Category: artificial intelligence

Ciamar a chanar artificial intelligence anns a’ Ghàidhlig?

Nuair a thig teicneòlas ùr sam bith am bàrr, daonnan ’s e ceist a th’ ann—anns a h-uile cànan ach a’ Bheurla mar as tric—dè briathar ùr a chleachdar air an teicneòlas sin? An dèan sinn tar-litreachadh air an ainm Bheurla mar a rinnear le ‘fòn’, an cruthaich sin briathar ùr freumhaichte anns a’ Ghàidhlig mar a rinneadh le ‘eadar-lìon’, no an dèan sinn rudeigin eadar a dhà mar a rinneadh leis a’ bhriathar ‘teicneòlas’ fhèin?

Tha a’ cheist seo na cùram don chuid a sgrìobhas ficsean saidheans gun teagamh, ach cuideachd, ’s e tè a bheir buaidh air an dòigh anns am bruidhinn sinn mu theicneòlas anns na naidheachdan agus air an dòigh anns an tèid saidheans agus teicneòlas a theagasg anns na sgoiltean. Agus dh’fhaodadh i a bhith connspaideach cuideachd aig amannan, le diofar bheachdan aig diofar dhaoine air an fhreagairt a b’ fheàrr dhi.

A thaobh artificial intelligence, tha mi air ‘tuigse innealta’, ‘tuigse innleachdail’, ‘faisneis fuadain’, agus ‘inntinn fuadain’ fhaicinn, ged nach eil gin dhiubh stèidhichte fhathast, chanainn. ’S e an cleachdadh as cumanta air fad, ann an sgrìobhadh Gàidhlig, ach cuideachd ann an labhairt, bhite an dùil, gun cleachdar an acronaim ‘AI’ air iasad bhon Bheurla, agus tha sin nàdarra gu leòr, ach dè ma tha sin ag iarraidh an abairt shlàn a chleachdadh? Dè bhiodh ciallach anns a’ Ghàidhlig an uair sin?

Mar a chithear bhon thiotal, b’ fheàrr leamsa ‘tùr innealta’, agus bu toil leam mìneachadh carson.

A’ tòiseachadh le artificial, agus a-mach à ‘fuadain’, ‘brèige’ agus ‘innealta’ mar eadar-theangachaidhean, saoilidh mi gur e ‘innealta’ am briathar as iomchaidh anns a’ cho-theacsa seo. Tha blas rudeigin breitheach, àicheil air na faclan ‘fuadain’ is ‘brèige’, coltach ri fake sa Bheurla. Tha ‘innealta’ nas neodraich, chanainn, a’ riochdachadh rudeigin a chaidh a chruthachadh le innleachdan daonna seach gnìomhan nàdarra.

Tha an t-eadar-theangachadh air intelligence nas dorra gu cinnteach. Tha iomadh briathar Gàidhlig mun cuairt air a’ bhun-bheachd a tha ga riochdachadh an seo le intelligence sa Bheurla: ‘tuigse’, ‘gliocas’, ‘inntinn’, ‘tulchuis’, ‘ciall’, ‘aigne’, ‘mothachadh’ uile nam measg. Ach dhòmhsa dheth, co-dhiù, ’s e ‘tùr’ am briathar as fhaisge air intelligence anns an t-seagh ‘comas-smaoineachaidh’ mar a thèid ciallachadh nuair a thathas a-mach air ‘AI’.

Chan e facal uamhasach cumanta a th’ ann an ‘tùr’ anns an t-seagh seo, ach chan eil e uile gu lèir à cleachdadh fhathast nas mò, gu h-àraidh anns an abairt ‘gun tùr’, agus tha am buadhair stèidhichte air, ‘tùrail’, reusanta bitheanta, cuideachd. Agus saoilidh mi gu bheil e nas fheàrr a bhith a’ tarraing air faclan nach eil ro chumanta nuair a nithear briathran no abairtean ùra mar seo, gus “semantic overload” a sheachnadh, mar a theireadh Wilson McLeod ris, .i. a’ cur cus chiallan air àireimh bhig de bhriathran làitheil, rud a gheibhear nan cleachdte ‘tuigse’ an seo, tha mi a’ creidsinn.

Mar sin, bidh mi a’ cleachdadh ‘tùr innealta’ anns an ath nobhail agam. Tha mi air fàs cleachdte ris, agus tha e a’ còrdadh rium, ach sin mise. Saoil, dè ur beachd-se? Dè mholadh sibhse?