Author: togblog

Faodadh duine gleac cailis òr

bhon greim iarann Macaibh Mór,

no gaisgeach an rùn a tha e a’ sanntachadh

siolc bho na searr-fhiacal uilhbheist a-mach,

no troimh tòinean mion-chorrach

diùlannach snàmh thar a’ chuan onfhadhach,

no bho ceann na h-ìompireachd

air a sglaim crùn-òr leis am propaireach,

ach cha b’urrainn dhut riamh atharrachadh

beachd na h-amadan rag-mhuinealach.

Cha dìochuimhnidh mi an h-oidhche Samhain

nuair a bha mi am measg a’ chlachain

air a chuairteachadh le leacan

’s nuair a bha a’ ghealach a deàlrachadh

air na craobhan ’s na duilleagan

a bha a’ crochadh bho na meanglan

soillseachadh mar bloighean na teine,

’s s’ ann air mo bheulaibh —

a h-aodann mhaiseachadh bàn

’s fiamh-ghàire air a tharraing

sgaoilteach dearg leathann

bho cluas gu cluas,

lethcheann gu lethcheann —

a bha bana-cleasaiche na seasamh

mar tè shluaigh a’ chruinn’ eile.

Ghoid mi phòg bhuaip’ an uair sin

mus do theich i air falbh.

Ach, na dìochuimhneam seo riamh!

ged a tha mi air feuchainn

ri cùmail grèim air creideimh a’ Dhè

dlùth don cochall mo chridhe

(ach ro thric, creideamh a’ bhata bhuidhe),

an còmhnaidh cluinnidh mise

fuaim tuinn a’ chuain siar

’s nan gaoth thar am machrach

a sèididh troimh na luachrach

tha thu ceart nach leigeil d’aoradairean a-steach
ach ann uidh air ’n uidh, seach fear seach,
’s gad shealladh fhein a-mhain nuair an t-eòlas
a tha e a’ call ann an lasraichean a fheòla-se.

‘S ann le boltrach àrd èiridh gu geisneach
bho air cùlaibh dhìth-chealtair nan slèisne
reamhar a falachas tu rùn-dìomhair
an-còmhnaidh bho sùilean do phrìomhair .

‘S rinn na draoidhean aosmhòr na dealbhan naomh
sna priomh-eaglais ann an doimhneachd nan uaimh
’s s’ ann an moladh ’s caithream ort
thog na h-aois-dan’ òrain adhraidh air àrd.

Mo bhallach, an do ghabh thu do chrìdh’?
Cha ghabh, bha mo làmh air crith.

Mo bhallach, dè am bidh thu a’ dèanamh a-nis?
Gheibh mi tè èille nas freagarraich’ a bhanais.

Mo bhallach, dè mu dheidhinn do rùn?
‘S nas binne m’òran, nas droighniche mo chrùn.

“Seall na fhuair mise!” dh’osnaich Donna is leig i i fhèin tuiteam air being air beulaibh cafaidh. Chuir i a casan suas. “Saoil am faigh mi glainne uisge an-seo, air neo bobhla math brot?” thuirt i gu fochaideach. Chaidh càr seachad orra. “’S dòcha gun fhaigh sinn lioft?”

“Abair smuain”, bheachdaich an Gallifreyach, “ach dè an dòigh air a bhios daoine plastaig a’ stiùireadh chàraichean, agus càite an tèid iad?” Choisich e gu solas trafaige is sheas e ri a thaobh. An ceann greis, thionndaidh an solas gu dearg agus stad càr air a bheulaibh. Dh’fheuch an Dotair an doras fhosgladh, ach cha robh an làmh-dhorais ag obrachadh.

“Uill, chan fhaigh sinn lioft gu àite sam bith air an inneal a tha seo!” thug e barail. Na chrùban, thionndaidh e a bhas chun an làir agus stad e, a shùilean dùinte. “’m biodh? Cha, chan urrainn… bheil?”

