tu cuerpo (Editorial Ultramarinos, 2020). She has also translated into English poems by Lola Nieto and Chilean poet Carmen García Palma and from English into Catalan poems by Canadian poet Peter Jaeger. She co-edited the literary journal Alba Londres. Culture in Translation (2011-2015). She has participated in the book A’ Ruith Eadar Dà Dhràgon, Corrent entre dos dracs translating Martin McIntyre’s poems into Catalan. She has published her poetry in various magazines and anthologies in Spain, Greece and USA. Her first collection of poems Bloody Roots/ Arrels sagnants (Bilingual Catalan-English) was published in 2017 by Francis Boutle Publishers. Her second collection Cercles (ex)cèntrics was published in 2023 by Edicions Tremendes. She is a Senior Lecturer at the Department of Catalan Language and Literature and General Linguistics (University of Balearic Islands) where she researches on Contemporary Catalan and Comparative Literature.

Powered by WPeMatico


Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean

Ath-neartachadh Cànain agus Litreachas

Le liamalastair

The English version of this blog is available here: liamalastair.wordpress.com

ATH-THILLEADH GLUASAD CÀNAIN

Is e aon de na prìomh dhleasdanasan a th’ aig foillseachadh Gàidhlig a bhith a’ cur ri cleachdadh, àbhaisteachadh, agus ath-neartachadh cànain. Sa phost seo, bheir mi sùil air iomairtean Ath-thilleadh Gluasad Cànain agus litreachas – aon ghoireas a tha corra uair air a dhearmad aig luchd-iomairt mhion-chànainean.

Ìre 6 (air tomhas GIDs no Graded Intergenerational Disruption Scale), J. Fishman (1991): gun tèid a’ mhion-chànain a cleachdadh mar dhòigh-chonaltraidh do choimhearsnachd talmhaidh agus gun tachair tar-chur na cànain o ghinealach gu ginealach.

Gu bitheanta, bidh luchd-iomairt mhion-chànainean a’ cur earbsa mòr ann am briathran Fishman sna leabhraichean aige mu dh’ath-bheòthachadh chànainean a tha an an cunnart. San leabhar aige, Reversing Language Shift (1991), chruthaich e griod-tomhais, mar an sgèile Richter, gus na diofar ìrean de bheòthalachd cànain a mheasadh le bhith a’ coimhead air na diofar ìrean de mhì-chothromachadh a bhios mion-chànain a’ fulang.

Chruthaich e ochd ìrean, agus Ìre 6 (cànain choimhearsnachail air a tar-chur o ghinealach gu ginealach) a’ gabhail bunait de gach iomairt ath-bheòthachadh cànain. Agus is e sin an aon ìre a tha sinn an impis a chall air a’ Ghàidhealtachd. Gu dearbha, leis nach eil a’ Ghàidhlig ach aig 52% de dhaoine anns na h-Eileanan Siar ann an 2011 (tuiteam o 2001 agus 1991), tha sinn gu h-ìre mhath air an ìre seo a chall.

ALBA AGUS FOGHLAM TRON GHÀIDHLIG

An aghaidh molaidhean Fishman, tha Alba air na h-oidhirpean ath-bheòthachadh na Gàidhlig a’ cuimseachadh air foghlam (FTG agus clasaichean Gàidhlig). Ged a tha a’ Ghàidhlig ga crìonadh air Ghàidhealtachd, tha i a’ fàs nas làidire air Ghalltachd. ‘S ann mar thoradh do dh’fhoghlam tron Ghàidhlig a tha ag adhbharachadh seo gu h-ìre. Ach air sgàth gainnead na Gàidhlig san taigh, bidh cuid den chlann na bu fhileanta anns a’ Bheurla seach a’ Ghàidhlig. A bharrachd air sin, bidh fèin-aithnean pearsanta agus sòisealta (personal and social identities) na bu mheasgaichte na bha riamh ann.

It appears that a Gaelic-speaking identity is not particularly strong or pervasive amongst many young Gaelic speakers. Gaelic does inform their identities, in different ways, depending on their subjective, social contexts.” (Oliver 2006: 167).

Ann an aithisg J. Oliver (2006) air fèin-aithne am measg oileanaich ann am FTG, mhothaich e sgaradh eadar na sgoilearan anns an Eilean Sgitheanach agus an Glaschu. Anns an Eilean, bha fèin-aithne stèidhichte, sa mhòr-chuid, air dualchas, cultar, agus fearann seach cànain. Ach, an Glaschu, bha cuideam na bu mhò air cànain. Tha buaidh mhòr aig fèin-aithne air cleachdadh-cànain.

“AN GÀIDHEAL ÙR”

Is e na tha sinn a’ mothachadh ach ‘an Gàidheal ùr’, mar a thug an t-Ollamh Coinneach MacFhionghuinn air. Is e sin ach luchd-labhairt na Gàidhlig nach eil a’ buntainn ri coimhearsnachdan tradaiseanta Gàidhealach sam bith.

