Tales from Local History Sites

Le Gordon Wells

Tobhtaichean montage

Tommy Macdonald tells some of the history of Clann ‘ic Mhuirich (“Clan Currie”) from the ruin of the ancestral home in Stilligarry, South Uist, and recounts some tales from other nearby sites.

In Part 1, he relates where Clann ‘ic Mhuirich came from, and when, and how they came to settle in Uist eventually. Their hereditary bardic role spanned centuries of Scottish history, before petering out with the loss of patronage, of skills, and eventually of manuscripts.

In Part 2, Tommy explains how Stilligary came to be known as “Baile nam Bàrd”. He goes on to talk about changes of the Mac Mhuirich family name. The impressive size of the ruin and some archaeological finds point to their importance in the community, and the power the family could exercise through their poetic and scholarly skills. He finishes with a short recitation.

In Tobhta Fhearchair, Tommy goes on to tell some of the history of the Beatons from the ruin of Fearchar’s home on the boundary between Tobha Mòr and Dreumasdal. He explains that the Beatons were renowned as doctors, especially in the West of Scotland, with strong connections to Skye and Islay as well as Uist. He refers to the work of Alasdair Carmichael (Carmina Gadelica) to illustrate their knowledge of plants and their uses, while acknowledging that Fearchar himself may not have been as knowledgeable as his forebears. A finishing quote from Martin Martin underlines the family’s historical association with the medical profession.

At Dùn Raghnaill, built for Clanranald, Tommy relates the story of why it was built – to protect the clan chief Mac ‘ic Ailein from his own family – in a time of sometimes bloody sea-borne raids along the Minch. According to local history, it was later used to imprison a daring sea-faring Mac Mhuirich, whose hereditary bardic skills were such that the style of his composition from within the prison walls of the song “Mulaid Prìosanach ann an Dùn Raghnaill” was sufficient for him to be recognised and identified by his own estranged father.

All four films – with optional subtitling available for learners or non-speakers of Gaelic – have been added to the taighean-tughaidh playlist. This work is supported by CIALL.

Powered by WPeMatico


Tadhail air Island Voices – Guthan nan Eilean

An Tuirc agus Canan na Cruinne

Le Costello

‘S ann amharasach a bha mi ‘smi deanamh mo slighe don Tuirc. Chan ann mu chultar an duthaich fhein ach mu nadur na fir. Gu ruige sin, cha robh eolas agam air Mic an Tuirc ach ann an da dhoigh. Bha mo charaid, Serhat, leis an robh mi a siubhail air bhith fuireach leam an Lunnainn fad am bliadhna ud agus se daoine gasda da rireabh a bh’ann. Thilleadh aireasan s’ann trobhn’ iomhaigh a bha am Bocsa Telebhisean a dearsadh nam shuilean am sam bith a bha sgioba ball-coise Breatannach mi-fhortunach gu leor thighinn an aird an aghaidh sgioba Turcach – agus gu h-araidh Galatasaray an Istanbul – a bha mi eolach air sluagh na duthcha. Ar-a-mach agus sabaisd agus muirt. “Failte do dh’Ifrinn” a bhiodh na brataich ag radh nuair a bhiodh luchd-taic a cuir failte air sgioba choigreach ’siad a deanamh an t-slighe bhon port-adhar a-steach dom baile.

Mu bha iad cho mi-chaoimhneal ri balaich bhoigheach am Premiership Sasannach de an seorsa naimhdeas diabhailte a dh’fhairicheadh iad dhomhsa – fear mor, reamhar le feusag agus droch haircut o na h-Eileain!
Ach, mur thachair, cha robh aca nan nadurr ach cairdeas agus gaire mar is tric air naodainn. Agus gu dearbh nach ann feumail a bha am began foghlam a th’agam mu eachdraidh ball-coise san duthaich ud. S’iomadach turas a bha deagh chomhradh agam le Tuirceach – agus iad gun facal Beurla agus mi fhein gun facal Turcais – ’s sinn a deanamh a chuis le 9 facail abhainn: Graeme Souness, Glasgow, Celtic, Rangers, Galatasaray, Fenerbahce, Scotland agus cora-uair ‘Nakamura’.

Gu dearbha cha bu choir dhomh bhith air iongnadh sam bith fhairacainn mu’n cuis seo – dh’ionnsaich mi thairis air na bliadhnachan chuir mi seachad an Lunnainn gur e ball-coise, seach Beurla, am fior chanain eadar-naiseanta. Suigh sios aig boird le cuid bho duthchanan cho sgaipte ri Paraguay, Canada, Iapan, an Eiphit, na Frainge, an Eadailt agus Kenya agus gun teagamh cho luath sa tha sibh air faighneachd agus freagairt “De an t-ainm a thoirt?” agus “Co as a tha sibh?” tionndaidhidh an comhradh gu ball-coise. “Co bhios tu leanntainn?” “Seadh, nach truagh mar a thachair ri metatarsal Beckham?” “Bheil sibh am beachd gun dean sgioba sam bith a chuis air Barcelona am bliadhna?” agus mar sin air adhart.

Ged nach biodh moran cliu aig cluchaidear na bhaile fhein an duthaich bheag gun ainm faodar bhith cinnteach, mu theid e a chluich thall-thairis, gun tig an t-am nuair a bhios deagh chairdeas steidhichte air ainm nuair choinneachas fear san rioghachd aige fhein ri fear bhon duthaich gu na ghluais e.


Tadhail air Costello

Powered by WPeMatico