– “Doctor?” chuala e a charaid ag èigheachd.

– “Ist!”

– “Doctor!”

– “A Dhonna, ist greiseag, feumaidh mi sàmhchair,” dh’iarr an Dotair le inntinn ann an saoghal eile.

Chum e a làmh air an làr gus an do dh’fhalbh an càr agus an solas-trafaig air a thionndadh gu uaine. “Tha!” thuirt e làn toileachais-inntinn. Dh’fhosgail e a shùilean agus sheall e suas far am faca e uabhas de cheò a’ stialladh nan speuran. Chualadh dùdaichean air astar.

“Saoil dè tha na theine a‑nis?” dh’fhaighnich a charaid. “Greas ort is seall!”

Bha i na seasamh aig ceann eile an rathaid is mìog air a h‑aodann. Thug an Dotair a chasan leis airson tighinn air a charaid fhad ’s a ruith innealan guthmhor nan sùilean gorma seachad air. Agus abair caisteal na theine mar bhogha-frois. “’S truagh nach eil popcorn againn,” bheachdaich Donna ri glag-ghàire. “Popcorn!” dh’aontaich an Tighearna-Tìme, “Rachamaid àiteigin far am faighear fear an ath-thuras. Siùcar no salainn?” Thug an dithis sùil ri càch a’ gàireachdainn.

Chaidh na solasan dheth.

~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~ Briathrachas ~~~•∞•≈•≤☼≥•≈•∞•~~~

barail (nf) ~~~ conjecture, opinion, surmise
bas (nf) ~~~ palm
beachdaich (v) ~~~ observe, speculate
being (nf) ~~~ bench
cabhsair (nm) ~~~ pavement
crùban (nm) ~~~ crouching, sitting squat
dearbhaich (v) ~~~ verify
dùdach (nf) ~~~ siren
fochaideach (a) ~~~ mocking, scoffing
glag-ghàire (nf) ~~~ guffaw
làmh-dhorais (nf) ~~~ door handle
mìog (nf) ~~~ smirk
osnaich (v) ~~~ sigh
sàmhchair (nf) ~~~ silence, tranquility
stialladh (nm) ~~~ streaking, striping, scourging
taistealaiche (nm) ~~~ traveller
toileachas-inntinn (nm) ~~~ delight, aesthetic pleasure

Thug sinn seachad treis ag obair air cuspairean a bha gun a bhi dèante air a’ chlàr-ghnìomhachais againn. Mar eismplear, bhruidhinn sinn air an t-sìde agus àmannan sònraichte dhen là. Seo cuid dhe na h-abairtean agus faclan ùra a dh’ionnsaich sinn:

Àmannan dhen a’ Là

● Àm éirigh na gréineadh
● An t-soillearachd
● Beul na h-oidhicheadh
● Àm cromadh na gréineadh

An t-sìde

● Là gailleanach
● Cuithe sneachda
● Cur `s cathadh
● Spìondagan sneachda
● Sligeanach
● Sneachda mòr, sneachda beag, sneachda beag,
sneachda mòr
● Cho caochlaideach ris a’ ghaoith

Bho`n a tha sinn a’ fas deiseal gus Bun is Barr a leudachadh amach, rinn sinn liosta dhe na rudan a ghabhas dèanadh còmhla ri fileantaich agus luchd ionnsachaidh eile gus cothromannan sóisealta a chuir air bhonn. Seo cuid dhen a bheachdan againne:

Diubhair do Chaidreibh
● Caidreabh òran
● Caidreabh cloinne
● Caidreabh seanchais
● Caidreabh ciùird
● Caidreabh creideimh

Thug sinn seachad treis ag obair air naidheachan agus dh’fheuch sinn uile naidheachd no dhà a ghabhail. Ghabh Sé naidheachd mu dheidhinn duine aig a robh casan salach agus ghabh mi fhìn té a chuala mi aig Oighrig NicFhraing.