Tha na Gàidheil ùra air a bhith feumail do leasachadh na cànain. Tha iad air chur ri h-àireamhan luchd-labhairt na Gàidhlig. Cuideachd, bidh iad a’ toirt ri fàs na h-eaconomaidh Gàidhlig, le bhith a’ ceannachd stuthan Gàidhlig (MacCaluim 2006, 2007). Sa bhitheantas, tha iad a’ fuireach air Ghalltachd, sna bailtean mòra agus iad gu math foghlamaichte.

Gu dearbha, tha poileasaidh na Gàidhlig ann an Alba a’ cur cuideam mòr air foghlam mar bhunait. Air an dara làimhe, tha seo a’ fàgail gu bheil Gàidhlig-an-taighe a dhìth air iomadh Gàidheal ùr (a’ gabhail a-steach cloinne). Ach, air an làimh eile, tha e a’ fàgail gu bheil an uiread de luchd-caitheimh litreachais air dhol am meud. Agus sa bhitheantas, ’s ann as àirde a tha do chuid-foghlaim, ’s ann as mò a leughas tu, a rèir coltais.

LEABHRAICHEAN NA GÀIDHLIG AGUS GÀIDHLIG-AN-TAIGHE

Bidh an suidheachadh seo a’ toirt deagh chothroman do litreachas na Gàidhlig san àm ri teachd. Thug mi iomradh mar-thà air mar a chuireas leabhraichean Gàidhlig ri comasan-cainnt an luchd-ionnsachaidh. Mar eisimpleir, carson nach foillsicheamaid leabhraichean a bheireadh Gàidhlig-an-taighe don fheadhainn aig a bheil feum air an leithid? No, nas fhaide air an t-slighe sin, fiù ’s faclan mì-mhodhail! (cf: an leabhar ùr aig M. Newton, The Naughty Little Book of Gaelic, a thèid fhoillseachadh an ceann goirid). Fèill mhath orra agus iad a’ cuideachadh ri ath-neartachadh na cànain le bhith a’ toirt Gàidhlig nàdarra don neach.

Bidh leabhraichean a’ leudachadh coimhearsnachd-cànain. Leigidh iad leat bruidhinn ’s a’ beachdachadh ri tòrr mòr dhaoine (air maireann ’s nach maireann), a’ toirt dhut barrachd beartais-cànain (cf: Kaplan agus Baldauf, Language Planning: 133). Theagamh gun cuidich leabhraichean na beàirn a tha crìonadh na Gàidhealtachd (agus call Ìre 6) a lìonadh nar cleachdadh-cànain. Chan e leighis a th’ annta, ach taic.

Agus leughaidh daoine leabhraichean. Leabhraichean Gàidhlig. Na mo thràchdas fhèin, a-mach air cleachdadh na Gàidhlig am measg Oileanach Fo-cheumnach aig Oilthigh Dhùn Èideann, fhuair oileanaich Cheiltis (aig a bhitheadh ùidh mar-thà anns a’ Ghàidhlig) cuid den chleachdadh a bu bhitheanta bho leabhraichean Gàidhlig (Crouse 2012: 27).

Feumaidh gun cuir sinn romhainn na h-àireamhan seo a leudachadh. Leanaidh an deasbad air mar as urrainn dhuinn sin a dhèanamh na b’ fhaide air aghaidh sa bhlog.

*Taing don Oll. Wilson McLeod airson sùil a thoirt air a’ phost seo.

TÙSAN

Crouse, L., (2012), Cleachdadh na Gàidhlig am measg Oileanach Fo-cheumnach aig Oilthigh Dhùn Èideann, tràchdas fo-cheumanch neo-fhoillsichte.

Fishman, J., (1991), Reversing Language Shift: Theoretical and Empirical Foundations of Assistance to Threatened Languages, Clevedon: Multilingual Matters.

Kaplan, R., & Baldauf, R., (1997), Language Planning From Practice to Theory, Clevedon: Multilingual Matters.

Losonsky, A., (2013), The Gaelic Language: Its Past, Present and Future in Scotland and the Publishing Industry, tràchdas iar-cheumnach neo-fhoillsichte.

MacCaluim, A., (2006), “‘More than Interesting’: a’ Ghàidhlig sa Bhaile Mhòr”, ann an Gàidhealtachdan Ùra, deas. McLeod, td. 19-30.

MacCaluim, A., (2007b), “Air iomall an iomaill? Luchd-ionnsachaidh na Gàidhlig ann an ath-thilleadh gluasad cànain”, ann an Revitalising Gaelic in Scotland, deas. McLeod, td. 185-198.

Oliver, J., (2006), ‘Where is Gaelic? Revitalisation, language, culture and identity’ ann an Revitalising Gaelic in Scotland, deas. W. McLeod, Dùn Èideann: Dunedin Academic Press, td. 155-68.


Tadhail air Cànain, Clò, is Cleachdadh

Powered by WPeMatico